Κρατούμενοι: Άνθρωποι ενός κατώτερου Θεού

Των Πέτρου Κουσουλού και Άννας Μορφούλη

Σε μια ευνομούμενη κοινωνία, ένα κράτος δικαίου και κοινωνικής Πρόνοιας, η κατάσταση του σωφρονιστικού συστήματος αποτελεί τον καθρέπτη της Κοινωνίας. Στην Ελλάδα του 2017, των Μνημονίων, της λιτότητας, μιας χώρας που βρίσκεται στην δίνη πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης εδώ και επτά χρόνια, οι φυλακές παραμένουν αφημένες στην τύχη τους. Το ίδιο και το σοβαρό θέμα της υγείας των τροφίμων που συνωστίζονται και αποτελούν μέλη ενός απαρχαιωμένου και απάνθρωπου συστήματος.

Τα Μέσα Ενημέρωσης στην Ελλάδα συνηθίζουν να ασχολούνται με οτι θέματα των φυλακών μόνο όταν έχουν να κάνουν με κάτι που πουλάει. Θυμάστε τον «πόνο» γνωστών και μη εξαιρετέων δημοσιογράφων και εκδοτών για το ανθρώπινο δράμα του υπόδικου «Μίδα» Λαυρέντη Λαυρεντιάδη όταν εκείνος διαβιούσε στο ψυχιατρείο του Κορυδαλλού. Ανάλογο «πόνο» δείχνουν εσχάτων με οτι προβλήματα υγείας που φέρεται να έχει ο Άκης Τσοχατζόπουλος.

Οι φυλακές όμως και οι φυλακισμένοι δεν είναι μόνο ο Λαυρέντης και ο Άκης. Ούτε καν ο Λάκης, ο Άρης ή ο Nίκος. Οι αποκαλούμενοι «επώνυμοι» δηλαδή.

Μια τραγική ιστορία

Είναι και ο Σάκης. Ο Σάκης είναι 44 ετών. Μπήκε στην φυλακή για οικονομικά εγκλήματα. “Ψιλοαπάτες”, λέει χαμογελώντας. Ο Σάκης είναι παντρεμένος. Έχει και δύο κόρες. Έχει και ηπατίτιδα C. Μας λέει ότι δεν ξέρει πως κόλλησε. Ούτε που το πήρε χαμπάρι. Συνέβη μέσα στις φυλακές.

Το διέγνωσε τυχαία. Σήμερα υποβάλλεται σε αγωγή. Δεν είναι ο μόνος. Είναι όμως τυχερός. Βλέπετε στις ελληνικές φυλακές δεν πραγματοποιούνται έλεγχοι για νοσήματα. «Για τέτοια είμαστε τώρα;», λέει ο Σάκης. Αυτήν την φορά δεν γελά. Απλά και εκείνος αναρωτιέται…

Ποιος έλεγχος;

Επικοινωνούμε με τον πρόεδρο των Σωφρονιστικών Υπαλλήλων Ελλάδος. Τον κ. Σπύρο Καρακίτσο. Του αναφέρουμε το αντικείμενο της έρευνάς μας: Αλήθεια υπάρχει κάποια ακριβή εικόνα για τα επιδημιολογικά ευρήματα; Τι συμβαίνει με την υγεία των κρατουμέννων; Την ηπατίτιδα; Το Aids; Ενδιαφέρεται κανείς; Η Πολιτεία; Τα υπουργεία Δικαιοσύνης και Υγείας; Οι φαρμακευτικές;

Όπως μας ενημέρωσε ο κ. Σπύρος Καρακίτσος, όλοι οι κρατούμενοι από τη στιγμή που εισέρχονται στο σωφρονιστικό σύστημα, υποβάλλονται σε έναν βασικό κύκλο εξετάσεων όπως προβλέπει η νομοθεσία και ο σωφρονιστικός κώδικας. Ουσιαστικά κάνουν κάποιες εξετάσεις πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Υποτυπώδους περίθαλψης για την ακρίβεια.

Για να καταλάβετε τι συμβαίνει: Οι κρατούμενοι έχουν βιβλιάριο Υγείας και έτσι περνούν από τον βασικό ιατρικό έλεγχο. Σε περίπτωση που κάποιος αναφέρει συγκεκριμένο πρόβλημα υγείας, τότε ο γιατρός ή ο νοσηλευτής της φυλακής θα τον παραπέμψει σε κάποιο νοσοκομείο ή σε κάποιον από τους γιατρούς που θα επισκεφθεί τη φυλακή. Αν όχι, η ζωή συνεχίζεται… Τυχεροί είναι μόνοι εκείνοι που εργάζονται στα μαγειρία.

Ο κ. Καρακίτσος εξηγεί το γιατί: «Όσοι κρατούμενοι εργάζονται στα μαγειρεία έχουν βιβλιάριο υγείας (τους βγάζουν στη φυλακή) και υποχρεωτικά περνάνε από όλες τις εξετάσεις. Οι υπόλοιποι κρατούμενοι δεν εξετάζονται, απλά όταν εισέρχεται στη φυλακή υπάρχει μια τυπική διαδικασία που εμπεριέχεται στον σωφρονιστικό κώδικα και ουσιαστικά ο κρατούμενος παρουσιάζεται στη γραμματεία της φυλακής, βρίσκουν τα έγγραφά του και πηγαίνει στο ιατρείο της φυλακής και κάνει κάποιες εξετάσεις πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Αν αναφέρει κάτι συγκεκριμένο τότε ο γιατρός ή ο νοσηλευτής θα τον παραπέμψουν σε κάποιο νοσοκομείο ή σε κάποιον από τους γιατρούς που θα έρθει στη φυλακή», εξηγεί στο eReportaz.gr και στο healthreportaz.gr ο κ. Καρακίτσος.

Όσον αφορά λοιπόν τις εξετάσεις για ηπατίτιδα ή AIDS, οι μόνοι προνομιούχοι είναι εκείνοι που εργάζονται στα μαγειρεία ή πρόκειται να εκτίσουν την ποινή τους στις αγροτικές φυλακές κάνουν αυτές τις εξετάσεις.

Όλοι οι υπόλοιποι δεν υποβάλλονται σε αυτές. Και ξέρετε οι περισσότεροι από αυτούς δεν έχουν την δυνατότητα όπως εμείς οι κοινοί θνητοί να επισκεφτούμε κάποιο ιατρείο και να επιβληθούμε στις εξετάσεις. Ούτε καν διαβιούν όπως εμείς. Γι αυτό σε μια ευνομούμενη χώρα η Πολιτεία θα είχε φροντίσει να λύσει το συγκεκριμένο, μείζονος σημασίας, θέμα.

«Ο κ. Κοντονής, ο κ. Ξανθός και τα υπουργεία τους θα έπρεπε να είχαν πιάσει από το αυτί τις φαρμακευτικές και να τις υποχρεώσουν να διενεργήσουν ΔΩΡΕΑΝ εξετάσεις σε όλους τους κρατουμένους. Πιστέψτε με μιλάμε για επιδημιολογικό πρόβλημα», λέει ο Σάκης.

Η καταδίκη της υγείας στις Ελληνικές φυλακές αποκαλύφθηκε μέσω Βρετανίας

Στο πλαίσιο της έρευνας μιλήσαμε με διάφορους επιστημονικούς Φορείς προκειμένου να καταγράψουμε την ακριβή εικόνα της υγείας στο ελληνικό σωφρονιστικό σύστημα. Απογοητευτήκαμε. Η επίσημη Πολιτεία δεν έχει καν στοιχεία με επιδημιολογικά ευρήματα.

Η καταδίκη της υγείας στις Ελληνικές Φυλακές καταγράφεται από μελέτη που εκπονήθηκε σε δείγμα 100 κρατουμένων των φυλακών Κορίνθου για Βρετανικό Πανεπιστήμιο. Πρόκειται για μελέτη επιστημόνων του Τμήματος Κοινωνικών Επιστημών του Ανοικτού Πανεπιστημίου και του Τμήματος Υγείας του βρετανικού Πανεπιστημίου London School of Economics (LSE). Τα αποτελέσματα είναι ανατριχιαστικά. Αναλύοντας τα ευρήματα αλλά και μιλώντας παλαιότερα στο «Έθνος» οι ερευνητές Κωνσταντίνος Τόγκας, Μαρία Ράικου και ο καθηγητής και νυν επικεφαλής του «Ωνασείου» Δημήτρης Νιάκας σχολιάζουν ότι οι φυλακισμένοι έχουν αυξημένες κοινωνικές και υγειονομικές ανάγκες, αλλά οι παρεμβάσεις είναι φτωχές.

Ο πληθυσμός που αξιολόγησαν αφορούσε στο σύνολό του άνδρες, με το 63% να είναι Ελληνες. Το 40% ήταν ηλικίας 21 έως 30 ετών, το 37% από 31 έως 40 ετών, το 15% από 41 έως 50 ετών και οι υπόλοιποι μεγαλύτεροι. Το 35% ήταν παντρεμένοι και το 5% χωρισμένοι.

Θερίζει η ηπατίτιδα

Από την έρευνα προέκυψε ότι το 26% των φυλακισμένων αντιμετώπιζαν ένα πρόβλημα υγείας και το 19% δύο, ενώ το 4% είχαν περισσότερες από δύο παθήσεις. Το 25% είχαν ψυχικές διαταραχές, ενώ ίδιο ποσοστό εμφανίζει ηπατίτιδα C και το 10% ηπατίτιδα Α. Αξίζει να σημειωθεί ότι στον γενικό πληθυσμό της Ελλάδας το ποσοστό των πασχόντων από ηπατίτιδα C είναι μόλις 2% και της ηπατίτιδας Α είναι απείρως μικρότερη (2,6 ανά 100.000).

Το 27% των φυλακισμένων λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή για τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει. Στη συντριπτική πλειονότητα χορηγούνται σκευάσματα για ψυχικές διαταραχές (60%) και το 30% ακολουθεί θεραπεία για μη ψυχιατρικά νοσήματα.

Όπως είχε δηλώσει στο «Έθνος» ο κ. Νιάκας, τα περισσότερα από τα προβλήματα υγείας σχετίζονται με τη χρήση παράνομων ουσιών, Το 47% δηλώνουν χρήστες, με κύρια ουσία εξάρτησης την κάνναβη, τα οπιούχα, τα διεγερτικά του κεντρικού νευρικού συστήματος και τα ηρεμιστικά. Το 88% είναι καπνιστές και το 68% δηλώνει ότι δεν επιθυμεί να διακόψει την επικίνδυνη αυτή συνήθεια.

Καμπανάκι και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες παρατηρείται την τελευταία δεκαετία μία συνεχής αύξηση του αριθμού των εγκλείστων.

Οι συνθήκες κράτησής σε χώρες όπως η Ελλάδα αλλά όχι μόνο ευνοούν τη διασπορά μεταδιδόμενων και μη ασθενειών, σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό κάθε χώρας. Σειρά μελετών έχει δείξει ότι η συχνότητα απομόνωσης οροθετικών ατόμων (φορείς ή πάσχοντες από AIDS) ή ατόμων με ηπατίτιδα B και C και φυματίωση στις φυλακές είναι πολλαπλάσια από τον γενικό πληθυσμό.

Μήνυμα προς κ.κ. υπουργούς και Φαρμακευτικές

Στην Ελλάδα της κρίσης, των Μνημονίων και της λιτότητας δεν υπάρχει δικαιολογία για την άρνηση των αρμοδίων φορέων απέναντι στην επιδημιολογική βόμβα που έχει ήδη εκραγεί στο σωφρονιστικό σύστημα. Η έρευνα του ereportaz και του healthreportaz θα συνεχιστεί. Τα ερωτήματα που θα τεθούν στα συναρμόδια υπουργεία αλλά και στις ίδιες τις φαρμακευτικές θα είναι αμείλικτα. Για ποιο λόγο δεν προχωράνε σε δωρεάν ελέγχους προτού είναι πολύ αργά… Για όλους τους και όλους μας…