Κορωνοϊός: Εμβόλιο και θεραπείες

Τι αποκαλύπτει ο καθηγητής Ιατρικής Θάνος Δημόπουλος και πρύτανης του ΕΚΠΑ για την πορεία των ερευνών στην ιατρική συντάκτρια, Αλεξία Σβώλου.

Από τους κορυφαίους Έλληνες επιστήμονες και σε «ανοιχτή γραμμή» επικοινωνίας με τα σημαντικότερα ερευνητικά κέντρα παγκοσμίως, ο καθηγητής Ιατρικής Θάνος Δημόπουλος, Πρύτανης του ΕΚΠΑ, συνοψίζει όλα τα νέα σχετικά με την πρόοδο των ερευνών για την ανάπτυξη προφυλακτικού εμβολίου και νέας γενιάς φαρμάκων για την υγειονομική απειλή που εισέβαλε στην ζωή μας, κάνοντας τα σενάρια ταινιών επιστημονικής φαντασίας σαν το Inferno και το AD Astra, εν μια νυκτί, πραγματικότητα.

Τι νέα μας έρχονται από το μέτωπο της ανάπτυξης εμβολίων για τον Covid-19 και σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι έρευνες των επιστημόνων στις ΗΠΑ και στη Γερμανίας;

Ο Διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων των ΗΠΑ, δρ Anthony Fauci έχει δηλώσει ότι η ανάπτυξη ασφαλούς και αποτελεσματικού εμβολίου για τον SARS-CoV-2 αποτελεί επείγουσα προτεραιότητα για τη δημόσια υγεία. Σημαντικότατη εξέλιξη στην προσπάθεια για την ανάπτυξη εμβολίων για τον νέο κορωνοϊό αποτελεί η έναρξη κλινικής δοκιμής φάσης 1 την περασμένη Δευτέρα στο Ινστιτούτο Ερευνας Υγείας Kaiser Permanente Washington (KPWHRI) στο Σιάτλ των ΗΠΑ. Το εμβόλιο έχει την κωδική ονομασία mRNA-1273 και στη μελέτη θα ενταχθούν 45 υγιείς εθελοντές ηλικίας 18 έως 55 ετών. Οι νεότερες τεχνολογίες πλατφόρμας και οι συνεργασίες βιοτεχνολογικών και φαρμακευτικών εταιρειών επιταχύνουν σημαντικά τη φάση των προκλινικών μελετών και επιπλέον κλινικές μελέτες αναμένεται να ξεκινήσουν και στην Ευρώπη, ενώ
η Γερμανία φαίνεται να ηγείται της προσπάθειας με την έναρξη κλινικών δοκιμών στα τέλη του επόμενου μήνα.

Ο καθηγητής Ιατρικής Θάνος Δημόπουλος και πρύτανης του ΕΚΠΑ

Πότε είναι πιθανό να γίνει διαθέσιμο το εμβόλιο;

Από τη στιγμή της έναρξης κλινικών δοκιμών σε ανθρώπους και με επιταχυνόμενες διαδικασίες απαιτούνται συνήθως 10-12 μήνες για την έγκριση του εμβολίου. Ωστόσο, εφόσον επιταχυνθούν περαιτέρω οι διαδικασίες από τις ρυθμιστικές αρχές μπορεί να είναι δυνατό το εμβόλιο να είναι διαθέσιμο το φθινόπωρο, αν και αυτό το ενδεχόμενο είναι αρκετά αισιόδοξο…

Εφόσον υπάρξει εμβόλιο, ποιες είναι οι ομάδες που θα εμβολιαστούν κατά προτεραιότητα;

Η πρώτη πρόκληση είναι η ανεύρεση αποτελεσματικού και ασφαλούς εμβολίου για τον νέο κορωνοϊο SARS-CoV-2 και η λήψη έγκρισης από τον Αμερικανικό και Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων. Η επόμενη πρόκληση είναι η ευρεία παραγωγή του σε μεγάλες ποσότητες προκειμένου να είναι διαθέσιμο για το σύνολο του πληθυσμού. Αυτό βεβαίως απαιτεί χρόνο και σημαντικούς πόρους, γι’ αυτό και κατά προτεραιότητα αναμένεται να εμβολιαστούν οι εργαζόμενοι σε υγειονομικές δομές και οι πολίτες που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες.

Μέχρι, λοιπόν, να έρθει το εμβόλιο, ποιες είναι οι σημαντικότερες εξελίξεις στα φάρμακα για την αντιμετώπιση του Covid-19;

Φαίνεται ότι η λοίμωξη από τον κορωνοιό έχει δύο φάσεις. Κατά την πρώτη φάση του πολλαπλασιασμού του ιού που διαρκεί αρκετές ημέρες παρουσιάζονται συνήθως ήπια συμπτώματα λόγω της άμεσης κυτταροπαθογενετικής δράσης του ιού και της ανοσολογικής απάντησης του οργανισμού απέναντι στο νέο παθογόνο. Σε αυτή τη φάση αναμένεται κυρίως όφελος από αντιικά φάρμακα όπως η λοπιναβίρη/ριτοναβίρη, η ρεμδεσιβίρη και το ανθελονοσιακό φάρμακο υδροξυχλωροκίνη (πρόκειται για το σκεύασμα που έχει γίνει ανάρπαστο στα φαρμακεία). Ωστόσο, αναμένουμε τα αποτελέσματα τυχαιοποιημένων κλινικών μελετών για να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα και να διαμορφωθούν οι αντίστοιχες κατευθυντήριες οδηγίες.

Η δεύτερη φάση είναι η ειδική ανοσία που πλέον αντιμετωπίζει τον ιό και οδηγεί σε πτώση του ιικού φορτίου. Ωστόσο, σε αυτή τη φάση
της λοίμωξης μπορεί να παρατηρηθεί δευτερογενής αιμοφαγοκυτταρική εμφοιστιοκυττάρωση που χαρακτηρίζεται από υπερβολική αύξηση των φλεγμονωδών κυτοκινών («καταιγίδα» κυτοκινών), η οποία μπορεί να οδηγήσει σε βλάβη οργάνων και επιδείνωση της κατάστασης του ασθενούς. Σε αυτή ακριβώς τη φάση της νόσου φαίνεται να έχει ρόλο η χρήση μονοκλωνικών αντισωμάτων έναντι της ιντερλευκίνης 6 (IL-6), η οποία είναι βασικός μεσολαβητής της συστηματικής φλεγμονής, όπως η τοσιλιζουμάμπη, η σαριλουμάμπη και το νεότερο αντι-IL6 μονοκλωνικό αντίσωμα TZLS-501. Άλλες ανοσοκατασταλτικές θεραπείες με πιθανό όφελος είναι τα μονοκλωνικά αντισώματα έναντι της ιντερλευκίνης 1 και έναντι των JAK κινασών. Σύμφωνα με τη δημοσίευση της ερευνητικής ομάδας Mehta και συνεργάτες στο τελευταίο τεύχος του επιστημονικού περιοδικού The Lancet, εννέα κλινικές παράμετροι μπορούν να καθορίσουν την πιθανότητα παρουσίας δευτερογενούς αιμοφαγοκυτταρικής λεμφοιστιοκυττάρωσης ως ακολούθως: η θερμοκρασία, η παρουσία οργανομεγαλίας, η παρουσία κυτταροπενιών, τα επίπεδα τριγλυκεριδίων, τα επίπεδα ινωδογόνου, τα επίπεδα φερριτίνης, τα επίπεδα ασπαρτικής αμινοτρανσφεράσης, η παρουσία ανοσοκαταστολής και τα στοιχεία αιμοφαγοκυττάρωσης στο μυελόγραμμα.

*Όπως δημοσιεύθηκε στην «ΜΠΑΜ» στο ρεπορτάζ που κυκλοφορεί