Σεξουαλικός εθισμός: Δικαιολογία ή πραγματικότητα;

Υπάρχει, όντως, ο σεξουαλικός εθισμός; Μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα σε έγκυρο επιστημονικό περιοδικό ισχυρίζεται ότι ίσως δεν υπάρχει. Άσχημα, λοιπόν, είναι τα επιστημονικά νέα για τις διασημότητες που προσπάθησαν κατά καιρούς να δικαιολογήσουν την κακή σεξουαλική τους συμπεριφορά πίσω από έναν κλινικό εθισμό.

Η μελέτη, η οποία είναι η πρώτη που διερεύνησε το συγκεκριμένο ζήτημα, μέτρησε το πώς αποκρίνονται οι εγκέφαλοι των ανδρών που υποφέρουν από καταναγκαστική σεξουαλική συμπεριφορά σε σεξουαλικές εικόνες. Εάν η σεξουαλική πράξη μπορεί να είναι εθιστική με κλινικούς όρους, οι επιστήμονες υπέθεσαν ότι η απάντηση των νευρώνων των σεξουαλικά εθισμένων όταν έρχονταν αντιμέτωποι με πορνογραφικό υλικό θα έμοιαζε με την απάντηση των νευρώνων στην περίπτωση του εθισμού από αλκοόλ ή άλλες ουσίες.

Τα αποτελέσματα της μελέτης, όμως, έδειξαν πως οι εγκέφαλοι των ατόμων που εκδηλώνουν υπερσεξουαλική συμπεριφορά δεν αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο με αυτών όσων υποφέρουν από κάποιον εθισμό. Οι διαφορές μάλιστα της αντίδρασης των νευρώνων στο ερέθισμα του πορνογραφικού υλικού σχετίζονταν με διαφορές στη σεξουαλική libido και όχι στον σεξουαλικό καταναγκασμό. Τα άτομα, λοιπόν, που είχαν υψηλότερα επίπεδα libido ήταν και αυτά των οποίων ο εγκέφαλος δραστηριοποιήθηκε περισσότερο μετά το οπτικό σεξουαλικό ερέθισμα. Οι ερευνητές, ωστόσο, υποστηρίζουν ότι στην περίπτωση αυτή πρόκειται απλώς για μια συσχέτιση και δεν μπορούν ακόμα να τεκμηριώσουν μια σχέση αιτίας αιτιατού. Καμία συσχέτιση, όμως, δεν βρέθηκε ανάμεσα στην καταναγκαστική σεξουαλική συμπεριφορά και την ενεργοποίηση των εγκεφαλικών κυκλωμάτων. Εάν τα ευρήματα της μελέτης αυτής επιβεβαιωθούν, τότε θα υπάρχει ένα πολύ σοβαρό επιχείρημα που θα αντικρούει τη θεωρία ότι το σεξ και η πορνογραφία μπορεί να είναι εθιστικά.

Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι πολλοί άνθρωποι περιγράφουν τα συχνά σεξουαλικά τους προβλήματα ως εθισμό, όρος που χρησιμοποιείται πλέον και από την κοινή γνώμη, αλλά ακόμη και από κλινικούς. Η παρούσα μελέτη όμως παρέχει δεδομένα που θέτουν το ζήτημα της αναθεώρησης του τρόπου με τον οποίο μιλά κάποιος για τα προβλήματα αυτά.

Πολλοί ειδικοί είχαν ήδη εκφράσει την άποψη ότι ο σεξουαλικός εθισμός δεν είναι παρά μια δικαιολογία των ατόμων που αποφεύγουν τη δύσκολη ψυχολογική επεξεργασία και ενδοσκόπηση που απαιτεί η αντιμετώπιση της καταναγκαστικής σεξουαλικής συμπεριφοράς. Σήμερα, η νέα αυτή μελέτη συμμετέχει στο επιστημονικό debate σχετικά με το εάν οι λεγόμενοι εθισμοί συμπεριφοράς που περιλαμβάνουν -μεταξύ άλλων- και τον σεξουαλικό εθισμό θα έπρεπε να ταξινομούνται στις ψυχικές διαταραχές δίπλα στις εξαρτήσεις από τις ουσίες και το αλκοόλ. Σε μια προηγούμενη έκδοση του αμερικανικού εγχειριδίου ψυχικών διαταραχών (DSM) ο όρος σεξουαλικός εθισμός περιλαμβανόταν στην κατηγορία της σεξουαλικής διαταραχής μη προσδιοριζόμενης αλλιώς, αλλά κατά την τέταρτη έκδοση του εγχειριδίου αφαιρέθηκε. Η υπερσεξουαλική διαταραχή ήταν υποψήφια για εισαγωγή στην πιο πρόσφατη έκδοση, αλλά τελικά δεν συμπεριελήφθη.

Παρά λοιπόν το γεγονός ότι ο σεξουαλικός εθισμός είναι μια αρκετά συχνή αναφορά της ποπ κουλτούρας, η υπερσεξουαλική διαταραχή δεν κατατάσσεται σε κανένα διαγνωστικό εγχειρίδιο και τα νέα ερευνητικά ευρήματα δείχνουν πως μάλλον αυτό δεν θα αλλάξει. Παρ’ όλ’ αυτά, οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας ανά τον κόσμο αναφέρουν περιστατικά ατόμων που υποφέρουν από σεξουαλική καταναγκαστική διαταραχή, άρα το πρόβλημα είναι υπαρκτό και από τη στιγμή που τα άτομα ζητούν θεραπεία έχουν κάθε δικαίωμα σε αυτή. Είναι όμως πολύ σημαντικό οι ειδικοί να προσδιορίσουν τη διαφορά ανάμεσα σε μια κλινική ψυχική διαταραχή που μπορεί να διαγνωσθεί σε ένα εργαστήριο, όπως είναι ο εθισμός σε κάποια ουσία, και σε άλλες μορφές ψυχικής δυσφορίας και στρες. Άλλωστε, εάν μεταφράσουμε κάθε ιδιομορφία της ανθρώπινης σεξουαλικότητας σε νόσημα, τότε κανένας δεν θα είναι υγιής.

Επισημαίνεται, παράλληλα, από τους ειδικούς ότι από τη στιγμή που δεν μπορούμε με σαφήνεια να προσδιορίσουμε τη φυσιολογική σεξουαλική συμπεριφορά δεν μπορούμε να καθορίσουμε τι αποκλίνει από αυτή. Είναι απαραίτητη, λοιπόν, η περαιτέρω διερεύνηση και συζήτηση του θέματος.

Μια από τις πιο εύστοχες κριτικές της μελέτης υποστηρίζει ότι ο όρος σεξουαλικός εθισμός δεν προδιαθέτει την ίδια μεθοδολογία διερεύνησης με αυτήν στην περίπτωση του εθισμού από ουσίες, από τη στιγμή που δεν υπάρχουν σεξουαλικοί υποδοχείς στον εγκέφαλο που ρυθμίζουν την ανοχή και την εξάρτηση. Παράλληλα, όσοι έχουν υπερσεξουαλική συμπεριφορά δεν υποφέρουν από κρίσεις ή σωματικά συμπτώματα όταν απέχουν από το σεξ, όπως συμβαίνει με το σύνδρομο στέρησης που αναπτύσσουν οι εθισμένοι στο αλκοόλ και τις ουσίες.

Είναι πολύ πιθανό, λοιπόν, να πρόκειται περισσότερο για ένα πρόβλημα ελέγχου των παρορμήσεων, παρά για έναν εθισμό. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα, η υπερσεξουαλικότητα μπορεί να είναι ο τρόπος του ατόμου να ρυθμίζει τη διάθεσή του, ενώ σε κάποιες άλλες μοιάζει να σχετίζεται με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής. Η έρευνα μέχρι στιγμής δεν έχει ρίξει φως σε όλους τους πιθανούς μηχανισμούς που μπορεί να εξηγήσουν την υπερσεξουαλική συμπεριφορά. Σύμφωνα με τους ειδικούς όμως, πρόκειται για ένα ερευνητικό πεδίο με πολλές δυσκολίες, όπως είναι το γεγονός ότι πολλά άτομα ψεύδονται αναφορικά με τη σεξουαλική τους συμπεριφορά.

Οι ερευνητές τονίζουν ότι, παρά τα ευρήματά τους, είναι πολύ νωρίς ακόμα να αναιρεθεί τελείως η θεωρία περί σεξουαλικού εθισμού. Υπάρχουν, ωστόσο, πλέον ισχυρά δεδομένα που τη θέτουν υπό αμφισβήτηση. Οι αθλητές και οι ηθοποιοί, λοιπόν, που έχουν κατά καιρούς ισχυριστεί ότι πάσχουν από σεξουαλικό εθισμό είναι πολύ πιθανό να έχουν διαταραχή του ελέγχου των παρορμήσεων, υψηλή libido ή ακόμα και πολύ καλούς υπεύθυνους δημοσίων σχέσεων. Σύμφωνα με την πρόσφατη μελέτη όμως, είναι λιγότερο πιθανό να έχουν εθισμό στο σεξ με την κλινική έννοια του όρου.

Πηγή: slate.com