PLUS
Στο χείλος του πολέμου όλο και περισσότερο, οι δύο χώρες τρομάζουν την υφήλιο για την… επόμενη μέρα!
Του ΝΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ
Στις 22 Απριλίου μια τρομοκρατική επίθεση στην κοιλάδα Baisaran κοντά στο Pahalgam, στο υπό ινδική διοίκηση Τζαμού και Κασμίρ, στοίχισε τη ζωή σε 26 ανθρώπους, κυρίως Ινδούς τουρίστες. Αυτή είναι η πιο θανατηφόρα επίθεση στην αμφισβητούμενη περιοχή από το 2019, όταν μια βόμβα αυτοκινήτου που στόχευε μια συνοδεία λεωφορείων που μετέφερε Ινδούς παραστρατιωτικούς στρατιώτες σκότωσε 40 ανθρώπους στην Πουλουάμα. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι είναι η μεγαλύτερη επίθεση που έχει στοχοποιήσει αμάχους εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες.
Το Μέτωπο Αντίστασης (TRF), ένας πληρεξούσιος της Λασκάρ-ε-Τάιμπα -μιας τρομοκρατικής οργάνωσης με έδρα το Πακιστάν-, ανέλαβε την ευθύνη για την επίθεση, ενώ η πολιτική κυβέρνηση του Πακιστάν αρνήθηκε οποιαδήποτε εμπλοκή.
«Χειρουργικά χτυπήματα»
Όταν η κυβέρνηση του Ινδού πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι ανέλαβε την εξουσία το 2014, έτεινε κλάδο ελαίας στο Πακιστάν, προσκαλώντας τον τότε πρωθυπουργό του Πακιστάν Ναουάζ Σαρίφ και άλλους ηγέτες της Νότιας Ασίας στην ορκωμοσία του Μόντι. Ο Μόντι επισκέφθηκε μάλιστα τον Σαρίφ στα γενέθλιά του το 2015.
Ωστόσο, οι σχέσεις μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν έχουν έκτοτε επιδεινωθεί. Το 2016 η Ινδία πραγματοποίησε τα λεγόμενα «χειρουργικά χτυπήματα» εντός του υπό πακιστανική διοίκηση Κασμίρ, σε απάντηση σε επίθεση σε ινδική στρατιωτική εγκατάσταση στο Ούρι. Το 2019 η Ινδία εξαπέλυσε αεροπορικές επιδρομές εντός πακιστανικού εδάφους μετά την τρομοκρατική επίθεση στην Πουλουάμα. Η απόφαση της κυβέρνησης Μόντι να τερματίσει το ειδικό αυτόνομο καθεστώς του υπό ινδική διοίκηση Κασμίρ τον Αύγουστο του 2019 επιδείνωσε περαιτέρω τις σχέσεις ανάμεσα σε Νέο Δελχί και Ισλαμαμπάντ.
Έκτοτε υπάρχει μια παραμέληση στις διμερείς σχέσεις, με το Ισλαμαμπάντ να ασχολείται με εσωτερικές αστάθειες και εντάσεις στα σύνορά του με το Αφγανιστάν και το Ιράν, ενώ το Νέο Δελχί επιδίωξε να επικεντρωθεί στον παγκόσμιο ρόλο και στις φιλοδοξίες της Ινδίας αντί για τη χρόνια δύσκολη σχέση της με το Πακιστάν.
Αυτό έγινε εμφανές κατά τη διάρκεια του Διαλόγου Ραϊσίνα τον περασμένο μήνα -του κορυφαίου συνεδρίου εξωτερικής πολιτικής της Ινδίας-, όπου δεν υπήρξε σχεδόν καμία συζήτηση για την κατάσταση της Ινδίας σε σχέση με το Πακιστάν.
Είτε λόγω της αποτρεπτικής επίδρασης των πυρηνικών οπλοστασίων των δύο χωρών είτε απλώς λόγω άλλων προτεραιοτήτων, τα τελευταία χρόνια έχει υπάρξει ένας βαθμός στρατηγικής αυτοσυγκράτησης στις σχέσεις Ινδίας – Πακιστάν.
Η εκεχειρία κατά μήκος της Γραμμής Ελέγχου (LoC) η οποία οριοθετεί το Κασμίρ που διοικείται από την Ινδία και το Πακιστάν τηρείται σε μεγάλο βαθμό από το 2021. Το 2022 ένας πύραυλος που εκτοξεύθηκε κατά λάθος από την Ινδία προσγειώθηκε σε πακιστανικό έδαφος, αλλά δεν προκάλεσε αντίποινα από το Ισλαμαμπάντ. Και παρά την πιο δυναμική του στάση, το Νέο Δελχί έχει επιδιώξει να ελαχιστοποιήσει τις παράπλευρες απώλειες στις ενέργειές του εν είδει αντιποίνων. Από όλες τις χώρες με τις οποίες το Πακιστάν συνορεύει, τα σύνορα με την Ινδία ήταν τα πιο σταθερά τα τελευταία χρόνια.
Πολιτικά υπόγεια ρεύματα
Η επίθεση έρχεται σε μια εποχή που ο πακιστανικός στρατός βρίσκεται σε δυσχερή θέση μετά από μια σειρά τρομοκρατικών επιθέσεων στο εσωτερικό του Πακιστάν και η υποστήριξη των πολιτών προς τον στρατό μετά τη σύλληψη και φυλάκιση του πρώην πρωθυπουργού Ιμράν Καν και τις διώξεις των υποστηρικτών του έχει μειωθεί σημαντικά.
Ο αρχηγός του πακιστανικού στρατού, Ασίμ Μουνίρ, προσπάθησε να επιβεβαιώσει τη σημασία του στρατού για τη διατήρηση του πακιστανικού κράτους. Σε ομιλία του την περασμένη εβδομάδα αναφέρθηκε επίσης στο Κασμίρ ως φυσική του προέκταση.
Παρότι η πολιτική κυβέρνηση στο Ισλαμαμπάντ έχει αρνηθεί οποιαδήποτε εμπλοκή, υπάρχει προηγούμενο επιθέσεων στην Ινδία που πραγματοποιήθηκαν σε περιόδους κατά τις οποίες ο πακιστανικός στρατός αισθάνεται ότι περιθωριοποιείται.
Το 1999 μάλιστα, μια προσπάθεια επαναπροσέγγισης ανάμεσα στο Ισλαμαμπάντ και το Νέο Δελχί εκτροχιάστηκε αφού μαχητές που υποστηρίζονταν από τον στρατό του Πακιστάν εξαπέλυσαν επιθέσεις στην περιοχή Καργκίλ του Κασμίρ, οδηγώντας τις δύο χώρες σε πόλεμο για τέταρτη φορά.
Η τωρινή επίθεση, σημειωτέον, έλαβε χώρα κατά την επίσκεψη του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Τζέι Ντι Βανς στην Ινδία, γεγονός που υποδηλώνει ότι η επίθεση έγινε για να στραφεί η διεθνής προσοχή στο ζήτημα του Κασμίρ, ενώ τα φώτα της δημοσιότητας ήταν στραμμένα στην Ινδία. Να θυμίσουμε πως μια παρόμοια τρομοκρατική επίθεση είχε γίνει επίσης στο Κασμίρ λίγο πριν από την επίσκεψη του Αμερικανού προέδρου Κλίντον στην Ινδία το 2000.
Η αντίδραση και τα αντίποινα
Η κυβέρνηση Μόντι έχει υιοθετήσει αυστηρή στάση όσον αφορά την ασφάλεια από τότε που ανέλαβε την εξουσία και ο ίδιος ο Μόντι έχει αναφερθεί ως ο «chowkidar» (φρουρός) της Ινδίας – παρόμοιο με το παρατσούκλι «Mr Security» του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Η ινδική κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να καταδιώκει τους τρομοκράτες όπου κι αν βρίσκονται και νωρίτερα αυτή την εβδομάδα ο Μόντι δήλωσε ότι «η Ινδία θα εντοπίσει, θα παρακολουθήσει και θα τιμωρήσει κάθε τρομοκράτη και τους υποστηρικτές του» και θα καταδιώξει τους δράστες «μέχρι την άκρη του κόσμου». Συνεπώς, η αντίδραση από την Ινδία -συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής δράσης- ήταν αναμενόμενη.
Προηγήθηκε η αναστολή της Συνθήκης για τα Ύδατα του Ινδού ποταμού του 1960. Αυτή η συμφωνία κατανομής νερού για τα ποτάμια που διασχίζουν και τις δύο χώρες, η οποία επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση της Παγκόσμιας Τράπεζας, έχει επιβιώσει από αρκετές περιόδους εχθρότητας μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν. Η πακιστανική κυβέρνηση έχει τονίσει επανειλημμένως πως οποιαδήποτε προσπάθεια της Ινδίας να εκτρέψει τις ροές των υδάτων κατά παράβαση της συνθήκης θα εκληφθεί ως πράξη πολέμου.
Το Νέο Δελχί διέταξε επίσης το κλείσιμο της συνοριακής διέλευσης Attari – Wagah, μείωσε τη διπλωματική παρουσία και στις δύο χώρες, και επέβαλε περαιτέρω περιορισμούς στους Πακιστανούς υπηκόους που ταξιδεύουν στην Ινδία.
Το Πακιστάν από την πλευρά του αντέδρασε και έκλεισε επίσης τον εναέριο χώρο του σε αεροπορικές εταιρείες που ανήκουν και λειτουργούν υπό ινδική ιδιοκτησία και ανέστειλε το εμπόριο με την Ινδία μέσω τρίτων χωρών. Απείλησε επίσης να αναστείλει όλες τις διμερείς συμφωνίες με την Ινδία, συμπεριλαμβανομένης της συμφωνίας Simla, η οποία καθιέρωσε τη Γραμμή Ελέγχου.
Η επίθεση
Και ενώ το Νέο Δελχί επαινούσε την επιστροφή της σταθερότητας στο Κασμίρ τα τελευταία χρόνια, με τις επενδύσεις και τον τουρισμό να έχουν ακμάσει, όλα τώρα δείχνουν πως αυτά αποτελούν παρελθόν μετά την τελευταία επίθεση.
Από το πρωί της Τετάρτης (7 Μαΐου) μια επιχείρηση, με την κωδική ονομασία «Sindoor», έχει κλιμακώσει επικίνδυνα την ένταση μεταξύ των δύο χωρών και οι φόβοι για ντόμινο έχουν σημάνει συναγερμό στη διεθνή κοινότητα. Οι ένοπλες δυνάμεις της Ινδίας και του Πακιστάν ανταλλάσσουν σφοδρά πυρά πυροβολικού στα αμφισβητούμενα σύνορά τους στο Κασμίρ, μερικές ώρες μετά τους ινδικούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς στο πακιστανικό έδαφος, με τους ινδικούς πυραύλους να πλήττουν στόχους σε έξι πόλεις στο Κασμίρ και στο Παντζάμπ του Πακιστάν σκοτώνοντας τουλάχιστον 26 ανθρώπους.
Το Πακιστάν δήλωσε ότι η χώρα του κατέρριψε πέντε ινδικά αεροσκάφη ενώ βρίσκονταν στον ινδικό εναέριο χώρο και οι δύο στρατοί αντάλλαξαν επιθέσεις και πυρά σε διάφορα σημεία των de facto συνόρων τους στο Κασμίρ, με τον πρωθυπουργό του Πακιστάν Σεχμπάζ Σαρίφ να δηλώνει: «Δίνουμε την υπόσχεση ότι θα εκδικηθούμε κάθε σταγόνα αίματος αυτών των μαρτύρων».
Πέρα από τον αντίκτυπο στο Κασμίρ και στις σχέσεις Ινδίας – Πακιστάν, αυτό το περιστατικό θα έχει και ευρύτερες περιφερειακές επιπτώσεις. Η Νότια Ασία είναι από τις λιγότερο οικονομικά ολοκληρωμένες περιοχές του κόσμου. Ο Σύνδεσμος Περιφερειακής Συνεργασίας της Νότιας Ασίας (SAARC) δεν έχει πραγματοποιήσει σύνοδο κορυφής εδώ και πάνω από μία δεκαετία, κάτι που αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην έλλειψη εμπιστοσύνης στις σχέσεις Ινδίας – Πακιστάν.
Ο μεγάλος φόβος
Εν μέσω αυτού του ασταθούς σκηνικού, μια ερευνητική εργασία του 2019 που δημοσιεύτηκε από το Routledge, έναν παγκόσμιο εκδότη ακαδημαϊκών βιβλίων, περιοδικών και διαδικτυακών πόρων, προσελκύει εκ νέου την προσοχή. Η μελέτη είχε προβλέψει με ανατριχιαστικό τρόπο μια πυρηνική σύγκρουση μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν το έτος 2025, η οποία θα πυροδοτηθεί από μια τρομοκρατική επίθεση με πολλά θύματα.
Οι ερευνητές διατύπωσαν τη θεωρία ότι μια μεγάλη τρομοκρατική επίθεση -αρχικά θεωρούμενη ως επίθεση στο ινδικό Κοινοβούλιο- θα προκαλούσε την κινητοποίηση στρατευμάτων από την Ινδία κατά μήκος της Γραμμής Ελέγχου (LoC), ωθώντας το Πακιστάν να απαντήσει με τον ίδιο τρόπο. Καθώς οι εντάσεις θα κλιμακώνονται, οι αψιμαχίες και τα θύματα και από τις δύο πλευρές θα οδηγούν σε ταχεία κλιμάκωση.
«Όπως συνέβη τον Ιανουάριο του 2002, και οι δύο πλευρές κινητοποιούνται και αναπτύσσουν τα στρατεύματά τους… Ξεσπούν αψιμαχίες και υπάρχουν θάνατοι και από τις δύο πλευρές», αναφέρει η μελέτη.
Η πρώτη χρήση πυρηνικών όπλων, σύμφωνα με τη μελέτη, είναι πιθανή μόλις οι ινδικές δυνάμεις αρχίσουν να προελαύνουν σε πακιστανικό έδαφος. Τότε οι στρατηγοί του Πακιστάν, φοβούμενοι μια συμβατική ήττα, καταφεύγουν σε πυρηνικά όπλα.
Τα σενάρια του τρόμου
Αυτό που ακολουθεί είναι εφιαλτικό.
Ημέρα 1η: Το Πακιστάν χρησιμοποιεί 10 τακτικά πυρηνικά όπλα (το καθένα με απόδοση 5 κιλοτόνων) εντός των συνόρων του εναντίον ινδικών αρμάτων μάχης.
Ημέρα 2η: Το Πακιστάν εκτοξεύει ακόμη 15 τακτικά πυρηνικά όπλα. Σε απάντηση, η Ινδία χρησιμοποιεί 20 στρατηγικές πυρηνικές εκρήξεις αέρος που στοχεύουν πακιστανικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις και πυρηνικές αποθήκες. Αυτές οι εκρήξεις αέρος προκαλούν τεράστιες πυρκαγιές, παρόμοιες με αυτές που παρατηρήθηκαν μετά τον βομβαρδισμό της Χιροσίμας ή τις πυρκαγιές του σεισμού του Σαν Φρανσίσκο το 1906.
Η ασταμάτητη κλιμάκωση προκαλεί μια θανατηφόρα τρίτη ημέρα:
Το Πακιστάν απαντάει με 30 αεροπορικές επιθέσεις σε ινδικές φρουρές, ναυτικές βάσεις και αστικά αεροδρόμια, καθώς και ακόμη 15 τακτικά πλήγματα. Η Ινδία ανταποδίδει με πυρηνικά πλήγματα σε 10 πακιστανικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις σε πόλεις.
Το έγγραφο περιγράφει μια καταστροφική αλυσιδωτή αντίδραση: θυμός, πανικός, κακή επικοινωνία και άκαμπτα πρωτόκολλα και από τις δύο πλευρές που οδηγούν σε πυρηνικό όλεθρο.
Τις επόμενες τρεις ημέρες το Πακιστάν χρησιμοποιεί ολόκληρο το στρατηγικό του οπλοστάσιο από 120 πυρηνικά όπλα, στοχεύοντας ινδικές πόλεις. Η Ινδία απαντάει με 70 πυρηνικές αεροπορικές επιθέσεις, διατηρώντας παράλληλα 100 όπλα σε εφεδρεία για να αποτρέψει την είσοδο στον πόλεμο της Κίνας, στρατηγικού συμμάχου του Πακιστάν, αφού η αποτροπή κατά του Πακιστάν έχει ήδη αποτύχει.
