21 χρόνια Ερντογάν δεν είναι αρκετά

Μπορεί η Ελλάδα ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης που στο παρελθόν να τάραξε τα νερά της οικονομικής της συνοχής να βρέθηκε σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι με τις εκλογές της περασμένης Κυριακής, αλλά το διεθνές ενδιαφέρον για τις ελληνικές εκλογές ήταν μικρής διάρκειας και σημασίας.

Του Νίκου Βασιλειάδη

Ίσως γιατί ισχύει ο παλιός δημοσιογραφικός κανόνας ότι μόνο οι κακές ειδήσεις αποτελούν… ειδήσεις και χρήζουν προσοχής. Εξάλλου, η Ελλάδα είναι και πάλι μια «κανονική» χώρα, που δεν απειλεί να τινάξει στον αέρα το ευρωπαϊκό οικοδόμημα όπως παλαιότερα.

Απολυταρχικά χαρακτηριστικά

Αντίθετα η Τουρκία, η οποία αυτή την Κυριακή ολοκληρώνει την εκλογική της περιπέτεια, αποτελεί κορυφαίο θέμα στα διεθνή Μέσα Ενημέρωσης εδώ και εβδομάδες, με τις προεδρικές εκλογές να χαρακτηρίζονται ως οι πιο σημαντικές εκλογές του τρέχοντος έτους, παγκοσμίως.
Και αυτό συμβαίνει γιατί σε μία χώρα που διαδραματίζει σημαίνοντα ρόλο στο διεθνές σκηνικό -αναμφισβήτητα μια περιφερειακή δύναμη- έχουμε ένα προεδρικό σύστημα που λαμβάνει όλο και περισσότερο απολυταρχικά χαρακτηριστικά εδώ και τουλάχιστον δέκα χρόνια.
Ο Ταγίπ Ερντογάν στον πρώτο γύρο διέψευσε σχεδόν όλους τους δημοσκόπους που έδιναν προβάδισμα στον Κιλιτσντάρογλου και στην αντιπολίτευση.
Η μεγάλη έκπληξη όμως της βραδιάς ήταν ο Σινάν Ογάν, ο οποίος αναδείχθηκε σε ρυθμιστή εν όψει του δεύτερου γύρου των τουρκικών εκλογών. «Οι πρόσφυγες είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την οικονομία μας, τον πολιτισμό μας, τη δημόσια τάξη, την εσωτερική και εξωτερική μας ασφάλεια. Ήρθε η ώρα να γυρίσουν στα σπίτια τους». Αυτά έγραφε την προπερασμένη εβδομάδα στο Twitter ο Σινάν Ογάν, υποψήφιος του εθνικιστικού συνασπισμού ΑΤΑ για τις τουρκικές προεδρικές εκλογές. Όποιος ήλπιζε ότι ένα τέτοιο σχόλιο θα προκαλούσε αρνητικές αντιδράσεις στην προεκλογική Τουρκία, διαψεύστηκε.
Σήμερα ζουν στην Τουρκία περίπου 5.500.000 πρόσφυγες. Στον απόηχο της πανδημίας, σε περιβάλλον οικονομικής κρίσης και μετά από τους καταστροφικούς σεισμούς που έπληξαν τη χώρα τον περασμένο Φεβρουάριο, οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι πλέον καλοδεχούμενοι. Και εκεί στόχευσε ο Ογάν.
Για τον Σινάν Ογάν αποτέλεσαν κεντρικό θέμα του προεκλογικού αγώνα, ζητώντας την άμεση απομάκρυνσή τους και χαρακτηρίζοντας τους Σύρους πρόσφυγες επικίνδυνους και εγκληματίες.
Στον πρώτο γύρο των εκλογών, στις 14 Μαΐου, ο Σινάν Ογάν μπορεί να έμεινε στην τρίτη και τελευταία θέση μεταξύ των διεκδικητών της προεδρίας, αλλά συγκέντρωσε ένα αξιοσέβαστο ποσοστό 5,1%, και τώρα δίνοντας γραμμή υπέρ του Ερντογάν επιβεβαίωσε πως ιδεολογικά βρίσκεται πιο κοντά στο συντηρητικό Ισλάμ του «Σουλτάνου» παρά στη φιλελεύθερη εκδοχή του Κιλιτσντάρογλου και επισφράγισε ένα προδιαγεγραμμένο αποτέλεσμα.

Εν μέσω καταιγίδας

Παράλληλα, η κάλπη στον πρώτο γύρο έδειξε την επιτυχία του Ερντογάν να πείσει τους σεισμόπληκτους ότι είναι ο μόνος που μπορεί να αποκαταστήσει τις ζημιές γρηγορότερα από τους υπόλοιπους. Τα ποσοστά που πέτυχε στο Γκαζιαντέπ, το Αντιγιαμάν, αλλά ακόμα και στο Χατάι είναι εντυπωσιακά, με πολλούς, ακόμη και άστεγους πολίτες, να λένε ότι επρόκειτο για μια μεγάλη καταστροφή και δεν μπορούμε να αφήσουμε κάποιον άπειρο να αναλάβει το τιμόνι…
Για ένα διάστημα φάνηκε ότι ο μεγάλος σεισμός και η οικονομική ανέχεια θα οδηγούσαν σε μεταστροφή του κόσμου κατά της κυβέρνησης Ερντογάν. Σήμερα γνωρίζουμε ότι αυτό δεν συνέβη. Η κατακραυγή, η οργή κατά του Ερντογάν και των υπουργών του ήταν μεγάλη. Αλλά η τραγωδία και οι αστρονομικές τιμές των τροφίμων στο ράφι δεν έγιναν μόνιμος πολιτικός παράγοντας που να επηρεάσει το αποτέλεσμα των εκλογών. Ακόμη και αν ακούγεται κυνικό, οι ψηφοφόροι έχουν βραχεία μνήμη.

Ποιος αγαπά τους τρομοκράτες;
Στο μεσοδιάστημα των δύο εκλογικών αναμετρήσεων, τα δύο στρατόπεδα έγιναν ακόμη και πιο επιθετικά κάνοντας ό,τι ήταν δυνατόν το ένα για να δυσφημίσει το άλλο. Είδαμε τον Ερντογάν να παρουσιάζει τον Κιλιτσντάρογλου ως προδότη της πατρίδας, προωθώντας μέχρι και διαδικτυακά παραποιημένες αφίσες για το CHP, το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, οι οποίες αναφέρουν πως «δεν θεωρούμε το YPG τρομοκρατική οργάνωση» (σ.σ.: το YPG είναι η κουρδική πολιτοφυλακή στη Συρία, η οποία πρόσκειται στο θεωρούμενο στην Τουρκία τρομοκρατική οργάνωση κουρδικό κόμμα PKK), και τον Κιλιτσντάρογλου να περνά στην αντεπίθεση κατηγορώντας τον Ερντογάν πως «αυτός είναι που διαπραγμαθεύτηκε κρυφά με τους τρομοκράτες», κάνοντας σκληρή στροφή ενάντια στους πρόσφυγες μήπως και κατορθώσει να αλιεύσει ψήφους από το στρατόπεδο του Ογάν.

Ο… ήρεμος ηγέτης

Παρ’ όλα αυτά όλα δείχνουν πως το αποτέλεσμα των σημερινών επαναληπτικών εκλογών στην Τουρκία είναι προδιαγεγραμμένο.
Ενώ η αντιπολίτευση καταφεύγει σε τακτικισμούς, ο Ερντογάν βασίζεται στη σταθερότητα και την εμπιστοσύνη. «Ολοκληρώσαμε με επιτυχία τις πιο κρίσιμες εκλογές στην Ιστορία μας. Με την ευλογία του Θεού, η 28η Μαΐου θα σηματοδοτήσει την έναρξη του επόμενου τουρκικού αιώνα. Σας εμπιστεύομαι», έγραψε ο Τούρκος πρόεδρος στο Twitter, με μια αίσθηση μεγαλείου που νιώθει ο Τούρκος πρόεδρος για τον εαυτό του η οποία αποτυπώνεται σε ένα κρεσέντο ναρκισσισμού και προσωπολατρίας, στο νέο σποτ της τουρκικής προεδρίας, το οποίο τον αποθεώνει και παρουσιάζει τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, εκτός από μεγάλο ηγέτη της Τουρκίας, ως έναν παγκόσμιο ηγέτη που έγινε ελπίδα για την ανθρωπότητα και μάχεται κατά των τυράννων, αλλά και ως έναν αρχιστράτηγο που με τον στρατό του προχωρά σε πολλές νίκες.
«Ένας άνθρωπος που έγινε ελπίδα για την ανθρωπότητα. Ένας ηγέτης που ανοίγει τους δρόμους στον λαό του. Ένας αρχιστράτηγος που με τον στρατό του προχωρά σε πολλές νίκες. Βλέπουμε τις προσπάθειές σου, τον ιδρώτα σου στο μέτωπο που έχεις για κάθε προσπάθεια που κάνεις για τον λαό σου. Τον κόπο σου για να βάλεις κάθε πετραδάκι. Ξέρουμε πώς χτυπά η καρδιά σου για την πατρίδα, από την Αδριανούπολη μέχρι και την πόλη του Καρς. Σε γνωρίζουμε από το θάρρος που δείχνεις στον δρόμο τον οποίο προχωράς. Στέκεσαι όρθιος απέναντι στην αδικία.
Σε γνωρίζουμε από τις δοξασίες επειδή στην Αγία Σοφία τερμάτισες τη νοσταλγία, που είχε διάρκεια 100 ετών. Σε βρίσκουμε σε δεκάδες ιδέες που δεν χωρούν σε καλούπια. Στον αγώνα σου που προκαλεί φόβο στους τυράννους. Σε βρίσκουμε στην καρδιά σου που προσφέρει αγάπη στους πονεμένους. Από πίσω σου έχεις εκατομμύρια κόσμου που σε πιστεύει, σε εμπιστεύεται», αναφέρεται χαρακτηριστικά στο βίντεο της τουρκικής προεδρίας.

Η χαμένη ευκαιρία

Περισσότερα από 20 χρόνια μετά, η αντιπολίτευση είχε για πρώτη φορά ελπίδες να βάλει τέλος στο σύστημα του Ερντογάν. Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις έβλεπαν τον Κιλιτσντάρογλου να προηγείται, όμως εντέλει ο Κιλιτσντάρογλου συγκεντρώνοντας στην πρώτη κάλπη το 45% των ψήφων, ένα ποσοστό αρκετά χαμηλότερο του προσδοκώμενου, απογοήτευσε και έσβησε τις ελπίδες πολλών που πίστευαν ότι η εποχή Ερντογάν βαίνει προς το τέλος της και πως μπορεί να έρχονταν μεγάλες αλλαγές στην Τουρκία.
Οι θρίαμβοι των νικητών είναι το αποτέλεσμα των αδυναμιών της αντιπολίτευσης. Και ο Ερντογάν επωφελήθηκε όσο κανείς άλλος από τις στρατηγικές ανεπάρκειες του αντιπάλου του, αφού από την αρχή αυτής της μάχης ήταν σαφές ότι ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου δεν είναι ο καλύτερος υποψήφιος. Η ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, θα είχε περισσότερες πιθανότητες να νικήσει τον Ερντογάν επιβεβαιώνεται.
Εξάλλου σε περιόδους μεγάλης πολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας η όρεξη πολλών ψηφοφόρων για πολιτικές αλλαγές σχεδόν πάντα είναι περιορισμένη. Και αυτή η συντηρητική διάθεση σχεδόν πάντα ωφελεί την κυβέρνηση και μειώνει τις ευκαιρίες μιας αντιπολίτευσης που μπορεί να υπόσχεται αλλαγή.

Όπως δημοσιεύθηκε στην “ΜΠΑΜ στο ρεπορτάζ” που κυκλοφορεί