PLUS
Από τους πολλούς παράγοντες που θα καθορίσουν την τύχη της εύθραυστης εκεχειρίας στη Γάζα, είναι το επίπεδο της λαϊκής υποστήριξης προς τη Χαμάς .
Τη Δευτέρα, η Χαμάς απείλησε να καθυστερήσει την απελευθέρωση και άλλων Ισραηλινών ομήρων, κατηγορώντας το Ισραήλ για παραβίαση της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός. Η αβεβαιότητα, λίγο πάνω από τα μισά της πρώτης φάσης των έξι εβδομάδων της εκεχειρίας, περιπλέκει τις συνομιλίες για την πολύ πιο δύσκολη δεύτερη φάση. Θέτει επίσης σε κίνδυνο την παύση των καταστροφικών μαχών και την αύξηση της ανθρωπιστικής βοήθειας για τη Γάζα που κατέστησε δυνατή η εκεχειρία.
Ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι η Χαμάς αρχικά έκανε τις παραχωρήσεις που βοήθησαν στην κατάπαυση του πυρός εν μέρει επειδή είναι ευαίσθητη στην κοινή γνώμη των Παλαιστινίων στη Γάζα και αναγνώρισε ότι η συνέχιση της σύγκρουσης θα μπορούσε να της προκαλέσει μόνιμη ζημιά.
Το ίδιο ισχύει και κατά την εύθραυστη κατάπαυση του πυρός, με τη Χαμάς να θέλει να λάβει τα εύσημα για τη συνεχιζόμενη ηρεμία και να αποφύγει την ευθύνη σε περίπτωση επιστροφής στις εχθροπραξίες.
Το ότι η Χαμάς εξακολουθεί να έχει ισχυρή παρουσία στη Γάζα παρά τις τεράστιες ζημιές που προκλήθηκαν από την επίθεση του Ισραήλ είναι ξεκάθαρο. Οι διαδοχικές παραδόσεις ισραηλινών ομήρων έχουν σχεδιαστεί με επικοινωνιακούς όρους προσεκτικά για να επιδείξουν τη στρατιωτική δύναμη της μαχητικής ομάδας, αλλά η Χαμάς έχει επίσης αναπτύξει εκατοντάδες αξιωματούχους στις δημοτικές αρχές που είναι υπεύθυνες για να καθαρίσουν τα ερείπια, να αποκαταστήσουν τη λειτουργία των νοσοκομείων, να ανοίξουν ξανά τα σχολεία και να παρακολουθήσουν τις αγορές.
Οι εργαζόμενοι στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα αναφέρουν ότι πολλές από τις προπολεμικές επαφές τους στην τοπική διοίκηση έχουν επιστρέψει στις θέσεις τους.
«Η Χαμάς είναι αρκετά ορατή στους δρόμους. Η αστυνομία επανέρχεται στους ρυθμούς της και περιπολεί τους κεντρικούς κόμβους. Ανοίγουν και τα υπουργεία. Είναι σαν να μην συνέβη ποτέ ο πόλεμος», είπε ένας ανώτερος αξιωματούχος του ΟΗΕ την περασμένη εβδομάδα.
Όμως οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η ευρεία παρουσία της Χαμάς δεν συνεπάγεται και εκτεταμένη υποστήριξη. «Το επίπεδο ελέγχου δεν είναι μέτρο δημοτικότητας», είπε ο Χιου Λόβατ, ειδικός στην παλαιστινιακή πολιτική στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων. «Έχουμε δεδομένα δημοσκοπήσεων όλα αυτά τα χρόνια και, αν και υπάρχουν πάντα επιφυλάξεις, εξακολουθεί να υπάρχει μια σταθερή ιστορική τάση και αυτή είναι ότι η υποστήριξη για τη Χαμάς τείνει να κυμανθεί γύρω στα μέσα της δεκαετίας του ’30 σε ποσοστιαία βάση».
Μια αδημοσίευτη έρευνα που διεξήχθη λίγο πριν από την κατάπαυση του πυρός τον περασμένο μήνα αποκάλυψε μια εμφανή πτώση στα επίπεδα υποστήριξης προς τη Χαμάς, αν και παραμένει το πιο δημοφιλές κόμμα στη Γάζα.
Η νέα έρευνα, που πραγματοποιήθηκε από το Παλαιστινιακό Κέντρο Πολιτικής και Έρευνας Έρευνας (PCPSR) με έδρα τη Ραμάλα, ρώτησε τους ανθρώπους στην επικράτεια εάν υποστήριζαν «πολύ ακραίες ενέργειες» για την προστασία και την υπεράσπιση της Παλαιστίνης.
«Αυτό ήταν περίπου το 25% για την υποστήριξη της ακραίας βίας, άρα μια μειοψηφία», είπε ο Scott Atran, ο ανθρωπολόγος που επέβλεψε την έρευνα.
Όταν ρωτήθηκε ποιο θα ήταν ένα «ρεαλιστικό και αποδεκτό» τέλος της παλαιστινιο-ισραηλινής σύγκρουσης, λίγο λιγότερο από το μισό του πληθυσμού απάντησε θέλοντας κάποια διαίρεση εδάφους μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης, είτε κατά μήκος των συνόρων πριν από το 1967 είτε εκείνων που πρότεινε ο ΟΗΕ το 1947, ενώ λίγο περισσότεροι από τους μισούς προτιμούσαν τη διάλυση του Ισραήλ, προτείνοντας τη λύση του ισλαμικού νόμου σε ένα παλαιστινιακό κράτος. Το λιγότερο προτιμώμενο ήταν ένα ενιαίο δημοκρατικό κράτος με ίσα δικαιώματα για Άραβες και Εβραίους.
Η έρευνα έδειξε επίσης ότι ένα σημαντικό ποσοστό πιστεύει ότι ο κανόνας του ισλαμικού νόμου – βασικό μέρος της ιδεολογίας της Χαμάς – είναι σημαντικός και ότι περίπου οι μισοί πιστεύουν ότι μια στρατιωτική λύση είναι πιο πιθανή από μια διπλωματική λύση. Και για τους περισσότερους στη Γάζα, η σύγκρουση Παλαιστινίων-Ισραήλ είναι κυρίως θρησκευτική παρά πολιτική, συμπεραίνει η έρευνα.
Ο Atran είπε: «Η Χαμάς έχει την υποστήριξη μόνο του ενός πέμπτου του πληθυσμού – μια απότομη πτώση σε σύγκριση με μια δημοσκόπηση της PCPSR του Μαρτίου 2024 που έδειξε την υποστήριξη της πλειοψηφίας στη Χαμάς στη Γάζα. Στην πραγματικότητα, η πιο συχνή απάντηση σχετικά με την ηγεσία ήταν ότι κανείς δεν εκπροσωπεί πραγματικά τον παλαιστινιακό λαό… Άρα υπάρχει ένα προφανές κενό ηγεσίας.
Ωστόσο, η έρευνα δείχνει επίσης ότι οι κάτοικοι της Γάζας – γυναίκες όσο και άνδρες, ηλικιωμένοι και νέοι – είναι πρόθυμοι να θυσιαστούν για τη γη και την κυριαρχία τους, μεταξύ άλλων να πολεμήσουν και να πεθάνουν, ακόμη και εις βάρος της οικογενειακής τους ασφάλειας… ή της υπόσχεσης μιας καλύτερης ζωής αλλού».
Ένα σημαντικό πρόβλημα για τους ερευνητές είναι ότι λίγοι στη Γάζα είναι διατεθειμένοι να επικρίνουν ανοιχτά τη Χαμάς. Το κίνημα, το οποίο κατέλαβε τον έλεγχο της Γάζας βίαια το 2007 μετά τη νίκη σε εκλογές, έχει μια μακρά ιστορία ανελέητης καταστολής αντιφρονούντων.
Μια δημοσκόπηση της PCPSR που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο δείχνει ότι το 39% στη Γάζα υποστήριξε τις επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ τον Οκτώβριο του 2023 που προκάλεσαν τη σύγκρουση, 32 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερα από ό,τι έξι μήνες νωρίτερα. Η Χαμάς σκότωσε 1.200 ανθρώπους, κυρίως πολίτες, και απήγαγε 250 στην επίθεση, ενώ η ισραηλινή επίθεση που ακολούθησε στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 48.000 Παλαιστίνιους, κυρίως αμάχους, και κατέστρεψε περιοχές της επικράτειας.
«Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η υποστήριξη για [την επίθεση του 2023] δεν σημαίνει απαραίτητα υποστήριξη για τη Χαμάς και δεν σημαίνει υποστήριξη για τυχόν δολοφονίες ή φρικαλεότητες που διαπράττονται εναντίον αμάχων», είπε η PCPSR, επισημαίνοντας ότι έως και το 90% των ερωτηθέντων «πιστεύουν ότι η Χαμάς… δεν διέπραξε τις φρικαλεότητες που έγιναν εκείνη την ημέρα».
Αντίθετα, είπαν οι δημοσκόποι, η υποστήριξη για την επίθεση του 2023 υποκινήθηκε από το πώς η επίθεση είχε επικεντρώσει την περιφερειακή και παγκόσμια προσοχή στα παράπονα των Παλαιστινίων.
Η δημοσκόπηση διαπίστωσε επίσης ότι το 36% στη Γάζα επέλεξε τον «ένοπλο αγώνα» ως τον πιο αποτελεσματικό τρόπο για να τερματιστεί η ισραηλινή κατοχή και να δημιουργηθεί ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος, το χαμηλότερο επίπεδο από τον Σεπτέμβριο του 2022. Η Χαμάς ήταν το προτιμώμενο πολιτικό κόμμα του 35% των ερωτηθέντων, ελαφρώς μειωμένο.
Αμέσως μετά την κατάπαυση του πυρός τον περασμένο μήνα, ορισμένοι κάτοικοι εξέφρασαν υπερηφάνεια που η Χαμάς είχε επιζήσει από την επίθεση.
«Ονομάστε μου μια χώρα που θα μπορούσε να αντέξει την πολεμική μηχανή του Ισραήλ για 15 μήνες», είπε ο Salah Abu Rezik, ένας 58χρονος εργάτης στο εργοστάσιο. Επαίνεσε τη Χαμάς που βοήθησε στη διανομή βοήθειας σε πεινασμένους ανθρώπους στη Γάζα κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης και προσπάθησε να επιβάλει ένα μέτρο ασφάλειας, περιγράφοντας τη Χαμάς ως «μια ιδέα» που δεν μπορούσε να σκοτωθεί.
Αλλά άλλοι εξέφρασαν την οργή τους που η επίθεση της Χαμάς είχε φέρει καταστροφές στη Γάζα.
«Είχαμε σπίτια και ξενοδοχεία και εστιατόρια. Είχαμε μια ζωή. Σήμερα δεν έχουμε τίποτα, οπότε τι είδους νίκη είναι αυτή; Όταν σταματήσει ο πόλεμος, η Χαμάς δεν πρέπει να κυβερνά τη Γάζα μόνη της», είπε ο Ameen, 30 ετών, πολιτικός μηχανικός της πόλης της Γάζας, ο οποίος ζούσε στο Khan Younis.
Ο Λόβατ είπε ότι οι διαδοχικές δημοσκοπήσεις μεταξύ των Παλαιστινίων έδειξαν ότι «θα υπάρχει πάντα χώρος για ένα συντηρητικό κόμμα με ισλαμιστές» στη Γάζα και στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη επίσης.
«Έτσι, ακόμα κι αν απαλλαγείτε από τη Χαμάς ή μετριαστεί η δύναμή της περαιτέρω, υπάρχει δυνητικά ένα τμήμα αυτής της βάσης των ισλαμιστών που θα αναζητήσει ένα νέο πολιτικό σπίτι», είπε. «Εάν εξορίσετε ή σκοτώσετε την ηγεσία, δεν αντιμετωπίζετε την πρόκληση αυτής της περιορισμένης αν και ουσιαστικής συντηρητικής ισλαμιστικής βάσης. Εάν θέλετε ένα αξιόπιστο πολιτικό κομμάτι, πρέπει να την ενσωματώσετε σε ένα νέο αξιόπιστο πολιτικό σχήμα».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Η Χαμάς αναστέλλει την απελευθέρωση ομήρων στη Γάζα
