Βιολογικά φάρμακα για Ιδιοπαθή Φλεγμονώδη Νοσήματα του Εντέρου

Η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια όλων των νεότερων διαθέσιμων θεραπειών για τις Ι.Φ.Ν.Ε., οι παγίδες κατά τη διάγνωση, αλλά και οι προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν σήμερα οι Έλληνες γαστρεντερολόγοι με δεδομένους τους περιορισμένους πόρους για την υγεία ήταν οι βασικοί άξονες του 14ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ιδιοπαθών Φλεγμονωδών Νοσημάτων του Εντέρου, το οποίο πραγματοποιήθηκε 5-7 Ιουνίου στην Ερέτρια.

Εκατοντάδες γαστρεντερολόγοι είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν γύρω από κρίσιμα επιστημονικά και θεσμικά θέματα, μεταξύ των οποίων η χρήση αντι-TNFa παραγόντων, οι εξελίξεις τα μονοκλωνικά αντισώματα, ο ρόλος των βιοομοειδών, αλλά και η εισαγωγή των Θεραπευτικών Πρωτοκόλλων και η διαχείριση των ασθενών εντός του Δικτύου της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Το “παρών” στην επιστημονική συνάντηση, που διοργάνωσε η Ελληνική Ομάδα Μελέτης Ιδιοπαθών Φλεγμονωδών Νόσων Εντέρου (Ε.Ο.Μ.Ι.Φ.Ν.Ε.), έδωσαν, δε, και πολλά μέλη του Συλλόγου Ατόμων με Νόσο του Crohn και Ελκώδη Κολίτιδα Ελλάδος (HELLESCC).

Οι νεότερες θεραπευτικές προσεγγίσεις

Από το βήμα του Συνεδρίου έγινε λεπτομερής παρουσίαση και συγκριτική ανάλυση όλων των διαθέσιμων βιολογικών παραγόντων, φαρμάκων δηλαδή που προέρχονται από ζωντανούς οργανισμούς και τα προϊόντα τους (όπως πρωτεΐνες) και τα οποία για παραπάνω από μία δεκαετία πλέον επικρατούν στην κλινική πράξη, αποτελώντας ιδιαίτερα ελκυστική θεραπευτική παρέμβαση που έχει βελτιώσει την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Όπως εξήγησε ο Συντονιστής Διευθυντής Γαστρεντερολογίας στο Νοσοκομείο “’Ευαγγελισμός”, κ. Γεράσιμος Μάντζαρης, αν και αιτιολογία των Ι.Φ.Ν.Ε. παραμένει ακόμη άγνωστη, η σημαντική πρόοδος που σημειώθηκε στην κατανόηση των ανοσολογικών μηχανισμών εμφάνισης της νόσου τα τελευταία χρόνια, είχε ως αποτέλεσμα την τελευταία 20ετία να προστεθούν στη “φαρέτρα” των γιατρών νεότερα βιολογικά φάρμακα, ο μηχανισμός των οποίων είναι προσανατολισμένος στην αιτιολογική καταπολέμηση της νόσου, επιτρέποντας να αντιμετωπίζονται καλύτερα ασθενείς με επιθετική και βαριά νόσο.

Τα βιολογικά φάρμακα που διαθέτουμε για τις Ι.Φ.Ν.Ε. (infliximab, adalimumab, Certolizumab pegol) προς το παρόν αναστέλλουν, με τη βοήθεια ειδικών αντισωμάτων, τη δραστηριότητα του παράγοντα νέκρωσης του όγκου TNFa, ενός στρατηγικού μορίου που κατευθύνει και προάγει τη φλεγμονώδη αντίδραση στο έντερο και που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην παθογένεια της ελκώδους κολίτιδας και της νόσου Crohn.

Νεότερο “απόκτημα”, ωστόσο, στα χέρια των ειδικών επιστημόνων, αποτελεί ένας νέος βιολογικός παράγοντας έναντι της α4β7-ιντεγκρίνης (vedolizumab), η σπουδαιότητα του οποίου έγκειται στο ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμη και όταν οι ήδη υπάρχοντες βιολογικοί παράγοντες έναντι του TNF-α έχουν αποτύχει. Επίσης ενδείκνυται και για τα νέα (“naive”) περιστατικά, για ακόμα καλύτερη πρόγνωση.

“Η βασική έρευνα και οι κλινικές μελέτες προχωρούν. Γι’ αυτό χρειάζονται τα Συνέδρια. Διότι εμφανίζονται νέα μόρια, τα οποία στα χέρια των ειδικών μπορούν να οδηγήσουν σε καλή ποιότητα και υγεία των ασθενών” υπογράμμισε ο Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου, κ. Σπύρος Μιχόπουλος, προσθέτοντας παράλληλα πως οι γιατροί θα πρέπει να φροντίσουν “στήσουν τους ιστούς τόσο σε επιστημονικό επίπεδο όσο και σε κλινικό επίπεδο” επιδιώκοντας ταυτόχρονα να βρίσκονται στο πλευρό των ασθενών αφουγκραζόμενοι τις ανάγκες τους.

ΠΦΥ και Θεραπευτικά Πρωτόκολλα

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάσαν και οι ομιλίες που έγιναν στο πλαίσιο Στρογγυλής Τράπεζας με θέμα: “Μετάβαση σε μία νέα εποχή”, όπου και εξετάσθηκαν ζητήματα και κατατέθηκαν προτάσεις γύρω από την ένταξη Κέντρων Ι.Φ.Ν.Ε. στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, τις παραμέτρους ποιότητας της ιατρικής φροντίδας σε ασθενείς με νόσο Crohn και Ελκώδη Κολίτιδα, καθώς και την εφαρμογή Θεραπευτικών Πρωτοκόλλων.

Ο Διευθυντής της Γαστρεντερολογικής Κλινικής στο Ιατρικό Αθηνών, Δρ. Δημήτριος Καραγιάννης, κατά τη διάρκεια μίας άκρως ενδιαφέρουσας ομιλίας, έθεσε το πλαίσιο προβληματισμού γύρω από τα ΘΠΣ, τα οποία όπως είπε, ανάλογα με το πως θα χρησιμοποιηθούν, μπορούν να χρησιμεύσουν θετικά ως “ελάχιστος κοινός τόπος” κατά την κλινική πράξη ή, αντίθετα, να αποτελέσουν “πάτημα” για έλεγχο και κατεύθυνση της συνταγογραφίας.

“Είναι προφανές ότι τα Θεραπευτικά Πρωτόκολλα δεν αποτελούν θέσφατο, αλλά προτροπές, και έχουν διαβαθμισμένη εγκυρότητα. Βασίζονται άλλωστε σε στατιστικά μοντέλα και κάποιες φορές στη γνώμη των εμπειρογνωμόνων, γι΄αυτό και χρειάζονται συνεχή αναβάθμιση και επικαιροποίηση” τόνισε ο κ. Καραγιάννης. Και πρόσθεσε πως τα Πρωτόκολλα εν καιρώ οικονομικής κρίσης θα πρέπει “να αποτελέσουν κατά κύριο λόγο ένα επιστημονικό βοήθημα για τη συνταγογράφηση, προς τους γιατρούς – νοσοκομειακούς και μη- ενώ ταυτόχρονα θα αποτελούν θεμέλιο λίθο για την καθιέρωση ενός πλαισίου αναφοράς και ελέγχου”.

Την ίδια ώρα, στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν γιατροί και ασθενείς στην προσπάθειά τους να θέσουν σε ύφεση τις δύο νόσους αναφέρθηκε ο Διευθυντής του Γαστρεντερολογικού Τμήματος στο Doctor’s Hospital, κ. Δημήτρης Δανδάκης. Όπως υπογράμμισε, αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα τα προβλήματα στην ΠΦΥ αποτελούν ένα μίγμα το οποίο αποτελείται ζητήματα πολυπλοκότητας και ζητήματα υποχρηματοδότησης.

Μπροστά σε αυτή την πραγματικότητα, ο κ. Δανδάκης επεσήμανε πως είναι απόλυτη ανάγκη οι δαπάνες για την ΠΦΥ να σταματίσουν να αντιμετωπίζονται ως “σπατάλη”, όταν μάλιστα έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλουν στη μείωση του κόστους υγείας, ενώ επεσήμανε επίσης την ανάγκη για δημιουργία Δικτύου Γαστρεντερολόγων ΠΦΥ, με Κέντρα Ι.Ν.Φ.Ε., προκειμένου να βελτιωθεί η δυνατότητα πρόσβασης των ασθενών στο σύστημα υγείας. Κατά τον ίδιο, επίσης, υπάρχει ανάγκη για αξιοποίηση άλλων ειδικοτήτων, όπως είναι οι ψυχολόγοι και οι νοσηλευτές ΙΝΦΕ, σε μία προσπάθεια να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των ασθενών. Είναι χαρακτηριστικό εξάλλου πως 6 στους 10 ασθενείς αναφέρουν πως αισθάνονται θλίψη ή απογοήτευση λόγω της πάθησής τους και το 65% αναφέρουν αίσθημα ψυχικής έντασης, στρες.

Σχέση γιατρών- ασθενών

Ειδικός “χώρος” δόθηκε επίσης κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου στη σχέση μεταξύ γιατρών και ασθενών, η οποία όπως φαίνεται από μία σειρά μελετών δεν είναι πάντα και τόσο ορθά δομημένη, με τους σχεδόν μισούς ασθενείς να δηλώνουν ανικανοποίητοι από το γιατρό τους και τους γιατρούς να αντιμετωπίσουν θέματα που σχετίζονται με τη συμμόρφωση των πασχόντων.

Στον “πυρήνα” του προβλήματος, όπως εξήγησε ο Γαστρεντερολόγος, Επιμελητής Α’ στο Π.Γ.Ν. “Αττικόν”, κ. Δημήτρης Πολύμερος, βρίσκονται οι διαφορετικές προτεραιότητες των δύο πλευρών. Κι αυτό διότι, όπως ανέφερε, από τη μία οι πάσχοντες επιθυμούν γρήγορη ανακούφιση, αποφυγή των παρενεργειών, του νοσοκομείου και της κολεκτομής και διακατέχονται από φόβους για την ποιότητα ζωής τους, ενώ από την άλλη οι γιατροί επικεντρώνονται στην κλινική και ενδοσκοπική ύφεση, στην αποφυγή των επιπλοκών και στο χρόνο του χειρουργείου.

Πρόσφατη μελέτη, δε, η οποία εκπονήθηκε σε συνεργασία με το Ελληνικό Ίδρυμα Γαστρεντερολογίας και Διατροφής (ΕΛΙΓΑΣΤ), και την υποστήριξη της Ελληνικής Ομάδας Μελέτης Ι.Φ.Ν.Ε. (Ε.Ο.Μ.Ι.Φ.Ν.Ε.) κατέδειξε ότι 1 στους 4 ασθενείς δεν έχει ενεργό ρόλο στη λήψη των θεραπευτικών αποφάσεων, το 50% δηλώνει πως δεν είναι ικανοποιημένο από τις πληροφορίες που τους δίνει ο γιατρός του, ενώ 3 στους 10 εξ αυτών δεν ενημερώνονται για θέματα σχετικά με την ασθένεια και τις διαθέσιμες θεραπείες.

Πρόσφατα, στα πλαίσια της εβδομάδας ενημέρωσης για τις Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσους του Εντέρου και του Ήπατος (Ι.Φ.Ν.Ε.) πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις υπό την αιγίδα του HELLESCC. Ένα από τα κύρια ζητήματα που αναδείχθηκε σε μια από τις εκδηλώσεις αυτές είναι ακριβώς αυτή η σχέση. Η ανάδειξη του ζητήματος έγινε με ένα μίνι θεατρικό έργο, το οποίο προβλήθηκε σε βίντεο κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, όπου η ηθοποιός και συγγραφέας Εμμανουέλλα Αλεξίου, που υπογράφει και τα κείμενα, και η ηθοποιός Ισαβέλλα Βλασιάδου αποτύπωσαν με επιτυχία αυτό τις διαφορές στην επικοινωνία.

Ένα επιπλέον ζήτημα που απασχόλησε τον Σύλλογο Ατόμων με Νόσο του Crohn και Ελκώδη Κολίτιδα, και είχαν την ευκαιρία αφενός να ενημερωθούν, ήταν οι προβληματισμοί τους γύρω από τις μεθόδους αντιμετώπισης των Ι.Φ.Ν.Ε. (πχ. βιοομοειδή) και την ασφάλειά τους.

Στην Ελλάδα, πρέπει να σημειωθεί, δεν έχει γίνει καμία ολοκληρωμένη απογραφή των πασχόντων από τη νόσο του Crohn και την ελκώδη κολίτιδα. Από επιδημιολογικές μελέτες του εξωτερικού ωστόσο γνωρίζουμε ότι από Ι.Φ.Ν.Ε. νοσεί περίπου το 0,1% του πληθυσμού, ποσοστό το οποίο για τη χώρα μας “μεταφράζεται” σε 10.000 πάσχοντες.

Πηγή : isotimos.com