PLUS
Η Ημέρα της Νίκης που γιορτάζεται σήμερα σε ολόκληρη την Ευρώπη είναι η ανάμνηση του κοινού θριάμβου των Συμμάχων επί της ναζιστικής Γερμανίας· επί του μίσους, της δικτατορίας, του εδαφικού επεκτατισμού του Τρίτου Ράιχ και των ειδεχθών εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας.
Περίπου 51 εκατομμύρια στρατιώτες και πολίτες των Συμμάχων πέθαναν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενωμένοι σε μια προσπάθεια να απαλλάξουν τον κόσμο από τη μάστιγα του ναζισμού.
Το 2025, όμως, ο εορτασμός αποκτά ιδιαίτερο βάρος, καθώς η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με νέα και ανησυχητικά δεδομένα: ο πόλεμος στην Ουκρανία, η ρήξη στις διατλαντικές σχέσεις με τις ΗΠΑ και η αναγκαστική ενίσχυση των αμυντικών δαπανών φέρνουν στο προσκήνιο τη ρευστότητα της ειρήνης στην Ευρώπη.
Η Ευρώπη καλείται να αντιμετωπίσει νέες σκληρές πραγματικότητες. Η κυβέρνηση Τραμπ στις ΗΠΑ εμφανίζεται αποστασιοποιημένη από τις αξίες που διαμόρφωσαν τη μεταπολεμική διατλαντική συμμαχία
Φέτος, καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ τείνει τους μεταπολεμικούς διατλαντικούς δεσμούς σε οριακό σημείο και η πιο θανατηφόρα σύγκρουση της ηπείρου από το 1945 μαίνεται στην Ουκρανία , οι διαφορές μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης αποτελούν μια ισχυρότερη υπενθύμιση από ποτέ ότι η ειρήνη στην Ευρώπη είναι πρόσφατη – και επισφαλής.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι περισσότεροι Ευρωπαίοι είναι τόσο σοκαρισμένοι από τον προφανή σεβασμό, ακόμη και την ευλάβεια που επιδεικνύει ο Πρόεδρος Τραμπ προς τον Πούτιν, ενώ ταυτόχρονα απειλεί λεκτικά την εδαφική ακεραιότητα παραδοσιακά στενών συμμάχων όπως ο Καναδάς και η Δανία.
Η Ευρώπη θεωρεί τις ΗΠΑ ως τον στενότερο φίλο της από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Ουάσιγκτον διέθεσε χρήματα στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο ήπειρο στα τέλη της δεκαετίας του 1940 – συμπεριλαμβανομένης της Δυτικής Γερμανίας, η οποία ήταν πάντα ευγνώμων στις ΗΠΑ που την επανέφεραν στην ευρωπαϊκή οικογένεια μετά τις φρικαλεότητες του ναζισμού. Οι ΗΠΑ έδωσαν επίσης στην Ευρώπη εγγυήσεις ασφάλειας μετά τον πόλεμο με το ΝΑΤΟ που ιδρύθηκε το 1949.
Αλλά αυτός δεν ήταν αμερικανικός αλτρουισμός, όπως υπονοεί ο Τραμπ. Ήταν κι αυτός ένας γάμος συμφερόντων, κατά κάποιο τρόπο.
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ΗΠΑ ανησυχούσαν για την εξάπλωση του κομμουνισμού. Ανησυχούσαν ότι η Ευρώπη, με την οικονομία και τις υποδομές της σε διάλυση, ήταν ευάλωτη τόσο στα εγχώρια κομμουνιστικά κόμματα όσο και στο εξωτερικό από μια επεκτατική Σοβιετική Ένωση. Σπεύδοντας λοιπόν να βοηθήσουν στην ανοικοδόμηση της Ευρώπης, οι ΗΠΑ κέρδιζαν γεωστρατηγικό έρεισμα στο κατώφλι της Σοβιετικής Ένωσης καθ’ όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Και έτσι γεννήθηκε η ιδέα μιας «Δύσης» – αποτελούμενης από χώρες που μοιράζονται στόχους και αξίες ασφαλείας.
Μήπως τώρα βλέπουμε τον θάνατό της ή τον σταδιακό στραγγαλισμό της; Χωρίς πλέον κοινό εχθρό, η φιλία σίγουρα φθείρεται. Το 2025, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών δεν αισθάνεται πλέον απειλούμενος από τη Ρωσία.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι η μεγαλύτερη σύγκρουση στην Ευρώπη από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Με την οικονομία της Ρωσίας να βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση, έχει τη δυνατότητα να εξαπλωθεί και η Ευρώπη, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, εξακολουθεί να αισθάνεται απειλούμενη από τη Ρωσία.
Οι πρωτεύουσες σε όλη την ήπειρο έχουν μείνει άφωνες και νευρικές από την εμφάνιση του Τραμπ να κατηγορεί την Ουκρανία, όχι τη Μόσχα, για την αιματοχυσία. Όπως και με το να κατηγορεί συχνά την Ευρώπη για αθέμιτη εκμετάλλευση των ΗΠΑ, υπάρχει αυτή η πικρή αίσθηση σε όλη την ήπειρο ότι οι ευρωπαίοι θα μπορούσαν να μείνουν μόνοι τους να αμυνθούν για πρώτη φορά από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ωστόσο, η απομάκρυνση των ΗΠΑ από την Ευρώπη δεν μπορεί να αποδοθεί μόνο στον Τραμπ. Η Κίνα, όχι η Ρωσία, θεωρείται από τον Λευκό Οίκο ως η στρατηγική απειλή νούμερο ένα εδώ και αρκετό καιρό. Το 2012, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα δήλωνε ότι ήθελε να επικεντρώσει την εξωτερική του πολιτική στην Ασία, και ο προκάτοχος του Τραμπ, Τζο Μπάιντεν, αφιέρωσε πολύ χρόνο προσπαθώντας να ενισχύσει τους επιφυλακτικούς απέναντι στην Κίνα συμμάχους στον Ινδο-Ειρηνικό.
Με ή χωρίς τον Τραμπ, η εστίαση της εξωτερικής πολιτικής στην Ασία και η ουσιαστική αποχώρηση των ΗΠΑ από την Ευρώπη είναι απίθανο να αλλάξει, ειδικά καθώς υπάρχει πλέον μια αυξανόμενη απροθυμία στην κοινή γνώμη των ΗΠΑ να επωμιστεί το βάρος της χρηματοδότησης των συμμάχων. Στην Αμερική πια μπορούμε να μιλάμε για «το τέλος μιας εποχής – το τέλος της εμπλοκής στην Ευρώπη».
Ό,τι και αν σημαίνει η Ημέρα της Νίκης για τους Ευρωπαίους, οι βαθιές αλλαγές που αντιμετωπίζει η ήπειρος στην 80ή επέτειό της της προσδίδουν ιδιαίτερο βάρος. Ο Γερμανός ιστορικός Όλιβερ Χίλμες αναφερόμενος στην ημέρα της Νίκης σημειώνει πως «το ερώτημα δεν είναι πια τι σημαίνει η VE Day, αλλά ποιος θα προστατεύσει την Ευρώπη από εδώ και πέρα». Και σε αυτή την 80ή επέτειο, η απάντηση παραμένει πιο επίκαιρη και κρίσιμη από ποτέ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Σκηνές χάους στο Παρίσι με επεισόδια ανάμεσα σε οπαδούς και Αστυνομία
Γάζα: Τουλάχιστον 16 νεκροί και «δεκάδες» τραυματίες
