Σύνοδος Κορυφής: Πολύωρο θρίλερ στις Βρυξέλλες για την Τουρκία - Η νυχτερινή μάχη για τις κυρώσεις στο τραπέζι

Η πολιτική του καρότου και του μαστιγίου, με την οποία προσήλθε η ελληνική αποστολή στο τραπέζι της Συνόδου, υιοθετήθηκε ύστερα από έντονες διαπραγματεύσεις και στέλνει ένα σαφές μήνυμα στην Άγκυρα.Η Σύνοδος κορυφής θα συνεχίσει την συνεδρίασή της σήμερα το πρωί στις 10:30 ώρα Ελλάδας.

Της: Έπη Τρίμη

Πλέον, είναι ξεκάθαρο ότι υπάρχει ο δρόμος της διπλωματίας και του διαλόγου, που μπορεί να αποβεί επωφελής για την Τουρκία ή ο δρόμος της έντασης και των παράνομων ενεργειών που θα επιφέρει τις ανάλογες συνέπειες.

Κομβικό είναι το γεγονός ότι η Ευρώπη δηλώνει έτοιμη για την επιβολή των συνεπειών αυτών, σε περίπτωση που η Τουρκία φανεί ανακόλουθη με την πολιτική της αποκλιμάκωσης και την τήρηση του Διεθνούς Δικαίου.

Χθες το βράδυ στη Σύνοδο Κορυφής εκδηλώθηκε η ξεκάθαρη στήριξη Ελλάδας και Κύπρου με την Ένωση να στέλνει ένα μήνυμα ενότητας, αλληλεγγύης και αποφασιστικότητας με την πρόεδρο της Κομισιόν να δηλώνει ότι «κανείς δεν μπορεί να διχάσει την Ευρώπη».

Ικανοποίηση στην ελληνική πλευρά για το τελικό κείμενο

Το κείμενο του συμπερασμάτων αντανακλά τις ελληνικές θέσεις, όπως αυτές αποτυπώθηκαν κατά την προσέλευση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για τις εργασίες της Ειδικής Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Ήταν μία πολύ δύσκολη διαπραγμάτευση στη Σύνοδο Κορυφής. Το τελικό κείμενο που υιοθετήθηκε είναι πολύ καλύτερο για τις θέσεις της Ελλάδας και της Κύπρου απ’ αυτό που είχε αρχικά προταθεί. Όπως τόνισε απόψε και η Πρόεδρος της Κομισιόν, κανείς δεν μπορεί να διχάσει την Ευρώπη. Έτσι, η Ε.Ε. στέλνει σήμερα ένα μήνυμα ενότητας, αλληλεγγύης και αποφασιστικότητας. Καταδικάζονται οι μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας και είναι ξεκάθαρο ότι αν υπάρξει συνέχιση τέτοιων συμπεριφορών, αυτό θα έχει συνέπειες.

Ως προς τις συνέπειες, γίνεται σαφής αναφορά στα συγκεκριμένα άρθρα των Συνθηκών για την επιβολή κυρώσεων (Άρθρο 29 & 215). Υπογραμμίζεται δε, ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα χρησιμοποιήσει, σε περίπτωση μονομερών ενεργειών και παραβιάσεων του Διεθνούς Δικαίου, όλα τα εργαλεία που έχει στη διάθεση της για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της.

Η Ε.Ε. θα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα λάβει τις κατάλληλες αποφάσεις το αργότερο μέχρι τη σύνοδο του Δεκεμβρίου 2020.

Επιπλέον, καθίσταται σαφές ότι οι διερευνητικές επαφές μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας αφορούν την Οριοθέτηση Θαλάσσιων ζωνών (Υφαλοκρηπίδα – ΑΟΖ). Είναι σαφές πως για πρώτη φορά η συμπεριφορά της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου βρέθηκε στο επίκεντρο μιας μαραθώνιας συνεδρίασης της Συνόδου Κορυφής και δεν αποτέλεσε απλά ως ένα μέρος της υπό συζήτηση ατζέντας.

Η Σύνοδος Κορυφής καταδικάζει απερίφραστα την παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου και κάνει ρητή αναφορά στις αποφάσεις και στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για την επίλυση του Κυπριακού.

Όπως έχει τονίσει πολλές φορές ο Πρωθυπουργός, ο διάλογος με την Τουρκία είναι ανοιχτός αλλά απαραίτητη προϋπόθεση για αυτό είναι να μην υπάρχουν παράνομες ενέργειες εκ μέρους της. Και αυτό επιβεβαιώθηκε απόψε.

Χρονοδιάγραμμα στην Τουρκία για να αποδείξει ότι θέλει διάλογο

Ως προς τις συνέπειες, γίνεται σαφής αναφορά στα άρθρα 29 και 215 των Συνθηκών της Ένωσης που προβλέπουν την επιβολή κυρώσεων. Επίσης, υπογραμμίζεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα χρησιμοποιήσει, σε περίπτωση μονομερών ενεργειών και παραβιάσεων του Διεθνούς Δικαίου, όλα τα εργαλεία που έχει στη διάθεση της για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της.

Παράλληλα τίθεται σαφές χρονοδιάγραμμα στην Τουρκία προκειμένου να αποδείξει εμπράκτως ότι παραμένει δεσμευμένη στην διαδικασία διαλόγου καθώς δηλώνεται ότι η ΕΕ θα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα λάβει τις κατάλληλες αποφάσεις το αργότερο μέχρι τη σύνοδο του Δεκεμβρίου 2020. Επιπλέον, καθίσταται σαφές ότι οι διερευνητικές επαφές μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας αφορούν την Οριοθέτηση Θαλάσσιων ζωνών (Υφαλοκρηπίδα – ΑΟΖ).

Τέλος, η Σύνοδος Κορυφής καταδικάζει απερίφραστα την παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου και κάνει ρητή αναφορά στις αποφάσεις και στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για την επίλυση του Κυπριακού. Όπως σημείωναν κυβερνητικά στελέχη, ο Πρωθυπουργός έχει τονίσει πολλές φορές ότι ο διάλογος με την Τουρκία είναι ανοιχτός, αλλά απαραίτητη προϋπόθεση για αυτό είναι να μην υπάρχουν παράνομες ενέργειες εκ μέρους της και «αυτό επιβεβαιώθηκε απόψε».

Λευκός καπνός στις Βρυξέλλες 

Οι «27» μετά από 9 ώρες διαβουλεύσεων συμφώνησαν λίγο πριν από τις 2:00 τα ξημερώματα για το προσχέδιο συμπερασμάτων, για «τον τρόπο αντιμετώπισης της Τουρκίας». Εκτός από την Τουρκία, αποφασίστηκε και το πλάνο με τις πιθανές κυρώσεις για τη Λευκορωσία, με αφορμή τις προεδρικές εκλογές της χώρας, όπου ο Αλεξάντερ Λουκασένκο επανεκλέχθηκε κάτω από την έντονη αμφισβήτηση για το εκλογικό αποτέλεσμα. Η Σύνοδος θα συνεχίσει τη συνεδρίασή της το πρωί στις 10:30 ώρα Ελλάδας.

Οι προειδοποιήσεις Μισέλ και Λάιεν για το ενδεχόμενο κυρώσεων

Μετά το τέλος της συνεδρίασης, Σαρλ Μισέλ και Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προχώρησαν σε συνέντευξη Τύπου, όπου απέφυγαν μεν να χρησιμοποιήσουν τη λέξη «κυρώσεις» για την Τουρκία, ωστόσο χρησιμοποίησαν τη λέξη «εργαλεία», επισημαίνοντας πως υπάρχουν στο τραπέζι και, αν επιβάλλεται, «θα χρησιμοποιηθούν».

O Μισέλ μάλιστα, όπως αναφέρει το Politico, τόνισε πως η Ε.Ε. με τη στάση της προειδοποιεί την Τουρκία να μειώσει την ένταση ώστε να μην υπάρξουν κυρώσεις, αλλά σημείωσε πως η Ευρώπη είναι έτοιμη να ξεκινήσει έναν νέο πολιτικό διάλογο και πως οι επόμενες δύο εβδομάδες θα είναι κρίσιμες για τη σχέση των δύο πλευρών.

Λάιεν: Ξεκάθαρη η αλληλεγγύη μας σε Κύπρο και Ελλάδα

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στη συνέντευξη Τύπου ανέφερε πως η ΕΕ είναι ξεκάθαρα αλληλέγγυα με την Κύπρο και την Ελλάδα και τόνισε πως υπάρχουν «εργαλεία» στο συρτάρι, υπονοώντας κυρώσεις, αλλά δεν θέλουν οι «27» να τα χρησιμοποιήσουν.

«Για άλλη μία φορά θέλω να τονίσω την αλληλεγγύη μας προς την Ελλάδα και την Κύπρο. Και είναι ξεκάθαρο πως κανείς δεν μπορεί να μπει ανάμεσά μας», είπε ξεκάθαρα η Ντερ Λάιεν και συνέχισε: «Η ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο έχει ανέβει πολύ. Είναι καλό πως υπάρχει ένας αξιόπιστος διάλογος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ωστόσο η Άγκυρα δεν έχει κάνει βήματα προόδου με την Κύπρο. Θέλουμε μία αξιόπιστη σχέση με την Τουρκία και αυτό θα γίνει μόνο αν σταματήσουν οι προκλητικές συμπεριφορές απέναντι στην Κύπρο. Έχουμε ένα εργαλείο που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αν το επιβάλει η κατάσταση, αλλά δεν το θέλουμε αυτό. Θέλουμε διάλογο και να δουλέψουμε ώστε να βελτιώσουμε τη συνεργασία μας με την Τουρκία, όπως στο εμπόριο και το μεταναστευτικό, πάνω στη συμφωνία που υπάρχει από το 2016. Θέλουμε να χτίσουμε μία γερή σχέση με την Τουρκία».

Μισέλ: Έχουμε τα εργαλεία να αντιδράσουμε απέναντι στην Τουρκία

Από την πλευρά του, ο Σαρλ Μισέλ επανέλαβε πως η Ε.Ε. «είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει όλα τα πιθανά εργαλεία, αν χρειαστεί» για την Τουρκία και πως οι επόμενες δύο εβδομάδες θα είναι κρίσιμες για τις ευρωτουρκικές σχέσεις.

«Θέλουμε να υπάρξει πολιτικός διάλογος για να προχωρήσουμε σε μία σταθερότητα στις σχέσεις μας», είπε ο Μισέλ για την Τουρκία, προειδοποιώντας ωστόσο πως περιμένει από την πλευρά της Άγκυρας να κάνει βήματα μπροστά όσον αφορά τη συμπεριφορά της στην Ανατολική Μεσόγειο.

Συμφωνία μετά τις διορθώσεις Μισέλ

Η συνεδρίαση της Συνόδου Κορυφής ολοκληρώθηκε λίγο πριν από τις 2:00 το πρωί, αν και λίγο νωρίτερα αξιωματούχοι έκαναν λόγο για ένα δεύτερο διάλειμμα. Οι «27» θα συνεχίσουν στις 10:30 π.μ. (ώρα Ελλάδος) τη Σύνοδο Κορυφής, αφού κατέληξαν σήμερα στο προσχέδιο συμπερασμάτων για τη στάση απέναντι στην Τουρκία.

Από το απόγευμα η Σύνοδος Κορυφής εξελίχθηκε σε θρίλερ, καθώς η Ελλάδα και η Κύπρος απέρριψαν το αρχικό προσχέδιο, το οποίο δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτό καθώς υπήρξε «ήπια» αναφορά προς την Τουρκία, κάτι που εκτιμάται πως έγινε με παρέμβαση της Μέρκελ, η οποία δεν ήθελε να αφήσει δυσαρεστημένο τον Ερντογάν.

Ακολούθησε η έκτακτη σύσκεψη μεταξύ Μητσοτάκη, Μέρκελ, Μακρόν, Αναστασιάδη και Μισέλ, και ο τελευταίος συμφώνησε να γίνουν διορθώσεις στο κείμενο που θα ικανοποιούν Αθήνα και Λευκωσία.

Τι ανέφερε το τελικό προσχέδιο Μισέλ

Ο Σαρλ Μισέλ παρέδωσε ένα νέο προσχέδιο συμπερασμάτων για την Τουρκία στις 27 αντιπροσωπείες. Το νέο κείμενο βασίζεται στα δύο προηγούμενα και προσθέτει την καταδίκη της Ε.Ε. για τις παράνομες τουρκικές γεωτρήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ.

Αναφέρει πως η Ε.Ε. «είναι πλήρως δεσμευμένη στην επίλυση του Κυπριακού», διατηρεί τη φράση για «χρήση όλων των μέσων» σε περίπτωση μονομερών ενεργειών της Τουρκίας, δεσμεύει το Συμβούλιο για αποφάσεις έως τον Δεκέμβριο και περιλαμβάνει την ελληνική φράση για «οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών».

Επίσης, στο νέο προτεινόμενο κείμενο τονίζεται πως η Ε.Ε. «καλεί την Τουρκία να ξεκινήσει διάλογο με στόχο την επίλυση όλων των θαλάσσιων διαφορών με την Κύπρο» και σημειώνει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «παραμένει πλήρως δεσμευμένο για μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού».

Ένα άλλο σημείο στο οποίο έχει γίνει διόρθωση, είναι η διατύπωση που αναφέρει πως «σε περίπτωση ανανεωμένων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου, η Ε.Ε. θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων σύμφωνα με το άρθρο 29 της ΣΕΕ και το άρθρο 215 ΣΛΕΕ, προκειμένου να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών-μελών της», αναφερόμενη σε τυχόν κυρώσεις, αν και δεν γίνεται αναφορά της λέξης.

Το νέο προσχέδιο καταργεί επίσης μια προηγούμενη αναφορά ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί η κατανομή των πόρων υδρογονανθράκων στην Κύπρο, ενώ τονίζεται πως «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα επανέλθει αναλόγως και θα λάβει αποφάσεις, ανάλογα με την περίπτωση, το αργότερο κατά τη Σύνοδο του Δεκεμβρίου».

Η αντιπρόταση της Ελλάδας στη Σύνοδο Κορυφής

Πριν τις διορθώσεις στο προσχέδιο από τον Μισέλ, η ελληνική πλευρά είχε προχωρήσει σε μία πρόταση με 5 σημεία προς την Ε.Ε..

Η πρόταση αυτή περιελάμβανε τα εξής σημεία:

Η Ε.Ε. παραμένει δεσμευμένη στη δημιουργία περιβάλλοντος εμπιστοσύνης και ενός περιβάλλοντος συνεργασίας και κοινά επωφελούς συνεργασίας με την Τουρκία».
«Οι μονομερείς έρευνες για υδρογονάνθρακες πρέπει να τερματιστούν αμέσως».
«Η Τουρκία να δεσμευθεί στον διάλογο με καλή πίστη και να απέχει από μονομερείς ενέργειες που θα έρθουν σε αντίθεση με τα συμφέροντα της Ε.Ε. και θα παραβιάζουν το Διεθνές Δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών-μελών, κάτι το οποίο αποτελεί απόλυτη προϋπόθεση».
«Η Ε.Ε. καλωσορίζει τα βήματα οικοδόμησης εμπιστοσύνης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και την ανακοίνωση της επανέναρξης άμεσων διερευνητικών επαφών για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ των δύο κρατών, μέσω διαπραγματεύσεων και προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο».

«Η Ε.Ε. επαναλαμβάνει πως μονομερείς ανακοινώσεις θαλάσσιων δικαιοδοσιών όπως στον χάρτη Γαλάζια Πατρίδα δεν συνάδουν με το Δίκαιο της Θάλασσας και δεν παράγουν έννομα αποτελέσματα για τρίτες χώρες».

Αναφέρει πως η Ε.Ε. «είναι πλήρως δεσμευμένη στην επίλυση του Κυπριακού», διατηρεί τη φράση για «χρήση όλων των μέσων» σε περίπτωση μονομερών ενεργειών της Τουρκίας, δεσμεύει το Συμβούλιο για αποφάσεις έως τον Δεκέμβριο και περιλαμβάνει την ελληνική φράση για «οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών».

Επίσης, στο νέο προτεινόμενο κείμενο τονίζεται πως η Ε.Ε. «καλεί την Τουρκία να ξεκινήσει διάλογο με στόχο την επίλυση όλων των θαλάσσιων διαφορών με την Κύπρο» και σημειώνει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «παραμένει πλήρως δεσμευμένο για μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού».

Ένα άλλο σημείο στο οποίο έχει γίνει διόρθωση, είναι η διατύπωση που αναφέρει πως «σε περίπτωση ανανεωμένων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου, η Ε.Ε. θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων σύμφωνα με το άρθρο 29 της ΣΕΕ και το άρθρο 215 ΣΛΕΕ, προκειμένου να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών-μελών της», αναφερόμενη σε τυχόν κυρώσεις, αν και δεν γίνεται αναφορά της λέξης.

Το νέο προσχέδιο καταργεί επίσης μια προηγούμενη αναφορά ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί η κατανομή των πόρων υδρογονανθράκων στην Κύπρο, ενώ τονίζεται πως «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα επανέλθει αναλόγως και θα λάβει αποφάσεις, ανάλογα με την περίπτωση, το αργότερο κατά τη Σύνοδο του Δεκεμβρίου».

Κυρώσεις σε 40 αξιωματούχους στη Λευκορωσία

Εκτός της Τουρκίας, οι «27» στη Σύνοδο Κορυφής αποφάσισαν να προχωρήσουν και σε κυρώσεις σε 40 περίπου αξιωματούχους της Λευκορωσίας. Οι Ευρωπαίοι συμφώνησαν να επιβληθούν κυρώσεις σε αυτούς που ευθύνονται για την καταστολή στη Λευκορωσία, όπως δήλωσαν στο Γαλλικό Πρακτορείο διπλωματικές πηγές. Μέσα στη λίστα, ωστόσο, δεν φέρεται να είναι ο πρόεδρος Λουκασένκο, σύμφωνα με το Politico.

Η επιβολή τους θα προχωρήσει μετά την επίτευξη συμφωνίας για να σταλεί αυστηρό μήνυμα από την Ε.Ε. στην Τουρκία, συνοδευόμενο από την απειλή επιβολής κυρώσεων στην Άγκυρα, όπως πρότεινε η Κυπριακή Δημοκρατία, κατά τις ίδιες πηγές.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Σύνοδος Κορυφής: Η Ελλάδα αρνήθηκε το προσχέδιο – Για ποιο λόγο