O τραπεζίτης, η offshore και τα εννέα εκατομμύρια

Αντίγραφο διαβατηρίου και τηλεφωνικού λογαριασμού του Λεωνίδα Φραγκιαδάκη, διευθύνοντος συμβούλου της Εθνικής Τράπεζας την περίοδο Μαρτίου 2015 – Μαΐου 2018, εντοπίστηκαν στη νέα διαρροή των Panama Papers.

Η ιστοσελίδα Protagon.gr έρχεται να επιβεβαιώσει το αποκλειστικό δημοσίευμα της εφημερίδας “ΜΠΑΜ” της προηγούμενης Κυριακής, καθώς τέσσερις μέρες μετά αναφέρεται στον τραπεζίτη το όνομα του οποίου βρίσκεται στα περιβόητα… χαρτιά του Παναμά.

Τα έγγραφα αυτά, σύμφωνα με την ιστοσελίδα, δείχνουν να συνδέονται με την Kiweb Management SA με έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους, η οποία τον Δεκέμβριο του 2015 φαίνεται ότι κατείχε λογαριασμό σε τράπεζα του Χονγκ Κονγκ με 3,1 εκατομμύρια ευρώ, 5,8 εκατομμύρια δολάρια και μετοχές αξίας 480 χιλιάδων δολαρίων τότε. Το 2016, όταν δημοσιεύθηκε η πρώτη διαρροή των Panama Papers, η παναμέζικη δικηγορική εταιρεία Mossack Fonseca απ’ όπου διέρρευσαν τα έγγραφα, δεν εμφανίζεται να γνωρίζει ποιος ήταν ο πραγματικός ιδιοκτήτης της Kiweb. Αυτό που γνώριζε η δικηγορική εταιρεία τότε ήταν ότι η Kiweb είχε ως μέτοχο μία άλλη offshore εταιρεία με έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους, καθώς και ότι για τη σύστασή της είχε μεσολαβήσει γραφείο στην Ελβετία, το οποίο σε μήνυμα που είχε αποστείλει στην Mossack Fonseca το 2012 είχε αναφέρει ότι η Kiweb «αποκτήθηκε για να πραγματοποιήσει επενδύσεις στην Ευρώπη και την Ασία καθώς και για την προστασία της περιουσίας του πραγματικού δικαιούχου». Μετά την αρχική διαρροή, στην προσπάθειά της να συμμορφωθεί με τη νομοθεσία για τις εταιρείες παροχής υπεράκτιων υπηρεσιών, η Mossack Fonseca επιδόθηκε σε ένα «κυνήγι» εντοπισμού των πραγματικών ιδιοκτητών των ενεργών offshore για τις οποίες είχε ελλιπή στοιχεία. Τότε εμφανίστηκαν και τα αντίγραφα των εγγράφων του κ. Φραγκιαδάκη, τα οποία περιλαμβάνονται στη νέα διαρροή.

Στις αρχές του 2012 μία νέα offshore με έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους προστίθεται στο «χαρτοφυλάκιο» των υπεράκτιων εταιρειών που διαχειρίζεται η Mossack Fonseca, η δικηγορική εταιρεία απ’ όπου διέρρευσαν τα Panama Papers. Το όνομα αυτής, Kiweb Management SA, και επρόκειτο για μία από τις δεκάδες offshore που σύστησε η Mossack Fonseca ως εταρείες «του ραφιού», αυτές δηλαδή που περίμεναν να αγοραστούν από κάποιους βιαστικούς –συνήθως- πελάτες, τους οποίους δεν τους πολυενδιέφερε η επωνυμία της εταιρείας που θα αποκτούσαν. Έτσι όταν κάποιος ενδιαφερόμενος προσέγγιζε την Mossack Fonseca λέγοντάς τους ότι «ενδιαφερόμαστε άμεσα για offshore με έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους» η δικηγορική εταιρεία απαντούσε με τις διαθέσιμες εταιρείες «του ραφιού» που είχαν ήδη συσταθεί και η δουλειά γινόταν πολύ πιο γρήγορα, απ’ ό,τι στις περιπτώσεις που υπήρχαν προτιμήσεις των πελατών σχετικά με την επωνυμία της εταιρείας. Για την Kiweb Management, όπως φαίνεται στα έγγραφα των Panama Papers, ενδιαφέρθηκε ένα ελβετικό γραφείο – μεσάζοντας για offshore, λίγο καιρό μετά τη σύστασή της. Οι μεσάζοντες στην υπεράκτια βιομηχανία βρίσκονται ανάμεσα στον πραγματικό ιδιοκτήτη και στον διαχειριστή της offshore στη χώρα-έδρα της, στην συγκεκριμένη περίπτωση το υποκατάστημα της Mossack Fonseca στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους. Οι εντολές του ιδιοκτήτη δίνονται προς τον μεσάζοντα και αυτός τις στέλνει στον διαχειριστή. Έτσι, δεν έρχεται σε απευθείας επαφή ο πραγματικός ιδιοκτήτης με τον διαχειριστή και, όπως φάνηκε από τα Panama Papers το 2016, πολλές ήταν εκείνες οι offshore οι οποίες ήταν «ορφανές», χωρίς να φαίνονται τα στοιχεία των πραγματικών δικαιούχων/ιδιοκτητών, αφού η Mossack Fonseca δεν είχε φροντίσει να τα γνωρίζει, ως όφειλε βάσει της νομοθεσίας των Βρετανικών Παρθένων Νήσων. Όταν δημοσιεύθηκαν τα στοιχεία της πρώτης διαρροής των Panama Papers, τον Μάιο του 2016, στην βάση δεδομένων του ICIJ (offshoreleaks.icij.org) η Kiweb εμφανιζόταν να συνδέεται με ένα ελβετικό γραφείο-μεσάζοντα, την HBS SA και με έναν μέτοχο, την offshore εταιρεία Exel Finance Limited, με έδρα επίσης στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους. Η Exel χρησιμοποιείτο από τον ελβετό μεσάζοντα ως μέτοχος σε τουλάχιστον 17 ακόμη offshore εταιρείες. Πουθενά στην πρώτη διαρροή δεν εμφανιζόταν κάποιο φυσικό πρόσωπο να συνδέεται με την Kiweb. Με τη δημοσίευση των Panama Papers, ξεκίνησαν και οι πιέσεις προς την Mossack Fonseca, από τις αρχές των χωρών όπου διατηρούσε τα γραφεία της, ώστε να συμμορφωθεί με την σχετική νομοθεσία που αφορά τις υποχρεώσεις των παρόχων υπεράκτιων υπηρεσιών σε σχέση με τα στοιχεία των πραγματικών ιδιοκτητών των offshore. Το ειδικό για αυτόν τον σκοπό Τμήμα Συμμόρφωσης της Mossack Fonseca άρχισε να ψάχνει τις ελλείψεις και σε επικοινωνία με τους μεσάζοντες επιχειρήθηκε η συλλογή των στοιχείων. Κατά την επικοινωνία με τους μεσάζοντες η Mossack Fonseca προειδοποιούσε –στην περίπτωση που οι offshore ήταν ακόμα ενεργές- ότι θα παραιτηθεί από εγγεγραμμένος πάροχος υπεράκτιων υπηρεσιών εάν δεν αποσταλλούν τα στοιχεία. Σε περίπτωση παραίτησης οι offshore έμεναν ξεκρέμαστες -μαζί και όσα περιουσιακά στοιχεία κατείχαν- και ειδοποιείτο η εποπτική αρχή, εξαναγκάζοντας έτσι τους μη συνεργάσιμους μεσάζοντες να σπεύσουν να βρουν άλλον πάροχο/διαχειριστή. Κάποιοι μεσάζοντες έστειλαν τα στοιχεία άμεσα, άλλοι πήραν τις offshore από τη Mossack Fonseca και πήγαν σε άλλους διαχειριστές – όμως και εκεί θα έπρεπε να δώσουν στοιχεία για τους πραγματικούς ιδιοκτήτες από τη στιγμή που οι νέοι πάροχοι/διαχειριστές εφάρμοζαν τη σχετική νομοθεσία. Αυτή η διαδικασία συλλογής στοιχείων ήταν χρονοβόρα –καθώς οι ελλείψεις αφορούσαν εκατοντάδες offshore- και κράτησε αρκετούς μήνες, μέχρι που η Mossack Fonseca διέκοψε τη λειτουργία της, τον Μάρτιο του 2018.

Ένας από τους μεσάζοντες που έλαβε ειδοποιήσεις παραίτησης της Mossack Fonseca ήταν και το ελβετικό γραφείο HBS SA – o μεσάζοντας για την Kiweb. Μία από αυτές τις ειδοποιήσεις φαίνεται ότι στάλθηκε τον Μάρτιο του 2017. Δύο μήνες μετά, εσωτερικό σημείωμα από τα γραφεία της Mossack Fonseca στην Γενεύη προς το Τμήμα Συμμόρφωσης ανέφερε: «Διαδικασία παραίτησης σε εξέλιξη. Έχουν βρεθεί στοιχεία για τον UBO (Ultimate Beneficial Owner – Πραγματικός Δικαιούχος/Ιδιοκτήτης)». Τον Ιούλιο του 2017 το Τμήμα Συμμόρφωσης απέστειλε μήνυμα προς την Mossack Fonseca Γενεύης ότι έψαξαν τον UBO και βρήκαν ότι είναι Πολιτικώς Εκτεθειμένο Πρόσωπο καθώς είναι «Διευθύνων Σύμβουλος Ομίλου της Τράπεζας της Ελλάδας» (σ.σ. μετάφραση του «CEO del Bank of Greece Group», όπως αναφέρεται αυτολεξεί στο εσωτερικό μήνυμα της Mossack Fonseca). Σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών κατά της διαφθοράς, ως Πολιτικώς Εκτεθειμένα Πρόσωπα (ΠΕΠ), νοούνται τα φυσικά πρόσωπα στα οποία έχει ή είχε ανατεθεί σημαντικό δημόσιο λειτούργημα, οι άμεσοι στενοί συγγενείς τους και τα πρόσωπα που είναι γνωστά ως στενοί συνεργάτες τους. Όταν ένα πρόσωπο ταυτοποιείται ως ΠΕΠ, τότε θα πρέπει μεταξύ άλλων να εφαρμόζονται πιο αυστηροί έλεγχοι απ’ ό,τι στους υπόλοιπους πελάτες μιας εταιρείας που αναλαμβάνει την σύσταση offshore για λογαριασμό τους. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα Πολιτικώς Εκτεθειμένα Πρόσωπα απαγορεύεται να συμμετέχουν σε offshore. Από έγγραφα που έλαβε η Mossack Fonseca το 2017 για την Kiweb φαίνεται ότι συνδεόμενο πρόσωπο ήταν ο Λεωνίδας Φραγκιαδάκης, Διευθύνων Σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας εκείνη την περίοδο, ο οποίος παραιτήθηκε τον Μάιο του 2018. Συγκεκριμένα, στη νέα διαρροή από την παναμέζικη δικηγορική εταιρεία, εμφανίζονται το αντίγραφο διαβατηρίου του καθώς και ένας λογαριασμός κινητού τηλεφώνου του που έληγε τον Σεπτέμβριο του 2016. Δεν είναι ξεκάθαρο γιατί οι υπάλληλοι της Mossack Fonseca τον χαρακτήρισαν «Πολιτικώς Εκτεθειμένο Πρόσωπο», εκτός και αν έπαιξε κάποιο ρόλο το γεγονός ότι η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών έγινε με δημόσιο χρήμα. Ενδέχεται όμως να υπήρξε και κάποιο μπέρδεμα και να νόμιζαν ότι πρόκειται για άτομο που συνδέεται με την Τράπεζα της Ελλάδας.

Πηγή: Protagon.gr