Ο πόλεμος της πληροφορίας - Η τουρκική προπαγάνδα και τα fake news

To βρώµικο σχέδιο του Ερντογάν µε τη διασπορά fake news παρασύροντας ακόµα και διεθνή µέσα ενηµέρωσης. Πώς η Ελλάδα προσπαθεί να βγει καθαρή από το απίστευτο σόου που στήνουν οι γείτονες στο µεταναστευτικό. Ο στόχος της Άγκυρας να πάρει η ίδια τα 6 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση και όχι οι ΜΚΟ.

Του Νίκου Βασιλειάδη

Για τους λάτρεις της Ιστορίας, η αρχή αυτού του άρθρου μας πηγαίνει πολλά πολλά χρόνια πίσω στην αμερικανική ήπειρο.

Κάπου εκεί στα 1890 με 1900 οι ΗΠΑ ήταν η ανερχόμενη οικονομική και στρατιωτική δύναμη που αναζητούσε συνεχώς και νέα εδάφη, ενώ η Ισπανία με ισχυρή παρουσία στη νέα Γη είχε αρχίσει να παρακμάζει.

Το 1895, η Κούβα που ήταν ακόμη ισπανική αποικία είχε ξεκινήσει μια επανάσταση για την ανεξαρτησία της και οι Ισπανοί στους οποίους ανήκε προσπαθούσαν να την καταπνίξουν με εκτελέσεις και στρατόπεδα συγκέντρωσης. Οι Κουβανοί πέθαιναν από την πείνα και τα βασανιστήρια και αυτό ήταν κάτι που δεν διέφευγε της προσοχής των Αμερικανών. Τότε, δύο εκδότες εφημερίδων στην Αμερική, ο Ράντολφ Χιρστ και ο Τζόζεφ Πούλιτζερ (ο ιδρυτής του ομώνυμου βραβείου), εκδότες των εφημερίδων New York Journal και New York World αντίστοιχα, στην υπόθεση της επανάστασης στην Κούβα βρήκαν το ιδανικό θέμα που εξυπηρετούσε τα σχέδια της κυβέρνησης των ΗΠΑ, με το αζημίωτο βέβαια. Αρχίζουν με μια σειρά από επαναλαμβανόμενα δημοσιεύματα που στολίζονται και με γλαφυρά σκίτσα να περιγράφουν τις θηριωδίες των Ισπανών στην Κούβα. Σιγά – σιγά η αμερικανική κοινή γνώμη στρέφεται εναντίον των Ισπανών και όταν το 1898 το αμερικάνικο πολεμικό πλοίο «Maine» που βρισκόταν στο λιμάνι της Αβάνας στην Κούβα, βυθίζεται με 260 νεκρούς μετά από ισχυρή έκρηξη που γίνεται στον καυστήρα του, οι δύο εφημερίδες βγαίνουν με πηχυαίους τίτλους που «αποκαλύπτουν» πως η έκρηξη του πλοίου ήταν σαμποτάζ των Ισπανών προκαλώντας οργή κατά της Ισπανίας στις ΗΠΑ.

Το αποτέλεσμα, όπως κατέγραψε η Ιστορία, ήταν πως η κυβέρνηση των ΗΠΑ κήρυξε τον πόλεμο στην Ισπανία και μέσα σε τέσσερις μήνες την έχει διώξει από την Κούβα, το Πουέρτο Ρίκο, τις Φιλιππίνες και τη Γκουάμ, που έγιναν προτεκτοράτα των ΗΠΑ. Όχι κι άσχημα για μια ψεύτικη είδηση.

Κάποια χρόνια αργότερα, οι Γερμανοί Ναζί, μέλη των SS μεταμφιεσμένοι σε Πολωνούς αντάρτες απαγάγουν ένα Πολωνό αγρότη, τον μεταφέρουν στα γερμανικά εδάφη και από τη γερμανική πόλη Gleiwitz τον βάζουν να ανακοινώσει στα πολωνικά ότι «Από εδώ και πέρα η συγκεκριμένη πόλη ανήκει σε πολωνικά χέρια».

Η είδηση μεταδίδεται χωρίς να διασταυρωθεί, πρώτα από τα γερμανικά και μετά από τα ξένα μέσα, όπως το ΒΒC. Μετά εκτελούν τον Πολωνό αγρότη και τον αφήνουν να κείτεται στο χώμα μαζί κάποιους άλλους φτωχούς Πολωνούς αιχμαλώτους από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, τους οποίους είχαν ντύσει με γερμανικές στρατιωτικές στολές και τους εκτέλεσαν ως απόδειξη της πολωνικής εισβολής. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει ήδη αρχίσει.

Τα fake news, λοιπόν, οι ψευδείς ειδήσεις και η διάδοσή τους, υπήρχαν ανέκαθεν. Η παγκόσμια Ιστορία είναι γεμάτη από ανάλογα παραδείγματα.

Σημασία όμως έχει με ποιον τρόπο ο δημοσιογράφος αλλά και το κοινό διαχειρίζονται την πληροφορία. Αν αφήνεται να την υιοθετήσει χωρίς να αναρωτηθεί για τη διασταύρωσή της ή την «ψάχνει». Πάντα γίνονταν εκπτώσεις στην αξία της δημοσιογραφίας και στην αξία παραγωγής του περιεχομένου, και συνεχίζουν να γίνονται, με τελικό αποδέκτη αυτής της ποιότητας την ίδια την κοινωνία.

Είτε το θέλουμε είτε όχι στην εποχή της μετάδοσης της πληροφορίας σε απειροελάχιστο χρονικό διάστημα, ο κύριος σκοπός εξακολουθεί να είναι ο επηρεασμός και η διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Αυτό που έχει μεταβληθεί τα τελευταία χρόνια είναι η ταχύτητα διάδοσης της πληροφορίας, η ραγδαία αυξανόμενη συμμετοχή των χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και η άκριτη υιοθέτηση των ειδήσεων που τους παρέχονται. Και σε αυτό κάθε πόλεμος ποντάρει για να προωθήσει τις δικές του θέσεις και απόψεις, οι οποίες δεν είναι πάντα απαραίτητο να είναι και αληθινές. Εξάλλου, ο σκοπός αγιάζει τα μέσα.

Έτσι, ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν σχεδόν παράλληλα με την υλοποίηση του σχεδίου της εισβολής στην Ελλάδα χιλιάδων μεταναστών εξαπέλυσε και έναν επικοινωνιακό πόλεμο για τους «απάνθρωπους Ελληνες που καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και δολοφονούν τους μετανάστες που προσπαθούν να περάσουν στην Ελλάδα».

Από την πρώτη κιόλας μέρα τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης «σαν έτοιμα από καιρό» βομβάρδισαν μέσω της τουρκικής τηλεόρασης τον τουρκικό λαό με εικόνες και ειδήσεις που δαιμονοποιούσαν τους κακούς Ελληνες και την ανάλγητη Ευρώπη.

Τα τουρκικά τηλεοπτικά συνεργεία έστησαν τις κάμερές τους στα ελληνοτουρκικά σύνορα, σε δύσκολα περάσματα του ποταμού Εβρου, που μόνον οι διακινητές και λαθρέμποροι γνωρίζουν, δείχνοντας το ανθρώπινο δράμα των χιλιάδων μεταναστών που βρίσκουν απέναντί τους τούς Ελληνες στρατιώτες – που πυροβολούν για να σκοτώσουν – και την ελληνική αστυνομία.

Μάλιστα, το αραβικό τμήμα της τουρκικής τηλεόρασης προχώρησε και ένα βήμα παρακάτω δημοσιεύοντας και χάρτη στον οποίο αποτύπωνε τις διαδρομές που θα πρέπει να ακολουθήσουν οι μετανάστες από την Τουρκία προκειμένου να περάσουν στην Ελλάδα και την Ευρώπη.

Και σχεδόν αμέσως τα ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία τα οποία «οσμίζονται» την είδηση πήραν άκριτα και ανεύθυνα τα πλάνα της τουρκικής προπαγάνδας και τα αναπαρήγαγαν, τις περισσότερες φορές με αρνητικά σχόλια για την Ελλάδα.

Σχεδόν από τα πρώτα υπήρξε μεγάλο ευρωπαϊκό πολυγλωσσικό τηλεοπτικό κανάλι ειδήσεων που καλύπτει τα διεθνή νέα από την «ευρωπαϊκή» οπτική γωνία. Μεγάλη του επιτυχία η αναπαραγωγή ενός βίντεο που δείχνει το ελληνικό Λιμενικό να προσπαθεί να βυθίσει στα ελληνικά χωρικά ύδατα μία βάρκα με μετανάστες. Και από κάτω να ακολουθεί μία πλειάδα «σχολίων» Ευρωπαίων πολιτών που αγανακτούν με τους κακούς Ελληνες και την έλλειψη ανθρωπισμού του «κακού» παιδιού της Ευρώπης.

Η πλειοψηφία αυτών από χώρες που πριν από πέντε χρόνια έκλεισαν τα δικά τους σύνορα και πυροβολούσαν με πλαστικές σφαίρες όσους μετανάστες προσπαθούσαν να περάσουν στις δικές τους χώρες.

Ακολούθησαν και άλλα ευρωπαϊκά ΜΜΕ, γερμανικά, αγγλικά, που αναρωτήθηκαν αν είναι παράνομη ή όχι η είσοδος των μεταναστών στα ελληνικά σύνορα.

Την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση της Βρετανίας λέει πως θα στείλει τον στόλο της για να υπερασπιστεί τα νερά που ψαρεύουν οι Βρετανοί ψαράδες από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Επί μέρες ένα κανονικό show προπαγάνδας εκτυλίσσεται στους τηλεοπτικούς δέκτες, με εκατομμύρια Τούρκων τηλεθεατών αλλά και Ευρωπαίων να βλέπουν στις οθόνες τους πλάνα με μετανάστες που υποτίθεται έγδυσαν Ελληνες αστυνομικοί οι οποίοι προηγουμένως δήθεν τους απέσπασαν χρήματα και κινητά, ή έναν δημοσιογράφο να υποστηρίζει πως αυτός και ο εικονολήπτης του δέχτηκαν πυρά από την ελληνική πλευρά δείχνοντας και ξαναδείχνοντας κάποιες αμυχές και μια ξεραμένη στάλα αίμα στο πρόσωπό του, ή έναν δήθεν νεκρό Σύρο πρόσφυγα από ελληνικές σφαίρες στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Τόσο πετυχημένα που βρήκε ευκαιρία για την δική του εσωτερική κατανάλωση, ο Ούγγρος πρωθυπουργός, Βίκτορ Ορμπαν, ο οποίος έφτασε να ισχυριστεί πως ήδη 130.000 μετανάστες έχουν περάσει τα ελληνοτουρκικά σύνορα και ότι πρέπει να τους σταματήσουν όσο πιο νότια είναι δυνατόν.

Στο τουρκικό προπαγανδιστικό αφήγημα για τους «κακούς» Ελληνες έπρεπε να υπάρχουν και νεκροί ώστε να δαιμονοποιηθεί και καταδικαστεί πλήρως η Ελλάδα. Και αν ρωτάτε γιατί η απάντηση είναι απλή.

Ο Ερντογάν και οι Τούρκοι αξιωματούχοι δυναμιτίζουν συνεχώς το κλίμα με κάθε ευκαιρία και επιχειρούν να παρουσιάσουν την Ελλάδα ως μία χώρα που παραβιάζει το διεθνές δίκαιο με σκοπό να εκβιάσουν την Ευρώπη να δώσει απευθείας στην τουρκική κυβέρνηση το ποσό των 6 δισ. ευρώ για το οποίο έχει δεσμευθεί προ τετραετίας, αντίθετα με την πρακτική της ΕΕ να μην δίνει τα χρήματα απευθείας στο τουρκικό Δημόσιο, αλλά σε διεθνείς οργανώσεις, σε προσφυγικές ενώσεις και σε ΜΚΟ. Η Τουρκία θέλει να αναλάβει η ίδια τον έλεγχο των ευρωπαϊκών κονδυλίων που προορίζονται για την ανακούφιση των προσφύγων και έτσι χρησιμοποιεί τους πρόσφυγες ως μέσο πίεσης.

Είναι μόνον όμως αυτός ο λόγος ή μήπως η Τουρκία επιχειρεί μ’ αυτό τον «πολιορκητικό κριό», να προκαλέσει στην Ελλάδα αποσταθεροποίηση σε μια κρίσιμη γεωπολιτικά συγκυρία για την περιοχή; Με έναν σμπάρο δύο τρυγόνια. Ο Τούρκος πρόεδρος προσπαθεί να χρησιμοποιήσει το προσφυγικό τόσο για τη διαμάχη στην Ανατολική Μεσόγειο (υφαλοκρηπίδα – ΑΟΖ – εκμετάλλευση κοιτασμάτων) όσο και για να επαναδιαπραγματευτεί τις συμφωνίες για το προσφυγικό.

Θα μπορούσαμε επίσης να υποθέσουμε πως προσπαθεί και να αποπροσανατολίσει το εσωτερικό του κοινό αφού αυτή τη στιγμή με τα γεγονότα του Ιντλίμπ φαίνεται πως αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα στο εσωτερικό της χώρας του. «Προπαγάνδα είναι η τέχνη να ψεύδεσαι, συχνότερα απατώντας τους οπαδούς σου, παρά τους αντιπάλους», είπε κάποτε ο φιλόσοφος ελληνιστής Francis MacDonald Cornford.

Έτσι λοιπόν ο Ερντογάν θα συνεχίζει να απειλεί και θα συνεχίσει να στέλνει συνεχώς κύματα μεταναστών και προσφύγων, αν η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν τον υποστηρίξει πρώτον οικονομικά, και δεύτερον και πιο σημαντικό να τον στηρίξει στην υλοποίηση των παράνομων σχεδίων του στη Συρία. Εκεί όπου έχει εισβάλει από καιρό και πολεμά μαζί με δυνάμεις τζιχαντιστών κατά των Σύρων του Ασαντ (και πριν κατά των Κούρδων). Να υποστηρίξει δηλαδή η ΕΕ τη συνέχιση της εισβολής σε ξένη χώρα, την κατοχή ξένου εδάφους και την εθνοκάθαρση των Κούρδων στην περιοχή. Γιατί αυτό είναι το σχέδιο του, το οποίο εξάλλου δεν κρύβει.

Και σε ένα βαθμό το καταφέρνει. Αν παρακολουθήσει κανείς τις διεθνείς αντιδράσεις, κυρίως στα social media, μπορεί εύκολα να το διαπιστώσει. Τα τουρκικά fake news και η ενορχηστρωμένη προπαγάνδα, άσχετα από το μέγεθος των ψευδών τους, φέρνουν και πάλι στην επιφάνεια ένα υπαρκτό ζήτημα: την ευκολία που έχουν πλέον ξένες δυνάμεις να αποκτούν μηχανισμούς επιρροής στην κοινή γνώμη άλλων χωρών μέσω του διαδικτύου, ιδιαίτερα σε ακροατήρια με χαμηλό βαθμό πολιτικής γνώσης.

Η επιρροή στη διεθνή κοινή γνώμη, μέχρι πριν από μερικά χρόνια, ήταν κάτι που ελάχιστες χώρες μπορούσαν να κάνουν. Και η αλήθεια είναι πως σε κάθε έναν πόλεμο, παράλληλα πια με τις αληθινές μάχες, διεξάγεται και ένας επικοινωνιακός πόλεμος προπαγάνδας, παραπληροφόρησης και ευρείας διακίνησης ψευδών ειδήσεων με έναν ρυθμό που ξεπερνά κάθε προσπάθεια ενός επίσημου μέσου ενημέρωσης λόγω χρόνου και συνθηκών να διαψεύσει ή να επαληθεύσει τις «ειδήσεις». Oσα λογισμικά και να αξιοποιούνται προς αυτή την κατεύθυνση, και όσες ειδικές ομάδες να ασχολούνται με τον έλεγχο της αξιοπιστίας του περιεχομένου. Εν προκειμένω η τελική ευθύνη παραμένει στον αποδέκτη – χρήστη που λειτουργεί και αναπαράγει περιεχόμενο, λειτουργώντας με συναίσθημα ευθύνης κρατώντας μακριά κυρίως το θυμικό του.

* Όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΜΠΑΜ» στο ρεπορτάζ που κυκλοφορεί

Διαβάστε επίσης:

Παύλος Χρηστίδης – Μεταναστευτικό: Να μπει στο τραπέζι το όπλο του βέτο!

Το φιάσκο του ΣΥΡΙΖΑ στο Μάτι – Πρώτα τους άφησαν να καούν και μετά τους παράτησαν