Ισραήλ - Παλαιστίνη: Ο δύσκολος ρόλος της διπλωματίας και μια εύθραυστη εκεχειρία...

Ο Αμερικανός πρόεδρος με το ξέσπασμα της κρίσης φερόταν ως ο πιο κατάλληλος για να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στην πολύπλοκη διπλωματική σκακιέρα για να αποφευχθεί μια γενικευμένη σύρραξη.

Ναι μεν οι ΗΠΑ θεωρούνται ως ο πλέον παραδοσιακός σύμμαχος του Ισραήλ, ωστόσο στο στρατόπεδο των Δημοκρατικών κάποιες πρώτες ενέργειες του προέδρου Τζο Μπάιντεν, που τάχθηκε εξαρχής αναφανδόν υπέρ του Τελ Αβίβ, έφεραν αναταραχή, με την πιο «αριστερή» πτέρυγα του κόμματος να τον κατηγορεί ότι αγνοεί τα ανθρώπινα δικαιώματα των Παλαιστινίων. Παράλληλα, πέριξ του Λευκού Οίκου υπάρχουν πολλοί που εξέφρασαν ανοικτά τη δυσαρέσκειά τους για το γεγονός ότι ο πρόεδρος δεν άσκησε κριτική στο ζήτημα των εξώσεων Παλαιστινίων από τα σπίτια τους στην Ανατολική Ιερουσαλήμ. 

Η έκφραση της ανησυχίας του Λευκού Οίκου για την ισοπέδωση των γραφείων των δύο μεγάλων ειδησεογραφικών πρακτορείων από τους Ισραηλινούς ήταν μια προσπάθεια εξισορρόπησης των πραγμάτων, αλλά σίγουρα μέσα στο Δημοκρατικό Κόμμα υπάρχει μια μεγάλη μερίδα η οποία ζητά ακόμη περισσότερα, καθώς εκτιμά ότι «δεν φτάνει απλώς να μην είσαι ο Τραμπ». Έτσι, υπό το βάρος της πίεσης αυτής ήρθε στα μέσα της εβδομάδας και η «προτροπή» Μπάιντεν προς Νετανιάχου για γρήγορη αποκλιμάκωση της κρίσης.

Ο Νετανιάχου απάντησε με μια εμπρηστική δήλωση ότι το Ισραήλ ακολουθεί μια πολιτική αποτροπής της Χαμάς από την έναρξη επιθέσεων, αλλά δεν αποκλείει περαιτέρω κλιμάκωση, συμπεριλαμβανομένης της «κατάκτησης» του παλαιστινιακού θύλακα. Μια δήλωση η οποία περισσότερο στρεφόταν στο εσωτερικό του Ισραήλ – μην ξεχνάμε και τα προβλήματα σχηματισμού κυβέρνησης του Νετανιάχου- παρά προς την αμερικανική ηγεσία.

Και ενώ όλα έδειχναν πως δεν διαφαίνεται καμία χαραμάδα επίλυσης του προβλήματος (μετά τη «χλιαρή» προσπάθεια Μπάιντεν αλλά και της Γαλλίας, η οποία συνάντησε και την έντονη αντίδραση των ΗΠΑ όταν πρότεινε σχέδιο λύσης στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ), ένας άλλος παίκτης στην περιοχή, η Αίγυπτος, παράγοντας-κλειδί που διατηρεί σχέσεις τόσο με το Ισραήλ όσο και με τη Χαμάς, ήταν αυτή που προσέφερε τη λύση της «ταυτόχρονης και αμοιβαίας» εκεχειρίας ανάμεσα στα δύο μέρη, θέτοντας μάλιστα εαυτόν και ως εγγυητή-τοποτηρητή αυτής της εύθραυστης συμφωνίας.

Η είδηση έγινε δεκτή με ανακούφιση τόσο στην περιοχή όσο και στον ΟΗΕ και στις
ΗΠΑ που έσπευσαν να εξάρουν τον ρόλο της Αιγύπτου, του προέδρου Άμπντελ
Φάταχ αλ Σίσι και των ανώτερων Αιγυπτίων αξιωματούχων, οι οποίοι διαδραμάτισαν
απόλυτα κρίσιμο ρόλο στο να συμφωνηθεί η κατάπαυση του πυρός.

Τελείωσαν όλα λοιπόν; Σίγουρα όχι. Η εκεχειρία παραμένει εξαιρετικά εύθραυστη και
οι δύο πλευρές, Ισραήλ και Χαμάς, έχουν διαμηνύσει πως θα ανταποδώσουν εάν η
συμφωνία παραβιαστεί από την άλλη πλευρά.

Απομένει να δούμε αν θα υπάρξει η απαιτούμενη αυτοσυγκράτηση ένθεν κακείθεν
και πώς θα εξελιχθεί το ταξίδι του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Άντονι
Μπλίνκεν, στην περιοχή, που έσπευσε κατ’ εντολήν Μπάιντεν, ο οποίος -κατά τη
συνήθη τακτική των ΗΠΑ «και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ»-
υποσχέθηκε πως θα συμβάλει βεβαίως στη χορήγηση ανθρωπιστικής βοήθειας στη
Λωρίδα της Γάζας αλλά και θα βοηθήσει το Ισραήλ να ανεφοδιάσει με πυρομαχικά το
αντιπυραυλικό σύστημα Σιδηρούς Θόλος, που έχει αναχαιτίσει μεγάλο μέρος των παλαιστινιακών ρουκετών.

Ισραήλ – Παλαιστίνη: κρατάει χρόνια αυτή η διαµάχη

Ισραήλινοί και Παλαιστίνιοι. ∆ύο λαοί σε ένα κομμάτι γης και μια αρχαία διαμάχη. Οι
«αναζωπυρώσεις» συχνές, οι αιματοχυσίες και ο θάνατος των αμάχων μια θλιβερή πραγματικότητα, καθώς η αδυναμία εύρεσης μιας διπλωματικής λύσης, έπειτα από τόσες δεκαετίες και τόσο αίμα που έχει χυθεί, φαντάζει σχεδόν εξοργιστική.  Ζητήματα όπως η αναγνώριση και η εθνική ασφάλεια του Ισραήλ, το καθεστώς της Ιερουσαλήμ και των κατεχόμενων εδαφών, οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες, οι οικισμοί των Ισραηλινών και η κατανομή των φυσικών πόρων παραμένουν ακόμα άλυτα.

Πώς άραγε θα καταλήξει ακόμη ένας κύκλος αίματος στην περιοχή; Η διεθνής κοινή γνώμη παρακολουθεί με αγωνία τις προσπάθειες να σταματήσει όλος αυτός ο παραλογισμός που έχει στοιχίσει σε ανθρώπινες ζωές ένθεν κακείθεν. Για να σταματήσουμε όμως την τραγωδία θα πρέπει να μάθουμε ποιες είναι οι ρίζες του προβλήματος, τα γεγονότα δηλαδή τα οποία οδήγησαν την κατάσταση σε αυτό το σημείο. Γιατί η Ιστορία μπορεί να γράφεται από τους νικητές, όμως στην περίπτωση της ισραηλινο-παλαιστινιακής διένεξης τα όρια ανάμεσα σε νικητή και ηττημένο παραμένουν δυσδιάκριτα.

Επιρροή

Αν θέλουμε να ξετυλίξουμε το κουβάρι αυτής της ιστορίας θα πρέπει να αρχίσουμε
από τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και το πέρασμα της περιοχής που είναι σήμερα η Παλαιστίνη υπό βρετανική επιρροή.  Αυτό συνέβη με ένα σύστημα ∆ιεθνούς Εποπτείας το 1922, το οποίο λέγεται Εντολή. Πρόκειται για εντολές οι οποίες δόθηκαν από την Κοινωνία των Εθνών και έτσι η Παλαιστίνη δόθηκε υπό την εντολή των Βρετανών.

Οι Βρετανοί προκειμένου να βρουν συμμάχους εναντίον των Οθωμανών κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, είχαν δώσει υποσχέσεις για την παραχώρηση κράτους στην περιοχή και προς τους Εβραίους και προς τους Παλαιστινίους, που την εποχή εκείνη αποτελούσαν το 85% του πληθυσμού στην περιοχή. 

Με τη σταδιακή εγκατάσταση των Εβραίων καθ’ όλη τη διάρκεια του Μεσοπολέμου από το 1922 μέχρι το 1940, η πληθυσμιακή σύνθεση της περιοχής άλλαξε. Αυτό οδήγησε σε μεγάλες συγκρούσεις και μετά ήρθε το Ολοκαύτωμα που ξεκλήρισε το εβραϊκό στοιχείο στην Ευρώπη από τους ναζί, δημιουργώντας ακόμα πιο μεγάλες διεθνείς πιέσεις για να δημιουργηθεί ένα κράτος Εβραίων στην περιοχή της Παλαιστίνης. Αυτή ήταν η διακήρυξη του Άρθουρ Τζέιμς Μπάλφουρ, του Βρετανού υπουργού Εξωτερικών, για την εγκαθίδρυση μιας «εβραϊκής πατρίδας» με σεβασμό στα δικαιώματα των λαών που ζούσαν ήδη στην περιοχή. Στην απόφαση αυτοί οι Άραβες αντέδρασαν έντονα, καθώς θεώρησαν ότι δεν μπορεί να γίνει ένα τέτοιο κράτος σε μια περιοχή όπου είχαν πλειοψηφία. Έτσι το 1947 τα Ηνωμένα Έθνη, και έπειτα από μεγάλη διπλωματική μάχη, αποφάσισαν ότι θα πρέπει να δημιουργηθούν δύο κράτη στην Παλαιστίνη: ένα ισραηλινό και ένα παλαιστινιακό.

Ήταν 14η Μαΐου, πριν από 73 χρόνια, όταν ο ∆αβίβ Μπεν-Γκουριόν, ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Σιωνιστικού Κογκρέσου, κήρυξε στο μουσείο του Τελ Αβίβ την ίδρυση του Ισραήλ! Για τους Εβραίους ήταν η επιστροφή στη «Γη της Επαγγελίας». Για τους Άραβες της Παλαιστίνης ήταν η αρχή του τέλους ή αλλιώς η Nakba, η «Ημέρα της Καταστροφής».

Οι Άραβες όμως δεν δέχθηκαν αυτήν την απόφαση και έχουμε τον πρώτο αραβοϊσραηλινό πόλεμο το 1948. Το Ισραήλ νικά και αποτέλεσμα είναι να καταλάβει μια σειρά από εδάφη Παλαιστινίων. Από αυτήν την πρώτη κατάληψη εδαφών εκτοπίστηκαν περίπου 1.000.0000 Παλαιστίνιοι πρόσφυγες, οι οποίοι κατευθύνθηκαν προς τη ∆υτική Όχθη του Ιορδάνη, τη Γάζα, τη Συρία και τον Λίβανο.

Θα ακολουθήσουν άλλοι δύο αραβοϊσραηλινοί πόλεμοι, το 1967 και το 1973. Στον
πρώτο πόλεμο, γνωστό και ως «Πόλεμο των έξι ημερών», το Ισραήλ θα καταλάβει
τη ∆υτική Όχθη του Ιορδάνη και έτσι ένας μεγάλος πληθυσμός Παλαιστινίων θα
βρεθεί υπό κατοχή.

Έπειτα από διάφορες περιπέτειες και πολέμους, φτάνουμε στο 1987 όταν και γίνεται
η πρώτη μεγάλη εξέγερση των Παλαιστινίων, η Ιντιφάντα, η οποία αναγκάζει το
Ισραήλ να αμυνθεί στρατιωτικά δημιουργώντας γενική κατακραυγή. Από την άλλη
μεριά, η Παλαιστίνη λόγω του ότι είχε ταχθεί με τη λάθος πλευρά στον πρώτο
πόλεμο του Κόλπου το 1991, αναγκάστηκε να κάνει βήματα συμβιβασμού και έτσι
έχουμε την πρώτη συμφωνία ειρήνης μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων πλευρών, τη
«Συμφωνία του Όσλο».

Η συμφωνία αυτή παραδίδει κάποια εδάφη σε παλαιστινιακή διοίκηση, όμως αφήνει
βασικά προβλήματα του παλαιστινιακού ζητήματος άλυτα: το εδαφικό, της
Ιερουσαλήμ, των υδάτων και των προσφύγων. Η μη διευθέτηση αυτών των
ζητημάτων οδηγεί σε νέες συγκρούσεις και στη δεύτερη μεγάλη εξέγερση, την
Ιντιφάντα του 2000, η οποία καταπνίχθηκε επίσης από τον ισραηλινό στρατό.
Έκτοτε υπήρξαν συγκρούσεις μεταξύ της παλαιστινιακής παραστρατιωτικής
οργάνωσης Χαμάς και της πολιτικοστρατιωτικής οργάνωσης του Γιάσερ Αραφάτ,
Φατάχ, με αποτέλεσμα οι Παλαιστίνιοι να διασπαστούν. Η Φατάχ ελέγχει τη ∆υτική
Όχθη του Ιορδάνη και η Χαμάς τη Γάζα.

Γάζα

Η πέτρα του σκανδάλου της σύγκρουσης Ισραήλ – Παλαιστίνης είναι η Λωρίδα της
Γάζας, μια παράλια χερσαία λωρίδα στο νοτιοανατολικό άκρο της Μεσογείου, μεταξύ
της Αιγύπτου και του Ισραήλ, η οποία δημιουργήθηκε το 1948, με βάση τη γραμμή εκεχειρίας του πρώτου αραβοϊσραηλινού πολέμου. Οι Άραβες υποστηρίζουν πως ο
ασφυκτικός αποκλεισμός της περιοχής από το Ισραήλ, που δεν επιτρέπει την ελευθερία κίνησης ούτε ανθρώπων ούτε αγαθών με το πρόσχημα ότι η Χαμάς ελέγχει τη Λωρίδα της Γάζας, έχει ουσιαστικά μετατρέψει τη Λωρίδα της Γάζας σε μια τεράστια φυλακή. Το Ισραήλ  δεν επιτρέπει στους Παλαιστινίους ψαράδες να ανοιχτούν στη θάλασσα παρά μόνο σε μικρή απόσταση. ∆εν επιτρέπει στους Παλαιστινίους αγρότες να καλλιεργήσουν τα χωράφια τους που βρίσκονται κοντά στα σύνορα. ∆εν επιτρέπει την εισαγωγή βασικών ειδών ανάγκης για την επιβίωση του πληθυσμού. Με τις επιθέσεις του και τις αεροπορικές επιδρομές ουσιαστικά το Ισραήλ έχει ισοπεδώσει τη Γάζα με τα υπερσύχρονα όπλα που διαθέτει βομβαρδίζοντας τη από αέρα, θάλασσα και στεριά. Πρόκειται για ενέργειες και πράξεις που ισοδυναμούν με εγκλήματα πολέμου, σύμφωνα με την 4η Συνθήκη της Γενεύης για την προστασία των αμάχων σε καιρό πολέμου.

Βέβαια, την έννοια «αποκλεισμός» για τη Λωρίδα της Γάζας δεν αποδέχεται καθόλου η ισραηλινή πλευρά, αφού όπως ισχυρίζονται οι Ισραηλίτες περνούν στη Λωρίδα της Γάζας από το Ισραήλ εκατοντάδες χιλιάδες τόνοι βοήθειας και προϊόντων -τρόφιμα, ρούχα, φάρμακα κ.λπ.- σε μηνιαία βάση. Επιπλέον, το Ισραήλ παρέχει ηλεκτροδότηση και νερό στη Γάζα, ενώ ταυτόχρονα τα σύνορα με την Αίγυπτο είναι ανοικτά. Υπάρχει μόνο ένας θαλάσσιος αποκλεισμός της περιοχής από το Ισραήλ, μοναδικός στόχος του οποίου είναι να εμποδίσει την παράνομη μεταφορά όπλων προς τη Χαμάς, αντιτείνοντας πως η κυβέρνηση του Ισραήλ έχει καθήκον να προστατέψει τους πολίτες της από τις αδιάκοπες επιθέσεις εκατοντάδων ρουκετών της Χαμάς από τη Λωρίδα της Γάζας.

Για το Ισραήλ η Χαμάς είναι μια τρομοκρατική οργάνωση που αναγνωρίζεται ως τέτοια από τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία απορρίπτει την ειρηνευτική διαδικασία και την ύπαρξη του Ισραήλ, ενώ λαμβάνει υποστήριξη και οπλισμό από το Ιράν. Στις επιθέσεις της η Χαμάς στοχεύει αποκλειστικά αθώους πολίτες στο Ισραήλ, ενώ ταυτόχρονα κρύβεται πίσω από τον δικό της άμαχο πληθυσμό εξαπολύοντας ρουκέτες από κατοικημένες περιοχές, σχολεία, τζαμιά κ.λπ., αδιαφορώντας πού θα πέσουν, ενώ οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις προσπαθούν να πλήξουν μόνο στρατιωτικούς στόχους.

Οι Παλαιστίνιοι στη Γάζα και τη ∆υτική Όχθη φωνάζουν για την τρομοκρατία και τη βία από την πλευρά των ισραηλινών δυνάμεων, ενώ το Ισραήλ από τη δική του υποστηρίζει ότι ενεργεί αποκλειστικά για να προστατευθεί από τη βία της Παλαιστίνης.

Εχθροπραξίες

Κάπως έτσι τα πράγματα για ακόμη μία φορά κλιμακώθηκαν από την αρχή της
μουσουλμανικής γιορτής του Ραμαζανιού στα μέσα του περασμένου Απριλίου, με τις
νυχτερινές συγκρούσεις μεταξύ Αστυνομίας και Παλαιστινίων, όταν οι Παλαιστίνιοι
άρχισαν να διαμαρτύρονται για περιορισμό του δικαιώματός τους να συγκεντρώνονται και να ασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα. Η ισραηλινή Αστυνομία απάντησε ότι ήταν εκεί για να διατηρήσει την τάξη.

Το κύριο όμως σημείο τριβής είναι η μακροχρόνια νομική υπόθεση που θα μπορούσε να καταλήξει στην έξωση οκτώ παλαιστινιακών οικογενειών από τα σπίτια τους στη συνοικία Σεΐχ Τζαράχ της Ανατολικής Ιερουσαλήμ προκειμένου να μετεγκατασταθούν εκεί Ισραηλινοί. Πρόκειται για μια δενδρόφυτη περιοχή με σπίτια από ψαμμίτη, ξένα προξενεία και πολυτελή ξενοδοχεία, περίπου 500 μέτρα από την Πύλη της ∆αμασκού, στην Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ.

Η Χαμάς το είδε σαν ευκαιρία, κυρίως για να περιθωριοποιήσει τον Παλαιστίνιο πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς (ο οποίος θεωρείται «συμβιβασίας»), και να παρουσιαστεί ως «φύλακας-άγγελος» των Παλαιστινίων στην Ιερουσαλήμ αλλά και παράλληλα να αξιοποιήσει την εύθραυστη θέση του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου, ο οποίος, από τη δική του πλευρά, ρίχνει λάδι στη φωτιά, θέλοντας να αποσπάσει την προσοχή του κοινού από τη δίκη του για κατηγορίες διαφθοράς, στην ένταση στην Ιερουσαλήμ και τη Γάζα.

Να λοιπόν πώς έχει η κατάσταση: οι Παλαιστίνιοι είναι χωρισμένοι σε δύο περιοχές με διαφορετικές ηγεσίες, αλλά με τη Χαμάς να κερδίζει έδαφος δημιουργώντας συνθήκες εμφυλίου πολέμου, και τους Ισραηλινούς να παραμένουν άκρως επιθετικοί, ενδεχομένως λόγω της ενθάρρυνσης από την κυβέρνηση Νετανιάχου.

Πού θα καταλήξει όλος αυτός ο παραλογισμός κανείς δεν μπορεί να προδικάσει, καθώς η υπόθεση «παλαιστινιακό κράτος» παραμένει μια ουτοπία ή μια δυστοπία. Ίσως γιατί κανείς από τους δύο λαούς, Ισραηλινούς και Άραβες, δεν θέλει πραγματικά τη γέννηση ενός νέου «κράτους». Ούτε το Ισραήλ γιατί επιμένει σε ένα Μεγάλο Ισραήλ (που θα αγκαλιάσει όλους τους ανθρώπους και θα δώσει στους Παλαιστινίους της ∆υτικής Όχθης και της Γάζας πλήρη ισραηλινή ιθαγένεια), ούτε βεβαίως οι έξαλλες τζιχαντιστικές συμμορίες τύπου Χαμάς, γιατί δεν θα μπορούσαν ποτέ να οργανώσουν ένα σύγχρονο κράτος.

Όπως δημοσιεύτηκε στη «ΜΠΑΜ» που κυκλοφορεί

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ