Βασίλης Αλεξανδρής: «Όταν εξαγγέλλεται ο επαγγελματικός σου θάνατος οφείλεις να αντιδράσεις»

Της Ελένης Τσιάβο

 

Για όλους και για όλα μιλά ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών Βασίλης Αλεξανδρής σε μια εκ βαθέων συνέντευξη.
Από την απόφασή του να διεκδικήσει την προεδρία του Συλλόγου μέχρι τις πολύμηνες κινητοποιήσεις των δικηγόρων για το Ασφαλιστικό, τα επιμέρους προβλήματα που ταλανίζουν επί χρόνια τον τομέα της δικαιοσύνης αλλά και την πορεία της αποχής των δικηγόρων, ο πρόεδρος εξηγεί και αποκαλύπτει.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη:
Γιατί ένας άνθρωπος της μαχόμενης δικηγορίας αποφασίζει μετά από 35 χρόνια αποστασιοποίησης από τα συνδικαλιστικά δρώμενα, να ασχοληθεί με αυτά και μάλιστα να διεκδικήσει την προεδρία του μεγαλύτερου επιστημονικού συλλόγου της χώρας;

Επιτρέψτε μου καταρχάς να επισημάνω ότι ουδέποτε υπήρξα αποστασιοποιημένος από την δικηγορική πραγματικότητα. Κατ’ επανάληψη έλαβα δημόσια και ξεκάθαρα θέσεις για τις συλλογικές αγωνίες και την επαγγελματική καθημερινότητα των δικηγόρων, αλλά και για κρίσιμα νομικά και κοινωνικά θέματα. Έζησα την επαγγελματική μου ζωή στα ποινικά ακροατήρια και γνωρίζω πολύ καλά και τα προβλήματα και τις προσδοκίες των συναδέλφων. Σ’ αυτά προσπάθησα να ανταποκριθώ, τιθέμενος υπό την κρίση τους.

Κατά τη διάρκεια των εκλογών, είναι γνωστό ότι την υποψηφιότητά σας υποστήριξαν στελέχη προερχόμενα από όλο το φάσμα του πολιτικού χάρτη. Τελικά εσείς που αυτοτοποθετείσθε σε αυτόν;

Τοποθετούμαι στο χώρο της ενεργού δικηγορίας, στο επίκεντρο της δημοκρατικής δράσης.

Τα πράγματα, όταν αναλάβατε, ήταν τελικά όπως τα πιστέψατε ότι θα είναι, όταν αποφασίσατε να συμμετάσχετε στις εκλογές; Τι αλλάξατε μέχρι τώρα και τι αδυνατείτε;
Ποτέ τα πράγματα δεν είναι όπως τα περιμένεις. Όταν συναντάς μη προβλεπόμενες αντιξοότητες έχεις χρέος, χωρίς αγκυλώσεις, να δώσεις τον αγώνα με μεγαλύτερο ακόμη πείσμα και αφοσίωση.

Πολλοί είπαν πως είσαστε άτυχος, καθώς, επί των δικών σας ημερών, ψηφίστηκε ένα νομοσχέδιο που, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται από μερίδα συναδέλφων σας, δείχνει την πόρτα της εξόδου σε πολλούς δικηγόρους. Νιώθετε ότι κάνατε όσα θα έπρεπε για να μη φτάσετε σε αυτό το σημείο;

Αυτό θα το κρίνουν οι συνάδελφοι. Επειδή, όμως, όλοι πρέπει να γνωρίζουν, κωδικοποιώ τα μέσα διεκδίκησης που μετήλθαμε:
• Αποχή με πολύ αυστηρό πλαίσιο.
• Συγκρότηση ενιαίου μετώπου επιστημονικών φορέων με πρωταρχική συμβολή του δικηγορικού σώματος.
• Δυναμικές κινητοποιήσεις.
• Μελέτη και ποσοτικοποίηση των νέων δεδομένων του σχεδίου Κατρούγκαλου, που κατέδειξαν με αριθμούς και στοιχεία ανεπίδεκτα αμφισβήτησης τον απροκάλυπτα φορολογικό χαρακτήρα και το δημευτικό αποτέλεσμα του σχεδίου της Κυβέρνησης.
• Εκπόνηση αναλογιστικής μελέτης για το Ταμείο Νομικών, που κατέδειξε ότι το κυβερνητικό σχέδιο ελάχιστα έως καθόλου προσφέρει στην βιωσιμότητα του Ταμείου, ενώ παρουσίασε εναλλακτικά σενάρια.
• Παρουσίαση των θέσεων και αιτημάτων μας στον Πρωθυπουργό, τον Υπουργό Εργασίας, αλλά και τους θεσμούς.
• Υποβολή τεκμηριωμένων νομικά ερωτημάτων στον Υπουργό για την χορήγηση της αναλογιστικής τεκμηρίωσης του σχεδίου, που τον ανάγκασαν να εκτεθεί στην προσπάθειά του να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα. Έφτασε να επικαλεστεί το στατιστικό απόρρητο και την προστασία των προσωπικών δεδομένων προκειμένου να αρνηθεί να μας χορηγήσει την αναλογιστική μελέτη, που διατεινόταν πως είχε.
• Καταγγελία και αποχώρηση από τον διάλογο μετά την επίμονη άρνηση του Υπουργείου να παράσχει αναλογιστική μελέτη και ακριβή ποσοτικοποιημένα στοιχεία.
• Παρέμβαση στην Ένωση Ευρωπαϊκών Δικηγορικών Συλλόγων, που είχε ως αποτέλεσμα ο Πρόεδρός της κ. Benichou να προβεί σε δημόσια υποστήριξη των θέσεών μας και να απευθύνει ο ίδιος επιστολή σε οξύ ύφος στον Πρωθυπουργό και τον Υπουργό Δικαιοσύνης.
• Επιτυχής υποστήριξη των θέσεών μας στο ΣτΕ, το οποίο με την πρόσφατη 68/2016 απόφασή του αναγνώρισε την αποχή των δικηγόρων ως νόμιμο μέσο συνδικαλιστικής δράσης.
• Συνεχής προβολή των θέσεών μας στα ελληνικά και διεθνή ΜΜΕ, όπου είχαμε, αλλά και μέχρι σήμερα διατηρούμε, ευρύτατη και συνεχή παρουσία.
Γιατί να βγει στο δρόμο μαζί σας ο Δικηγόρος που δηλώνει κάτω από 10.000 ευρώ;

Καταρχάς, ας μην αγνοούμε την πραγματικότητα. Ακόμη και οι δικηγόροι που δηλώνουν μέχρι 10.000 ευρώ εισόδημα συμμετείχαν στα δικηγορικά συλλαλητήρια και τις κινητοποιήσεις για το ασφαλιστικό. Είναι, λοιπόν, προφανές ότι κι ο συνάδελφος αυτός αντιλαμβάνεται ότι πλήττεται από το νέο σύστημα, παρά την απέλπιδα προσπάθεια της Κυβέρνησης να τον πείσει για το αντίθετο.
Ο δικηγόρος των 10.000 ευρώ, πράγματι, είναι το οριακό παράδειγμα στο οποίο με το νέο σύστημα οι εισφορές διαμορφώνονται σε 300 περίπου ευρώ χαμηλότερα από ότι με το τωρινό (από 4.096,00 σε 3.795). Δεν δικαιούται όμως και ο δικηγόρος αυτός να ελπίζει ότι κάποια στιγμή κατά την εξέλιξη της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας το εισόδημά του θα ξεπεράσει τα 10.000 ευρώ ετησίως; Φιλοδοξεί μήπως να παραμείνει εσαεί στο εισόδημα των 7.000 – 10.000 ευρώ; Διότι, ας μην ξεχνάμε ότι όλες οι άλλες εισοδηματικές κατηγορίες πλήττονται από το νέο νόμο.
Σχεδόν 5 μήνες αποχή. Τι κερδίσατε και τι χάσατε;

Σπεύδουν, πράγματι, πολλοί –με αρκετή δόση κακοβουλίας- να αναρωτηθούν τι πετύχαμε με όλα αυτά; Έχουμε κατ’ αρχάς υποχρέωση να κάνουμε μία νηφάλια και κατά το δυνατόν αντικειμενική προσέγγιση των ρυθμιστικών παρεμβάσεων και βελτιώσεων που εμφιλοχώρησαν στο κυβερνητικό σχέδιο από την αρχική του διαρροή τον Δεκέμβριο του 2015 μέχρι και την τελική μορφή του ψηφισθέντος νόμου.
Κωδικοποιώ εδώ κάποιες από τις αλλαγές που επήλθαν:
• Μειωμένη ασφαλιστική εισφορά κύριας σύνταξης για την πρώτη πενταετία επαγγελματικής δραστηριότητας (14% για 2 έτη & 17% για τα επόμενα 3 έτη). Το επιπλέον ποσό (μέχρι το 20%) εξακολουθεί, βέβαια, να οφείλεται στον ασφαλιστικό φορέα, και αυτό επιδιώκουμε να αλλάξει.
• Εκπτώσεις για την πρώτη 4ετία εφαρμογής του νόμου, που ξεκινούν για τα εισοδήματα από 7.000 έως 13.000 ευρώ στο 50% και βαίνουν μειούμενα κατά 1% για κάθε επιπλέον 1.000 € εισοδήματος.
• Η προκαταβαλλόμενη μέσω του γραμματίου εισφορά (που πλέον θα ανέρχεται σε 20%) θα συμψηφίζεται με την οφειλόμενη ασφαλιστική εισφορά, σε αντίθεση με τώρα, που το 9% του γραμματίου δεν συμψηφίζεται.
• Η υπαγωγή στον ενιαίο φορέα έχει ως αποτέλεσμα ότι (σε αντίθεση με τον ν. 3863/2010) υπαγόμαστε στην εθνική σύνταξη και θα λαμβάνουμε τις παροχές του Ενιαίου φορέα (από τις οποίες μέχρι σήμερα εξαιρούμασταν), ήτοι παροχές μητρότητας και ασθένειας.

Όλα αυτά δεν αναιρούν ασφαλώς τα βασικά επαχθή χαρακτηριστικά του νόμου, όπως τα έχουμε επισημάνει, δείχνουν όμως ότι η προσπάθειά μας είχε κάποια αποτελέσματα και ότι αποφεύχθηκε ο ξαφνικός θάνατος που μας επεφύλασσαν.
Προς αποφυγή όμως οποιασδήποτε παρερμηνείας επαναλαμβάνω χωρίς περιστροφές ότι οι ως άνω αλλαγές δεν μας ικανοποιούν. Η επαγγελματική μας ζωή δεν τελειώνει σε 4 χρόνια. Δεν μπορούμε να δεχθούμε, ούτε να ανεχθούμε την προαναγγελθείσα εξόντωσή μας. Πολύ περισσότερο όταν συνδυάζεται με ακόμη πιο επαχθή φορολογικά μέτρα, όπως η επιδείνωση των φορολογικών συντελεστών για εισοδήματα πάνω από 20.000 €, η αύξηση της εισφοράς αλληλεγγύης που πλήττει εισοδήματα πάνω από 12.000 € και η συνέχιση της αδικαιολόγητης εξαίρεσής μας από το αφορολόγητο, που πλήττει τους πιο αδύναμους οικονομικά συναδέλφους.

Θεωρείτε σωστή τη στάση του σώματος να προκηρύξει αποχή από τόσο νωρίς;
Ρωτούν, πράγματι, πολλοί γιατί δεν έγινε κλιμάκωση του αγώνα και αντ’ αυτού από την αρχή αποφασίστηκε το σκληρό μέσο της αποχής. Η πρώτη απάντηση είναι ότι όταν εξαγγέλλεται ο επαγγελματικός σου θάνατος οφείλεις να αντιδράσεις άμεσα και αποφασιστικά με όσα μέσα διαθέτεις. Εξάλλου, η Κυβέρνηση αποδείχθηκε απολύτως αναξιόπιστη (και) στο θέμα της εισαγωγής του νομοσχεδίου στη Βουλή. Ενδεικτικά και μόνο αναφέρω:
Στις 22/12/2015 ο Πρωθυπουργός φερόταν σε δημοσιεύματα να έχει δεσμευθεί ότι το ασφαλιστικό θα έχει ψηφιστεί μέχρι τις 15/1/16. Μια μέρα μετά, ο Υπουργός Εργασίας έλεγε ότι θα ψηφιστεί μέχρι το τέλος Ιανουαρίου. Η Κυβερνητική Εκπρόσωπος δήλωνε στις 7 Ιανουαρίου ότι το νομοσχέδιο θα έχει ψηφιστεί μέχρι τα μέσα Φεβρουαρίου. Ο Πρόεδρος της Βουλής δήλωσε την επόμενη ημέρα, στις 8 Ιανουαρίου, ότι η ψήφιση θα έχει ολοκληρωθεί στο πρώτο 10ήμερο του Φεβρουαρίου. Την ίδια εκτίμηση έκανε η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εργασίας μια εβδομάδα αργότερα (στις 14/1 ο Υπουργός και στις 27/1 ο Υφυπουργός). Στις αρχές Μαρτίου ο Υπουργός Εργασίας δήλωσε ότι «ο Μάρτης δεν μπορεί να φύγει χωρίς να έχει κατατεθεί στη βουλή το ασφαλιστικό». Την ίδια δήλωση έκανε και ο Πρωθυπουργός, ο οποίος εκτίμησε ότι εντός του Μαρτίου το φορολογικό και το ασφαλιστικό θα κατατεθούν στη Βουλή προς ψήφιση. Όλοι γνωρίζουμε πόσο επαληθεύτηκαν αυτές οι δηλώσεις (!).
Όμως, πώς θα μπορούσαμε εκ των προτέρων να γνωρίζουμε ότι οι Υπουργοί και ο Πρωθυπουργός δεν είχαν κανένα πρόβλημα να αυτοδιαψεύδονται συστηματικά;
Εάν πράγματι ερχόταν προς ψήφιση το νομοσχέδιο και εμείς ήμασταν ακόμα σε περίοδο αναστοχασμών, αναμένοντας την κατάθεση του νομοσχεδίου, δεν θα μας κατηγορούσαν όλοι –και δικαιολογημένα- για αδράνεια;

Τώρα που το νομοσχέδιο ψηφίστηκε, ποιος ο λόγος να συνεχιστεί η αποχή;

Κατ’ αρχάς έχουμε καταγγείλει δημόσια ότι ο νέος νόμος : α) είναι κατάφωρα και πολλαπλώς αντισυνταγματικός, β) δεν λαμβάνει υπ’ όψιν την φοροδοτική και εισφοροδοτική ικανότητα των ασφαλισμένων δικηγόρων – ελευθέρων επαγγελματιών και οδηγεί σε επαχθή, μη βιώσιμη, φορολογική και εισφοροδοτική επιβάρυνσή τους, γ) δεν κατοχυρώνει, όπως θα έπρεπε, αφορολόγητο και ανεισφορολόγητο για τους ελεύθερους επαγγελματίες, δ) δεν διασφαλίζει την ανταποδοτικότητα ασφαλιστικών εισφορών και παροχών, ε) δεν συνοδεύτηκε από αναλογιστική μελέτη για την τεκμηρίωση των επίμαχων ρυθμίσεων.
Με δεδομένη τη δημόσια εκπεφρασμένη δέσμευση του Υπουργού κατά τη συνεδρίαση της Ολομέλειας της Βουλής την 8/5/2016, σχετικά με τις τροπολογίες που κατατέθηκαν και αφορούσαν τους δικηγόρους-ελεύθερους επαγγελματίες, διεκδικούμε την άμεση υιοθέτηση και νομοθέτηση αυτών και συγκεκριμένα: α) την κατάργηση της υποχρέωσης των νέων ασφαλισμένων να επιστρέψουν τα ποσά των «εκπτώσεων» που τους παρέχονται για τα πρώτα πέντε έτη ασφάλισης, β) τη δυνατότητα σύστασης επαγγελματικού ταμείου, με ταυτόχρονη απαλλαγή από τις αντίστοιχες εισφορές και γ) τη δυνατότητα επιστροφής (ή συμψηφισμού με τις εισφορές του επομένου έτους) των τυχόν επιπλέον καταβληθεισών ασφαλιστικών εισφορών κατά τη διάρκεια του έτους. Εξάλλου η ψήφιση ενός νόμου δεν ανακαθορίζει τη λειτουργία του ηλιακού συστήματος.

Υπάρχει φοροδιαφυγή στους δικηγόρους; Μπορεί να καταπολεμηθεί;

Οι αφορισμοί και οι γενικόλογες κρίσεις είναι εξ ορισμού άδικες. Η εύκολη στοχοποίηση ενός κλάδου, που πλέον χειμάζεται, δεν προσφέρει λύση σε κανένα πρόβλημα. Η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής πρέπει να γίνεται έναντι πάντων με τα μέσα που προβλέπει ο νόμος.

Σε ένα κράτος δικαίου οφείλουμε να αντιμετωπίζουμε τις παθογένειες μέσα από αυστηρές και αποτελεσματικές κυρώσεις, χωρίς όμως να ρίχνουμε τον λίθο του αναθέματος κατά τρόπο άδικο και ατεκμηρίωτο στο βωμό μιας πρόσκαιρης και εύκολης δημοσιότητας. Επιτρέψτε μου μια ακόμη επισήμανση. Ο δικηγόρος υπήρξε διαχρονικά ο εχθρός κάθε εξουσίας, διότι αποτελεί πηγή τεκμηριωμένης αμφισβήτησης των εξουσιών και πολλές φορές αντιμετωπίζεται ως εν δυνάμει κίνδυνος. Για το λόγο αυτό πρέπει να προβληματιζόμαστε ιδιαίτερα απέναντι στις προσπάθειες άκριτης στοχοποίησης των δικηγόρων, ιδιαίτερα σε εποχές παρατεταμένων πολιτικών κρίσεων.

 

Ποια κατά τη γνώμη σας είναι τα βασικότερα προβλήματα της δικαιοσύνης; Τι ενέργειες έχει να επιδείξει ο Δικηγορικός Σύλλογος και τι σκέφτεται να κάνει προκειμένου να βοηθήσει στην επίλυσή τους;

Ζητούμενα κάθε δικαστικού συστήματος είναι αφ’ ενός η έκδοση ορθών κατά περιεχόμενο αποφάσεων και αφ’ ετέρου η ταχεία έκδοσή τους. Είναι πανθομολογούμενο ότι η χώρα μας πάσχει οπωσδήποτε στην ταχεία απονομή της Δικαιοσύνης. Η καθυστέρηση απονομής της Δικαιοσύνης εξομοιώνεται εν τοις πράγματι με αρνησιδικία.
Το δικηγορικό σώμα έχει υποβάλει προς το αρμόδιο Υπουργείο Δικαιοσύνης προτάσεις για την επίλυση όλων των προβλημάτων που ταλανίζουν τη δικαιοσύνη. Η κάλυψη των οργανικών κενών, τόσο στις θέσεις δικαστικών λειτουργών, όσο και στις θέσεις δικαστικών υπαλλήλων, καθώς και η εξασφάλιση επαρκούς αριθμού δικαστικών αιθουσών είναι εκ των ων ουκ άνευ για την επιτάχυνση της έκδοσης δικαστικών αποφάσεων. Περαιτέρω, η μηχανογράφηση και μηχανοργάνωση των δικαστηρίων, που προϋποθέτει και την πρόσληψη προσωπικού εξειδικευμένου στη πληροφορική, αποτελεί αυτονόητο οργανωτικό μέτρο, πλην όμως στην ελληνική πραγματικότητα αποτελεί επί σειρά ετών, διαρκές ζητούμενο. Επειδή η ποιοτική αναβάθμιση του συστήματος απονομής της Δικαιοσύνης έχει αναμφίβολα δημοσιονομικό κόστος, και παρά το ότι πολλές από τις προτάσεις μας μπορούν να υλοποιηθούν χωρίς περισσότερους πόρους, προτείνεται η θεσμική κατοχύρωση ορισμένου ποσοστού του προϋπολογισμού, υπέρ της Δικαιοσύνης.

Υπάρχουν κυκλώματα που λυμαίνονται τον χώρο της δικαιοσύνης, «βάζοντας το χεράκι τους» στην έκδοση κατά το δοκούν αποφάσεων;

Πολλές φορές προκλήθηκε θόρυβος για την ύπαρξη κυκλωμάτων, αλλά όταν αυτά ήχθησαν ενώπιον της Δικαιοσύνης αποδείχτηκε – στις περιπτώσεις που αποδείχθηκε – ότι επρόκειτο για λίγα μεμονωμένα περιστατικά (βλ. ιστορικά την Έκθεση Παπακαριά στις αρχές της δεκαετίας του ‘80).
Το ότι έχουμε χρέος να στηλιτεύουμε τις περιπτώσεις έκνομων παρεμβάσεων στο χώρο της Δικαιοσύνης συνιστά αυτονόητη προϋπόθεση. Συγχρόνως, όμως, οφείλουμε να τιμούμε τον θεσμό, με υψηλό ήθος και αίσθημα καθήκοντος.

(Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο ένθετο “Παραδικαστικά” της εφημερίδας “Είδηση” που κυκλοφόρησε στις 21/5/2016)