Μεγάλο στοίχημα για το restart: Το μονοπάτι εξόδου από την κρίση

Με ευρωπαϊκούς πόρους θα πρέπει να κερδίσει η Ελλάδα το στοίχημα της επόμενης ημέρας. Το ταμειακό μαξιλάρι ασφαλείας απορρόφησε το πρώτο σοκ, αλλά δεν επαρκεί για τη χρηματοδότηση της ανάκαμψης.

Του Θανάση Κουκάκη

Μπορεί η ασφαλής έξοδος από την καραντίνα του κορωνοϊού να είναι το μεγάλο στοίχημα που καλείται να κερδίσει βραχυπρόθεσμα η ελληνική κυβέρνηση, ωστόσο το αμέσως επόμενο στοίχημα είναι ακόμη πιο σημαντικό και σχετίζεται με την επανεκκίνηση της οικονομίας και την ταχεία κάλυψη των απωλειών που θα αφήσει πίσω της η πανδημία. Η εξίσωση αυτή είναι σύνθετη, καθώς το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης θα πρέπει να καλύψει τις «μακροοικονομικές απώλειες», χωρίς να απειληθούν τα δημόσια οικονομικά.

Σχετικά Άρθρα:

Τρομακτικές οι προβλέψεις του ΔΝΤ για την Ελλάδα – 235.000 νέοι άνεργοι το 2020

Πώς επωφελείται η Ελλάδα από την απόφαση του Eurogroup;

Άρση μέτρων – Πλησιάζει η επόμενη μέρα

 

Οι πλέον συντηρητικές εκτιμήσεις από διεθνείς οργανισμούς, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και από δεξαμενές σκέψης, όπως το Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), τοποθετούν στα 20 δισ. ευρώ τις απώλειες για το ελληνικό ΑΕΠ εφέτος, δηλαδή βλέπουν μια πτώση του ΑΕΠ από τα 190 δισ. ευρώ στα 170 δισ. ευρώ. Την ίδια στιγμή, εκτιμούν πως η ανεργία θα ανέλθει στα προ τετραετίας επίπεδα και από τους 700.000 ανέργους θα ξεπεράσουμε το 1 εκατομμύριο.

Το ΔΝΤ θεωρεί πως λόγω του κορωνοϊού η Ελλάδα θα αυξήσει τις δημόσιες δαπάνες της κατά 12 δισ. ευρώ εφέτος σε σχέση με πέρυσι, ενώ προβλέπει πτώση των δημοσίων εσόδων κατά 2,5% του ΑΕΠ μέσα στους επόμενους μήνες. Αυτή η εξέλιξη θα έχει ως αποτέλεσμα η Ελλάδα να καταγράψει πρωτογενές έλλειμμα 8,67 δισ. ευρώ (5,1% του ΑΕΠ) εφέτος, έναντι πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ (7 δισ. ευρώ περίπου) που προέβλεπε ο προϋπολογισμός 2020.

Τα ταμειακά διαθέσιμα

Από τη στιγμή που οι κρατικές δαπάνες (εξαιρουμένων των τόκων και χρεολυσίων) θα ξεπεράσουν εφέτος τα δημόσια έσοδα κατά 8,67 δισ. ευρώ, θα πρέπει η διαφορά αυτή να καλυφθεί από κάπου. Είτε μέσω δανεισμού είτε από τα υφιστάμενα διαθέσιμα. Το ευτύχημα για την Ελλάδα είναι πως η κρίση τη βρήκε με ένα μεγάλο ταμειακό απόθεμα ασφαλείας.

Το Δημόσιο στις αρχές Ιανουαρίου διέθετε ένα ταμειακό μαξιλάρι διαθεσίμων ύψους 37 δισ. ευρώ, το οποίο έχει ήδη αρχίσει να χρησιμοποιεί. Από αυτό πλήρωσε για τον Μάρτιο και τον Απρίλιο περίπου 10 δισ. ευρώ παροχών (επιδομάτων και ενισχύσεων) και κάλυψε μέρος των απωλειών από τη μη είσπραξη φόρων και εισφορών. Στους σχεδιασμούς του οικονομικού επιτελείου για το διάστημα μέχρι τέλος Ιουνίου είναι να χρησιμοποιηθούν ακόμη 12 δισ. ευρώ από το λεγόμενο «μαλακό» μαξιλάρι των συνολικών διαθεσίμων και να μείνει ακέραιο το «σκληρό» μαξιλάρι, που σχετίζεται με τα 15,7 δισ. ευρώ του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης (ESM).

Ανώτατες πηγές του υπουργείου Οικονομικών διαβεβαιώνουν πως μέχρι τον Ιούλιο μπορούμε να τα βγάλουμε πέρα με χρήση των εγχώριων ταμειακών διαθεσίμων, χωρίς να πειραχθούν τα χρήματα του ESM. Σε αυτό βοηθάει και ο παράλληλος δανεισμός της χώρας από τις αγορές. Ηδη μεσοβδόμαδα το υπουργείο Οικονομικών άντλησε με επταετές ομόλογο 2 δισ. ευρώ με επιτόκιο οριακά πάνω από 2%, με τις προσφορές να ξεπερνούν τα 6 δισ. ευρώ. Αναλόγως της πορείας και του κλίματος στις αγορές, η Ελλάδα θα προχωρήσει και σε νέες εκδόσεις χρέους έως το τέλος του έτους ύψους έως 4 δισ. ευρώ. Και αυτό παρά το ότι λόγω της μεγάλης πτώσης του ΑΕΠ, το ελληνικό χρέος θα ξεπεράσει ως ποσοστό του ΑΕΠ το 200% τους επόμενους έξι μήνες.

Ωστόσο, τα ταμειακά διαθέσιμα του Δημοσίου θα επαρκούν μετά το φθινόπωρο μόνον για να καλύπτουν με ασφάλεια τις πάγιες υποχρεώσεις του Κράτους (μισθούς και συντάξεις) και για να διασφαλίζουν πως η χώρα θα είναι συνεπής έναντι των δανειακών της υποχρεώσεων. Δεν θα επαρκούν για να χρηματοδοτήσουν επαρκώς πολιτικές ανάκαμψης από τη βαθιά ύφεση που θα έχει οδηγήσει την ελληνική οικονομία ο κορωνοϊός, αλλά και για να δώσουν ρευστότητα σε κρίσιμους τομείς της οικονομίας όπως ο τουρισμός, οι μεταφορές, η ναυτιλία και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Δεδομένης της αδυναμίας του τραπεζικού συστήματος να στηρίξει την πραγματική οικονομία – η κεφαλαιακή του δομή και το μεγάλο ύψος των «κόκκινων» δανείων δεν το επιτρέπουν- το μεγάλος βάρος της ανάκαμψης θα στηριχθεί στα ευρωπαϊκά κονδύλια. Ηδη από τις 9 Απριλίου το Eurogroup έχει σχηματοποιήσει ένα πακέτο 540 δισ. ευρώ έναντι των οικονομικών επιπτώσεων του κορωνοϊού. Αυτό προβλέπει τη χρήση κονδυλίων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας ύψους 240 δισ. ευρώ, τη χορήγηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων χρηματοδότησης ύψους έως και 200 δισ. ευρώ και την εφαρμογή του προγράμματος «SURE» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη στήριξη της απασχόλησης, με δάνεια ύψους 100 δισ. ευρώ.

Από το πακέτο των 540 δισ. ευρώ – το οποίο θα αποκρυσταλλωθεί στη τηλεδιάσκεψη των Ευρωπαίων ηγετών στις 23 Απριλίου- η Ελλάδα θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να αντλήσει 6 έως 8 δισ. ευρώ, εκ των οποίων μόνον τα 4 δισ. ευρώ θα μπορούσαν να καταλήξουν ως ρευστότητα στα χέρια των επιχειρήσεων (μέσω εγγυήσεων στις τράπεζες, απευθείας ενισχύσεων, επιχορηγήσεων, κ.α.). Αλλά αυτά τα 4 δισ. ευρώ θα αποτελούν μόνον βραχυπρόθεσμη ανακούφιση κάτι που το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης το γνωρίζει.

Για το λόγο αυτό η Ελλάδα επενδύει πολλά στο νέο ΕΣΠΑ, της προγραμματικής περιόδου 20212027, και στην ευελιξία που θα παρασχεθεί από την πλευρά της Ευρώπης για τη χρήση των σχετικών κονδυλίων. Με τα σημερινά δεδομένα θα κατανεμηθούν στην Ελλάδα 19,2 δισ. ευρώ για το διάστημα 2021-2027, έναντι 17,8 δισ. ευρώ για το διάστημα 2014-2020. Στελέχη του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης θεωρούν πως μια εμπροστοβαρής αξιοποίηση των πόρων αυτών θα μπορούσε να δώσει σημαντική ώθηση στην ελληνική οικονομία και να διασφαλίσει φθηνή και προσβάσιμη χρηματοδότηση σε επιχειρήσεις που το επόμενο διάστημα θα δοκιμαστούν σοβαρά. Η επιτυχία του εγχειρήματος προϋποθέτει πως τόσο η ελληνική πλευρά όσο και οι υπηρεσίες της Κομισιόν δεν θα χάσουν χρόνο.

*Όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΜΠΑΜ» που κυκλοφορεί

Live: Ο παγκόσμιος χάρτης εξάπλωσης της πανδημίας

Κορωνοϊός: Διαβάστε εδώ όλες τις εξελίξεις για τον φονικό ιό