H μεταρρύθμιση που δεν έγινε ποτέ: Η διαπίστωση ότι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί αποτελούν το μακρύ χέρι της πολιτικής εξουσίας

Αποτελεί ίσως μια από τις λίγες μεταρρυθμίσεις που θα έπρεπε να έχουν γίνει στην Ελλάδα, αλλά δεν έγινε ποτέ. Οι δανειστές (Τρόικα-ΔΝΤ) την ζητούσαν από το 2013 μέσω επίσημων εκθέσεων που παρέδιδαν στο ΥΠΟΙΚ.

Τι έλεγαν οι εκθέσεις αυτές; 

Ότι η φορολογική διοίκηση στην Ελλάδα ενεργεί κατ’ εντολή της πολιτικής εξουσίας, ότι δεν είναι ανεξάρτητη, ότι πρέπει να γίνει αυτόνομη, ότι έχει γηρασμένο προσωπικό, ότι πρέπει να ενισχυθεί η Μονάδα Μεγάλων Οφειλετών, ότι πρέπει να προσληφθούν ελεγκτές, ότι, ότι… 

Δυστυχώς το πολιτικό προσωπικό της χώρας δεν έλαβε ποτέ υπόψην του τις συγκεκριμένες διαπιστώσεις, ούτε φυσικά προχώρησε σε κάποιου είδους μεταρρύθμιση. Πορεύτηκε με την περικοπή σε μισθούς και συντάξεις και την φορομπηχτική πολιτική. 

Ο ΣΥΡΙΖΑ θα τολμήσει; Μέχρι στιγμής πάντως τα δείγματα δεν είναι ενθαρρυντικά.

Δημοσιεύεται αυτούσιο το ρεπορτάζ με την έκθεση του 2013 όπως είχε φιλοξενηθεί στην ιστοσελίδα zougla.

“Έκθεση-κόλαφο η οποία καταγράφει πολιτικές επεμβάσεις αλλά και διαφθορά στην φορολογική διοίκηση, αδυναμία είσπραξης των ληξιπρόθεσμων οφειλών, υποστελέχωση του ελεγκτικού μηχανισμού, αλλά και συνέχιση μιας καταστροφικής πολιτικής η οποία οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια τη χώρα στα βράχια και τον ελληνικό λαό στην εξαθλίωση, συνέταξε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η διαβαθμισμένη έκθεση που δημοσιεύει η zougla.gr συντάχθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2013 και είναι η τέταρτη κατά σειρά. Υπογράφεται από ειδική ομάδα των επιθεωρητών που βαθμολογεί τις μεταρρυθμίσεις που σημειώνονται στη λειτουργία της φορολογικής διοίκησης.

Παρουσιάζει, δε, εξαιρετικό ενδιαφέρον καθώς προηγείται της πολιτικής που εκπροσωπούν οι δηλώσεις του γ. γ. Δημόσιων Εσόδων, κ. Θεοχάρη, για την κίνηση ποινικών διαδικασιών εναντίον μικρό-οφειλετών με ληξιπρόθεσμα χρέη ύψους 5.000 ευρώ.

Τη στιγμή λοιπόν που η κυβέρνηση ουσιαστικά απειλεί και εκβιάζει την αποκαλούμενη «μαρίδα», από την έκθεση της Τρόικα προκύπτουν συγκλονιστικά συμπεράσματα σε ό, τι αφορά την… αδυναμία είσπραξης των ληξιπρόθεσμων οφειλών των μεγάλων επιχειρήσεων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2012 οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των 765 μεγάλων επιχειρήσεων που ελέγχθηκαν ανέρχονταν σε 16.4 δις ευρώ. Από αυτό το πόσο, καταφέραμε να εισπράξουμε 80.53 εκατ. ευρώ! Δηλαδή το 0.5% του συνολικού ποσού…

Τη στιγμή λοιπόν που η τρικομματική κυβέρνηση ετοιμάζεται να απομυζήσει και το τελευταίο ευρώ των Ελλήνων πολιτών, το τεχνικό κλιμάκιο της τρόικας «ραπίζει» την πολιτική που ακολουθείται θεωρώντας ότι οι μεταρρυθμίσεις στη φορολογική διοίκηση προχωρούν αποσπασματικά, είναι ανεπαρκείς και οφελούν τους μεγαλο-οφειλετες.

«Το περιβάλλον των μεταρρυθμίσεων είναι συγκεχυμένο – χαρακτηρίζεται από περιοχές όπου συντελείται πρόοδος αλλά και από ορισμένες οπισθοδρομήσεις ή και μια κάποια έλλειψη εναργούς αντίληψης περί του πιθανού αντικτύπου των πρόσφατων αλλαγών», αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Ανεπαρκής απόδοση 

Από την «ακτινογραφία» της φορολογικής διοίκησης εξάγεται το συμπέρασμα ότι συνεχίζει να βαδίζει στην πεπατημένη της ανεπαρκούς απόδοσης κατά το 2012 και πολλά από τα λειτουργικά κριτήρια αναφοράς δεν εκπληρώθηκαν.

Όπως σημειώνεται, ορισμένες αλλαγές ως προς τη στελέχωση με ελεγκτές όντως πραγματοποιήθηκαν, καθυστέρησαν όμως να παγιωθούν, ενώ σημειώνεται ότι οι δεξιότητες των νέων ελεγκτών είναι ανεπαρκείς.

«Απαιτούνται και πάλι ορισμένες ταχύτατες ενέργειες για να  αντιμετωπιστούν οι διαφαινόμενες ανάγκες προκειμένου να προσδιοριστούν τα λειτουργικά κριτήρια αναφοράς για το 2013, να υιοθετηθούν επιτυχώς και να μην αστοχήσουν οι επιδόσεις έναντι τους».

Συνεχίζονται οι πολιτικές επεμβάσεις

Ιδιαίτερη μνεία γίνεται και στο θέμα της αυτονομίας των υπηρεσιών αλλά και στις παρεμβάσεις πολιτικών.

Παρόλο που ο πρόσφατος διορισμός του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων (ΓΓΔΕ) συνιστά ευπρόσδεκτη εξέλιξη, επισημαίνουν ότι οι προτάσεις για την απόδοση στον νέο ΓΓΔΕ περισσότερης αυτονομίας δεν βρίσκονται στη σωστή τροχιά, υπογραμμίζοντας ότι ο διαφαινόμενος κίνδυνος είναι ότι η φορολογική διοίκηση θα συνεχίσει να ακολουθεί μια πορεία βραδύτατων μεταρρυθμίσεων χωρίς να δίνεται τέλος ούτε στις πολιτικές επεμβάσεις ούτε στη διαφθορά.

«Οι δεσμεύσεις δυνάμει των προγραμμάτων στήριξης ΔΝΤ/ΕΕΠ/ΕΚΤ θέτουν την απαίτηση να υπάρξει σαφής πρόοδος για τη διασφάλιση περισσότερης αυτονομίας μέσω νομοθετικών ενεργειών έως το τέλος Φεβρουαρίου 2013. Ακόμη και στην περίπτωση όπου η νομοθεσία του Νοεμβρίου 2012 με την οποία συστάθηκε η ΓΓΔΕ, καθώς και οι επιπλέον κανονιστικές διατάξεις, είναι όντως δυνατόν να ενισχύσουν της αρμοδιότητες του νέου ΓΓΔΕ, το κλιμάκιο της αποστολής δεν είναι καθόλου πεπεισμένο ότι οι ελάχιστες προϋποθέσεις που τέθηκαν, προκειμένου να αποτελέσουν οδηγό για τον προσδιορισμό της βαθμού «αυτονομίας» της φορολογικής διοίκησης, θα εκπληρωθούν».

Μεταρρυθμίσεις και συστάσεις

Στην έκθεση γίνεται εκτενής αναφορά στην αναδιαμόρφωση της φορολογικής διοίκησης (κρίνοντας την ως αναγκαία), εστιάζοντας μεταξύ άλλων και στο ηλικιακό προφίλ του ανθρώπινου δυναμικού: «προφίλ που δεν είναι ευεπίφορο του επιθυμητού βαθμού αλλαγής – πάνω από τους μισούς υπαλλήλους έχουν συμπληρώσει τα 50, ενώ 26% έχουν ήδη πατήσει τα 55».

«Πρέπει η Κυβέρνηση να ανανεώσει απερίφραστα τη δέσμευσή της να επιφέρει μια μακρόπνοη θεσμική μεταρρύθμιση στη φορολογική διοίκηση που θα θεσπίζει την αυτονομία της και να πραγματοποιήσει σημαντικά άλματα προς την επίτευξή της έως το τέλος Φεβρουαρίου 2013. Η Κυβέρνηση πρέπει τάχιστα να διευκρινίσει κατά πόσον διαθέτει ακόμη τη δυνατότητα αυτό να το πράξει στα υφιστάμενα οργανωτικά και νομοθετικά πλαίσια» υπογραμμίζεται.

Όπως επισημαίνει το τεχνικό κλιμάκιο η εναλλακτική λύση είναι η Κυβέρνηση να αλλάξει τροχιά, να εγκαταλείψει το μοντέλο που θέλει τη φορολογική διοίκηση ενταγμένη στις δημόσιες υπηρεσίες, και να ανακοινώσει ότι θα θεσπίσει μια ημι-αυτόνομη υπηρεσία δημοσίων εσόδων με συγκεκριμένη εξουσιοδοτική νομοθεσία και απολογιστική ευθύνη έναντι του Υπουργού Οικονομικών, κάνοντας μάλιστα και τις παρακάτω συστάσεις:

• Να υπάρξει δήλωση της Κυβέρνησης που να καταδεικνύει ξεκάθαρα την πρόθεσή της να επιτευχθεί η απαραίτητη αυτονομία στη φορολογική διοίκηση, καθώς και την προθυμία της να εγκαταλειφθούν οι υφιστάμενοι διοικητικοί περιορισμοί προκειμένου αυτό να γίνει πράξη.
• Να ολοκληρωθούν οι προγραμματικές εργασίες της Ομάδας Εργασίας Θεσμικής Μεταρρύθμισης σύμφωνα με το προτεινόμενο χρονοδιάγραμμα.
• Η διαχείριση της διευκόλυνσης και της υλοποίησής της αυτονομίας να γίνει με τη σύγχρονη προσέγγιση διοίκησης έργου, με υποβολή μηνιαίων αναφορών προς τον Υπουργό Οικονομικών επί της συντελούμενης προόδου.
• Λειτουργική Αξιολόγηση Δομών
• Να συμπεριληφθεί το ΣΔΟΕ στη δομή της ΓΓΔΕ ως αρχικό βήμα για την ενσωμάτωσή του στη Φορολογική Διοίκηση.
• Να συμπεριληφθεί η ΓΓΠΣ στη δομή της ΓΓΔΕ.
• Οι λειτουργικές αρμοδιότητες φορολογικής πολιτικής να μεταφερθούν στη Γενική Διεύθυνση Οικονομικής Πολιτικής του Υπουργείου Οικονομικών.
• Να θεσπιστεί λειτουργία διευκόλυνσης εμπορίου περιλαμβανόμενων των εξωτερικών επικοινωνιών καθώς και της υποστήριξης του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Τελωνείων (ICIS) εντός της Τελωνειακής Διοίκησης.
• Να ανανεωθεί η εστίαση της ΕΜΕΙΣ (‘Μονάδας Μεγάλων Οφειλετών’) με επίκεντρο τις εισπράξιμες μεγάλες οφειλές.
• Να στελεχωθεί πλήρως η υφιστάμενη ΕΜΕΙΣ και να συσταθεί παράλληλα δεύτερη ‘Μονάδα Μεγάλων Οφειλετών’ για τη μεγιστοποίηση της είσπραξης οφειλών από τις 1500 μεγαλύτερες εισπράξιμες οφειλές κατά το 2013.
• ΔΟΥ Μεγάλων Επιχειρήσεων
• Να καταργηθεί η υποχρέωση ελέγχου από τη ΔΟΥ ΜΕΦΟ των φορολογικών δηλώσεων των τελευταίων δέκα ετών.
• Να εφαρμοστεί το σύστημα επιλογής υποθέσεων προς έλεγχο βάσει κανόνων έως το τέλος Φεβρουαρίου 2013.
• Φυσικά Πρόσωπα Μεγάλου Πλούτου/Ελεύθεροι Επαγγελματίες Υψηλών Εισοδημάτων
• Να δημοσιευθεί η Υπουργική Απόφαση για την υλοποίηση Μεθόδων Εμμέσων Ελέγχων.
• Να μετακινηθούν 19 επιπλέον ελεγκτές στο ΔΕΚ Αθηνών και 11 στο Θεσσαλονίκης.
• Τα αποτελέσματα των ελέγχων που διενεργούνται στη διευρυμένη δεξαμενή υποθέσεων να παρακολουθούνται στενά και να αναπροσαρμοστούν τα κριτήρια επιλογής, ιδιαίτερα εκείνα που αφορούν σε ελεύθερους επαγγελματίες (π.χ. γιατρούς, δικηγόρους).
• Να ξεκινήσουν άμεσα οι εργασίες για να σχεδιαστεί και να υλοποιηθεί η υποχρεωτική διαδικασία διοικητικής επίλυσης διαφορών που απαιτείται δυνάμει του Μνημονίου.
• Να επιταχυνθεί η εξωτερική πρόσληψη των επιπλέον 200 νέων ελεγκτών ώστε να διασφαλιστεί η εκπλήρωση της δεσμευτικής υποχρέωσης που έχει αναληφθεί για το τέλος Μαρτίου.
• Να αυξηθεί ο αριθμός των εξωτερικά προσλαμβανόμενων ελεγκτών εντός του πλαισίου των περιορισμών που ισχύουν για το σύνολο της κυβέρνησης ως προς την ιεράρχηση προτεραιοτήτων και τις προσλήψεις (την περίοδο 2013-14 θα χρειαστούν επιπλέον 500 εξωτερικά προσλαμβανόμενοι ελεγκτές ετησίως—μάλιστα ευκταίο θα ήταν πολλοί από αυτούς να διαθέτουν πτυχίο νομικής).

Απίθανο να επιτευχθούν οι στόχοι είσπραξης για το 2013

Χαρακτηριστικό της λανθασμένης φορολογικής πολιτικής την οποία ακολουθεί η κυβέρνηση αποτελεί το σημείο στο οποίο χαρακτηρίζεται ως απίθανο να επιτευχθούν οι στόχοι είσπραξης για το 2013.

«Ορίστηκαν στόχοι για την είσπραξη νέων και παλαιών οφειλών για όλες τις Δ.Ο.Υ. (συμπεριλαμβανομένης και της ΕΜΕΙΣ) με βάση τις προγραμματικές δεσμεύσεις για το 2013. Το προσωπικό πρώτης γραμμής, όμως, θεωρεί τους στόχους αυτούς μη-ρεαλιστικούς. Επί παραδείγματι, οι εσωτερικές προβλέψεις του ΥπΟικ για την είσπραξη οφειλών παρελθόντων ετών εντός του 2013 εμφανίζουν προσδοκώμενο αποτέλεσμα για ολόκληρο το έτος €1,176 δισ έναντι προγραμματικής δέσμευσης €1,900 δισ. Η εμπειρία έχει δείξει ότι το προσωπικό πρώτης γραμμής θεωρεί την εσωτερική πρόβλεψη ως το ρεαλιστικό στόχο και μετρά τις επιδόσεις έναντι αυτού και όχι έναντι των επισήμων προγραμματικών δεσμεύσεων» τονίζεται στην έκθεση.

Δείτε τον σχετικό πίνακα

Οι συστάσεις που γίνονται από πλευράς του ΔΝΤ και της Ε.Ε. είναι οι εξής:

• Να ανανεωθεί η εστίαση της ΕΜΕΙΣ (‘Μονάδας Μεγάλων Οφειλετών’) με επίκεντρο τις εισπράξιμες μεγάλες οφειλές.

 

• Να στελεχωθεί πλήρως η υφιστάμενη ΕΜΕΙΣ και να συσταθεί παράλληλα δεύτερη ‘Μονάδα Μεγάλων Οφειλετών’ για τη μεγιστοποίηση της είσπραξης οφειλών από τις 1.500 μεγαλύτερες εισπράξιμες οφειλές κατά το 2013″.