Γολγοθάς... για επιχειρήσεις και ιδιώτες τα δικαστήρια

Του Θάνου Πασχάλη

Η καθυστέρηση μέχρι και 10 χρόνια στην απονομή δικαιοσύνης (ειδικότερα όσον  αφορά στην επίλυση φορολογικών διαφορών ιδιωτών και επιχειρήσεων με το δημόσιο ,σύναψης δημοσίων συμβάσεων και εκτέλεσης δημοσίων έργων,τις αναγκαστικές απαλλοτριώσεις,τις διαδικασίες πτωχεύσεων και εξυγίανσης επιχειρήσεων) αλλά και η καθυστέρηση στη διοικητική επίλυση φορολογικών υποθέσεων έχουν καταστεί η “αχίλλειος πτέρνα”για την ανάπτυξη και την προσέλκυση επενδύσεων στη χώρα μας.

Μελέτη-σοκ του ΣΕΒ

Σύμφωνα με μελέτη-σοκ που εκπόνησε το  Παρατηρητήριο Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος του ΣΕΒ (Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Βιομηχανιών) μόνο το 2014 εκκρεμούσαν στα διοικητικά δικαστήρια 400.000 υποθέσεις (οι περισσότερες αφορούσαν φορολογικές διαφορές ) 270.000 απο τις οποίες  δεν είχε  καν προσδιοριστεί δικάσιμος..Αποτέλεσμα τεράστια καθυστέρηση και κόστος σε επιχειρήσεις και ιδιώτες  με ότι αυτό συνεπάγεται..Ειδικότερα για τις επιχειρήσεις ,όπως προέκυψε σε δείγμα 162 επιχειρήσεων,(απο τις οποίες  το 67% οι υποθέσεις  βρίσκονται ακόμη σε δικαστική εκκρεμότητα) ο μέσος χρόνος καθυστέρησης στην εκδίκαση των φορολογικών τους διαφορών με το δημόσιο  φτάνει τα 3,4 έτη σε ότι αφορά  επιστροφή παρακρατούμενων φόρων,στα 9,3 έτη για  ΦΠΑ,και  3,1 έτη για φόρο εισοδήματος.

Ανάλογη εικόνα καθυστέρησης καταγράφεται  και στη διοικητική επίλυση φορολογικών διαφορών..Το 2014 ολοκληρώθηκαν απο τη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών του Υπουργείου Οικονομικών μόλις 6.200 υποθέσεις μετά απο ενδικοφανείς προσφυγές επιχειρήσεων και ιδιωτών για φορολογικές διαφορές με το δημόσιο  .Απο αυτές έγιναν δεκτές η μερικώς δεκτές μόλις 1650 (25%),ενώ 6 στις 10 περιπτώσεις για τις οποίες εκδόθηκε αρνητική απόφαση οι φορολογούμενοι κατέφυγαν στα Δικαστήρια.

Τι φταίει και η υπέρμετρη και μακροχρόνια καθυστέρηση στη διεκπεραίωση των υποθέσεων απο τα διοικητικά δικαστήρια αποτελεί τροχοπέδη  αφενός μεν για τα δικαιώματα  πολιτών και επιχειρήσεων και αφετέρου για το ίδιο το Δημόσιο αφού καθυστερεί την είσπραξη  εσόδων,αλλά και γενικότερα την ανάπτυξη και τις επενδύσεις ? Σύμφωνα με τη μελέτη του ΣΕΒ  “η πολυετής διατήρηση μιας ένδικης εκκρεμότητας ισοδυναμεί πολλές φορές
και με ματαίωση του επιχειρηματικού σχεδίου”..Όπως αναφέρεται στη μελέτη,δομικά στοιχεία κάθε προσπάθειας για την αύξηση του ΑΕΠ αποτελούν το σταθερό θεσμικό περιβάλλον,ο περιορισμός των εμποδίων στην επιχειρηματικότητα και ένα αποτελεσματικό σύστημα επίλυσης διοικητικών και δικαστικών διαφορών.

Οι σχετικοί πίνακες με τα στοιχεία:

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΚΚΡΕΜΟΥΝ ΣΤΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ (ΕΤΟΣ 2014)

*400.000 (270.000 ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΕΝ ΕΙΧΑΝ ΚΑΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΕΙ)

*28.180 ΣΤΟ Σ.Τ.Ε

*49.175 ΣΤΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΕΦΕΤΕΙΑ(24.2009 ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΕΝ ΕΙΧΑΝ ΚΑΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΕΙ)

*319.226 ΣΕ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΑ (246.313 ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΕΝ ΕΙΧΑΝ ΚΑΝ
ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΕΙ)

*ΕΚΚΡΕΜΕΙΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΣΕ Α ΒΑΘΜΟ (3,5 ΑΝΑ 100
ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ)-ΚΑΤΩ ΤΟΥ 0,5 ΑΝΑ 100 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ

*ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΙΣ 19 ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΤΡΩΖΩΝΗΣ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΕΠΙΛΥΣΗΣ
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ (1.500 ΜΕΡΕΣ Μ.Ο)

ΠΙΝΑΚΑΣ 2

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΠΙΛΥΣΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ (ΕΝΔΙΚΟΦΑΝΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΗ ΣΤΗ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ)

*7.247 ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ (ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΗΚΑΝ ΟΙ 6.200 )

*ΔΕΚΤΕΣ Η ΜΕΡΙΚΩΣ ΔΕΚΤΕΣ 1.650
(ΠΟΣΟΣΤΟ 25%)

*6 ΣΤΙΣ 10 ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΚΔΟΘΗΚΕ ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ
ΚΑΤΕΦΥΓΑΝ ΣΤΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ

*ΑΠΟΡΡΙΠΤΟΝΤΑΙ 9 ΣΤΑ 10 ΑΙΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΣΤΟΛΗ ΠΛΗΡΩΜΩΝ..

ΠΙΝΑΚΑΣ 3

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΤΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ
(ΣΕ ΔΕΙΓΜΑ 162 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ)

*67% ΣΕ ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΑ (108 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ)

*ΜΕΣΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗΣ…
α) 3,4 ΕΤΗ ΓΙΑ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥ ΦΟΡΟΥ

β)9,3 ΕΤΗ ΓΙΑ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ Φ.Π.Α

γ)3,1 ΕΤΗ ΓΙΑ ΦΟΡΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ

ΟΙ ΒΑΣΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΩΝ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ

Στη μελέτη καταγράφονται τουλάχιστον 16 λόγοι που οι καθυστερήσεις στην εκδίκαση των διοικητικών υποθέσεων έχουν ως συνέπεια ιδιώτες και επιχειρήσεις να ζουν το δικό τους “γολγοθά” που οδηγεί σε στασιμότητα επενδυτικά σχέδια αλλά και την ίδια την ανάπτυξη..

*Ο αριθμός των εισερχόμενων για επίλυση διοικητικών διαφορών παραμένει σταθερά υψηλός με αποτέλεσμα να συσσωρεύεται τεράστιος όγκος υποθέσεων στα πινάκια..

*Το δημόσιο εξαντλεί τα ένδικα μέσα ακόμη και σε τελεσίδικες αποφάσεις η αποφάσεις που διακυβεύονται μικρά ποσά

*Το χαμηλό κόστος εκδίκασης υποθέσεων ευνοεί την εύκολη προσφυγή χωρίς
αυτή να είναι σκόπιμη η αναγκαία..

*Οι υποδομές και τα συστήματα υποστήριξης στα δικαστήρια(Πληροφορική) υπολείπονται σε σημαντικό βαθμό

*Έλλειψη εξειδίκευσης του δικαστικού σώματος σε υποθέσεις ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τις επιχειρήσεις (πνευματική ιδιοκτησία,δημόσιες συμβάσεις,κεφαλαιαγορά κλπ)

*Έλλειψη βοηθητικού και διοικητικού προσωπικού στα δικαστήρια

*Ανεπάρκεια εναλλακτικών μηχανισμών διαχείρισης υποθέσεων πριν απο τα δικαστήρια(προδικαστική η εξωδικαστική επίλυση διαφορών)

*Δεν προβλέπονται και δεν τηρούνται χρονικές προθεσμίες εκδίκασης των υποθέσεων( η Ελλάδα κατατάσσεται τελευταία στο χρόνο επίλυσης μιας διαφοράς με 1.500 ημέρες (μ.ο)

*404 υποθέσεις εκκρεμούν ανά δικαστή

*Απουσία μηχανογράφησης και υποστήριξης των δικαστών με εξειδικευμένα στελέχη .

*Ανεπαρκής αξιοποίηση τρεις πιλοτικής δίκης για συναφείς διαφορές (δεν εφαρμόζεται ευρέως και η διεξαγωγή της φτάνει τα 2 χρόνια)

*Μη εφαρμογή στην πράξη της διαιτησίας σε φορολογικές υποθέσεις

*Χαμηλή ποιότητα πράξεων της Δημόσιας Διοίκησης (τυπολατρία,αστοχίες κατά την έκδοση προκηρύξεων κλπ)

*Πολύπλοκο θεσμικό πλαίσιο (Εθνική νομοθεσία,Κοινοτική κλπ)δυσκολεύουν το έργο των δικαστών που αναγκάζονται να δρουν συνδυαστικά

*Έλλειψη καλής νομοθέτησης (αιτιολογημένη έκθεση των νόμων,απλούστευση,κωδικοποίησηκλπ)..