PLUS
Καθώς εξελίσσονται τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή τον τελευταίο ενάμιση χρόνο μπορούμε να διαπιστώσουμε πως η απάντηση του Ισραήλ στην τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου 2023 ήταν η θρυαλλίδα που πυροδότησε μια σειρά γεγονότων που έφεραν μια ρήξη με το παρελθόν.
Η επίθεση της Χαμάς πυροδότησε μια ισραηλινή απάντηση τόσο εκδικητική που είναι αδύνατο να ενταχθεί στα όρια που θέτουν οι διεθνείς νόμοι ή να περιοριστεί γεωγραφικά. Η γενοκτονία στη Γάζα, η εισβολή στο νότιο Λίβανο , η κατοχή της ζώνης ασφαλείας στη νοτιοδυτική Συρία και οι αεροπορικές επιδρομές σε όλη τη χώρα, και τώρα οι επιθέσεις του κατά του Ιράν αποτελούν μέρος ενός ιστορικού συνεχούς.
Η περιφερειακή ειρήνη που επικρατούσε μέχρι τότε ήταν αποτέλεσμα ενός ασταθούς status quo που ήταν πάντα ευάλωτο σε αναταραχές. Φαινόταν βιώσιμη μόνο επειδή βασιζόταν σε μια ποικιλία παραγόντων που προσπαθούσαν να αποφύγουν τη σύρραξη με διευθετήσεις. Αυτή η λεπτή ισορροπία από την 7η Οκτωβρίου 2023 έχει ανατραπεί από μια ισραηλινή κυβέρνηση που τώρα έχει εμμονή με την επιδίωξη της δικής της ατζέντας, ξαναγράφοντας μόνη της το μέλλον της περιοχής.
Ένα από τα στοιχεία εκείνης της εύθραυστης ειρήνης ήταν η παρουσία των δυνάμεων του Κόλπου ως μεσολαβητών. Η προσέγγιση του Κόλπου με το Ιράν δεν υποκινήθηκε από το εμπόριο ή τα αισθήματα αλληλεγγύης, αλλά μάλλον από την ρεαλιστική ανάγκη για σταθερότητα. Ορισμένα κράτη του Κόλπου πέρασαν επίσης μια ιστορική κόκκινη γραμμή και είτε αναγνώρισαν το Ισραήλ με την υπογραφή των συμφωνιών του Αβραάμ είτε ξεκίνησαν μια διαδικασία ομαλοποίησης . Τώρα, αυτές οι χώρες βρίσκονται και πάλι παγιδευμένες ανάμεσα σε δύο αντιμαχόμενες πλευρές και κινδυνεύουν να αποξενωθούν από τον κύριο σύμμαχο του Ισραήλ, τις ΗΠΑ, με τις οποίες έχει στενούς στρατιωτικούς και οικονομικούς δεσμούς.
Το status quo βασιζόταν επίσης στην καταστολή των παλαιστινιακών δικαιωμάτων σε βαθμό που όλοι ήταν ευχαριστημένοι· όλοι εκτός από τους Παλαιστίνιους, φυσικά. Κατά μία έννοια, το παλαιστινιακό πρόβλημα είχε εξουδετερωθεί. Όταν όμως ξεκίνησε η επίθεση – απάντηση του Ισραήλ στη Γάζα , αποκάλυψε τις απόψεις και τις προθέσεις του Ισραήλ εγείροντας το φάντασμα μιας νέας Νάκμπα (καταστροφής). Έφερε επίσης στο προσκήνιο και το Ιράν και τους συμπαραστάτες του, τη Χεζμπολάχ και τους Χούθι της Υεμένης, ως υπερασπιστές των παλαιστινιακών δικαιωμάτων.
Μόλις λοιπόν το Ιράν μπήκε στο προσκήνιο και το Ισραήλ ένιωσε ότι είχε την εξουσία να ενεργεί χωρίς να το εμποδίσει κανείς, δεν υπήρχε γυρισμός. Με την ασφάλεια του εβραϊκού λαού ως αιτιολογία για την αχαλίνωτη υποστήριξη και τη σημασία του Ισραήλ ως στενού εταίρου σε μια στρατηγική περιοχή, οι ΗΠΑ και άλλοι σύμμαχοι έδωσαν carte blanche (εν λευκώ) στη χώρα για να αμυνθεί. Αλλά το Ισραήλ όχι μόνο έχει αντιδράσει ακατάλληλα στις απειλές, αλλά τις έχει οπλίσει σε τέτοιο βαθμό που έχει γίνει πρωταρχικός παράγοντας στη δική του ανασφάλεια και σε αυτήν της υπόλοιπης περιοχής.
Η κολοσσιαία στρατιωτική, οικονομική και πολιτική κάλυψη των ΗΠΑ και των συμμάχων παρέχεται με την προϋπόθεση ότι όποιος είναι επικεφαλής της ισραηλινής κυβέρνησης δεν έχει άλλα κίνητρα για να εμπλακεί σε σύγκρουση εκτός από την εξασφάλιση της ασφάλειας των πολιτών της. Αυτό το δόγμα έχει κλονιστεί από τον νυν πρωθυπουργό, Μπενιαμίν Νετανιάχου , ο οποίος χρησιμοποιεί τον πόλεμο για να ενισχύσει την πολιτική του καριέρα. Δεν κάνει μόνο τους Ισραηλινούς λιγότερο ασφαλείς, αλλά εκμεταλλεύεται περαιτέρω αυτή την ανασφάλεια παίζοντας τον ρόλο του προστάτη.
Τώρα αυτές οι σχέσεις με τους βασικούς συμμάχους δοκιμάζονται για τη Γάζα, καθώς η δημόσια πίεση από το εσωτερικό των δυτικών χωρών αυξάνεται, τροφοδοτούμενη από τις συνεχείς εικόνες πεινασμένων παιδιών, απανθρακωμένων νοσοκομείων και μιας ατελείωτης σειράς από σακούλες με πτώματα.
Ανοίγοντας λοιπόν ένα νέο μέτωπο και εμπλεκόμενη σε έναν άλλο εχθρό, το Ιράν, η ισραηλινή κυβέρνηση βλέπει την ευκαιρία να αποκαταστήσει τόσο τους όρους της συμφωνίας της με τους χορηγούς της όσο και την ιστορική αφήγηση ότι συνεχίζει να είναι το θύμα, ενεργώντας με άμεμπτη καλή πίστη. Θέλει να πείσει πως βρίσκεται, για άλλη μια φορά σε ανάγκη υποστήριξης, υποφέροντας από επιθέσεις και θύματα αμάχων στα χέρια ενός εμπόλεμου γείτονα.
Οι ιστορίες για ανθρώπους που πεθαίνουν από την πείνα στη Γάζα ή για πεινασμένους που σκοτώνονται ενώ περιμένουν στην ουρά για φαγητό, έχουν εξαφανιστεί από τα πρωτοσέλιδα. Η αδιάκοπη επίθεση στη Δυτική Όχθη και η επέκταση των παράνομων οικισμών έχουν εξαφανιστεί. Η πίεση που άρχιζε να ασκείται στο Ισραήλ για να επιτρέψει την είσοδο περισσότερης βοήθειας και να τηρήσει την κατάπαυση του πυρός έχει αντικατασταθεί από παραινέσεις για «αυτοσυγκράτηση».
Όσον αφορά τις επιθέσεις στο Ιράν, το Ισραήλ φαίνεται να έχει αντλήσει διδάγματα από τον πόλεμο στο Ιράκ, ισχυριζόμενο ότι ενήργησε αμυντικά βάσει πληροφοριών τις οποίες ο κόσμος πρέπει να εμπιστευτεί. Πόσο άμεση ήταν η απειλή; Ποιος έχει το δικαίωμα να αποφασίσει πότε δικαιολογείται ένα «προληπτικό χτύπημα»; Και ποιος έχει το δικαίωμα να απαντήσει σε μια παράνομη μονομερή επίθεση; Αυτό που προσπάθησαν και πέτυχαν να γνωρίζει όλος ο κόσμος είναι ότι ναι, το Ιράν έχει παραβιάσει τις υποχρεώσεις του για μη διάδοση των πυρηνικών όπλων και πως το Ισραήλ και οι ΗΠΑ είναι «οι καλοί» και το Ιράν είναι μέρος ενός «άξονα του κακού» που πρέπει να εξαφανιστεί από προσώπου γης.
Και οι δύο εκστρατείες του Ισραήλ – η προπαγανδιστική και η επίγεια – έχουν ένα κοινό: θεωρούν τη Μέση Ανατολή ως θέατρο εσωτερικής πολιτικής, διαχείρισης φήμης και πειραματισμού για την επίτευξη «ασφάλειας» με όρους που δεν έχουν ακόμη καθοριστεί. Αλλά η Μέση Ανατολή δεν είναι απλώς η πίσω αυλή του Ισραήλ. Είναι τα σπίτια άλλων ανθρώπων και έχουν τη δική τους πολιτική, ιστορία, πληθυσμό και ανάγκες ασφαλείας που, όλο και περισσότερο, υπόκεινται στις διαθέσεις μιας χώρας που έχει αποφασίσει ότι η δική της ατζέντα και μόνον έχει σημασία.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Μέση Ανατολή: Η Ελλάδα ως… παράπλευρη απώλεια – Πώς η κρίση μπορεί να μας επηρεάσει
