Ψηφιακή δικογραφία

Ψηφιακή δικογραφία

Τα τελευταία έτη είχε μπει στην ορολογία των νομικών, η “ηλεκτρονική δικαιοσύνη”. Βήματα αργά, αναποτελεσματικά, που δεν εμπνέουν εμπιστοσύνη. Ο Κορωνοϊός ως καταλύτης του ψηφιακού άλματος, συμπαρασύρει και την δικαιοσύνη. Δεν είναι μόνον η τεχνική διαδικασία, είναι και οι άνθρωποι – χρήστες, που είναι πιο δεκτικοί σε μια νέα διαδικασία.

Δυστυχώς χρειάζεται ακόμη υπερπροσπάθεια για να φτάσουμε σε ικανοποιητικό στάδιο. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι οι εισαγγελίες και οι φυλακές, που λειτουργούν ακόμα με φαξ. Καμία διαδικασία δεν είναι πλήρως “ψηφιακή” από την αρχή ως το τέλος. Μέχρι στιγμής, κομμάτια μόνο της οποιαδήποτε συνολικής διαδικασίας ψηφιοποιούνται. Δυστυχώς, η ηλεκτρονική δικαιοσύνη ακολουθεί τις απαρχαιωμένες διαδικασίες και δεν εισάγεται καμία καινοτομία εξ αρχής. Η έκδοση πιστοποιητικών από τα πρωτοδικεία αποτελεί το πρώτο από τα επόμενα 100 βήματα που πρέπει να γίνουν, για να μπορούμε να λέμε ότι έχουμε μια ψηφιακή και αυτοματοποιημένη δικαστική διαδικασία.

Μια δικαστική διένεξη ξεκινάει με ένα εισαγωγικό δικόγραφο. Πολύ απλοϊκά, στην αστική δίκη είναι η αγωγή και στην ποινική δίκη είναι η μήνυση. Από την αρχή, λοιπόν, πρέπει να ξεκινήσει η “ψηφιακή δικογραφία” η οποία απαιτεί ελάχιστο εκσυχρονισμό των δικαστηρίων. Τα δικαστήρια και οι λειτουργοί τους είναι από τις ελάχιστες, αν όχι η μοναδική, υπηρεσία του ελληνικού δημοσίου που δεν χρησιμοποιούνται υπηρεσιακά εμαίλ! Το όλο σύστημα θα μπορούσε να γίνει μέσω ενός παράλληλου με το taxis, συστήματος, στο οποίο απαραίτητη και υποχρεωτική πρόσβαση θα είχαν δικαστές, δικηγόροι, δικαστικοί επιμελητές, συμβολαιογράφοι και γραμματείς δικαστηρίων. Το συνολικό και ξεχωριστό σύστημα είναι απαραίτητο, αφού η απονομή της δικαιοσύνης, αποτελεί από μόνη της “εξουσία” σύμφωνα με το Σύνταγμα, δεν είναι δηλαδή άλλη μια δημόσια υπηρεσία.

Αναφορικώς με την πολιτική διαδικασία, η διαδικασία ψηφιοποίησης είναι πολύ εύκολη γιατί στην πολιτική (αστική) δίκη, όλα γίνονται κατόπιν πρωτοβουλίας των διαδίκων. Με τον νέο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, σε κάποιες διαδικασίες, δεν εξετάζονται καν μάρτυρες στα δικαστήρια, αλλά οι καταθέσεις τους έρχονται έτοιμες από τους διαδίκους, οι οποίες έχουν ληφθεί προγενέστερα ενώπιον συμβολαιογράφου ή ειρηνοδίκη. Η πολιτική διαδικασία αφορά ίσως τον μεγαλύτερο όγκο των δικαστηρίων: ασφαλιστικά μέτρα, εκούσια διαδικασία, τακτικές δικάσιμοι σε όλους τους βαθμούς δικαιοδοσίας. Ήδη η ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφου εισήχθη, ενώ σε όλη την διαδικασία δεν εμπλέκεται πουθενά η δημόσια διοίκηση, για να δικαιολογούνται ακόμα οι τόνοι χαρτιού.

Η ποινική διαδικασία ξεκινάει με εισαγωγικό της δίκης δικόγραφο είτε από κάποιον διάδικο (πχ κάποιος πολίτης που υποβάλλει μήνυση) είτε από κάποια προανακριτική αρχή (αστυνομία, λιμενικό, πυροσβεστική κλπ). Η ψηφιοποίηση είναι απαραίτητη καθώς οι δικογραφίες αρκετές φορές είναι τεράστιες σε όγκο. Ένα μικρό παράδειγμα είναι ότι σε δίκη κακουργήματος που εκδίδονται βουλεύματα τα οποία πρέπει να επιδίδονται σε κατηγορουμένους, πολιτικώς ενάγοντες και πληρεξούσιους δικηγόρους θα πρέπει το ίδιο έγγραφο, το οποίο είναι συνήθως σε μέγεθος τούβλου, να φωτοτυπείται και να επιδίδεται σε τέσσερα διαφορετικά άτομα. Αν, δε, η δικογραφία αφορά είκοσι κατηγορούμενους, τότε πρέπει να επιδίδεται σε σαράντα!

Η ψηφιακή δικογραφία μας εξοικονομεί τόνους χαρτιού, χωρίς επιδόσεις δικαστικών επιμελητών και φυσικά λυμένα διά παντός των τεχνικών προβλημάτων, εξ αμελείας ή εκ του πονηρού: “κύριε πρόεδρε, έχω αλλάξει διεύθυνση, δεν μου επιδόθηκε η κλήση”, “χάθηκε το συγκεκριμένο έγγραφο”, ή/και πολλές φορές “χάθηκε όλη η δικογραφία”.
Από το ειρηνοδικείο μέχρι τον Άρειο Πάγο, από την αρχή μέχρι το τέλος θα μπορούσε η διαδικασία να είναι ψηφιακή και εάν δεν τα καταφέρουμε ελέω κορονοϊού, δεν θα τα καταφέρουμε ποτέ.

Ηλίας Σιδέρης