Η Φον ντερ Λάιεν στην αυλή των σκανδάλων!

Το 2019 όλοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση αναρωτιούνταν αν με ένα σκάνδαλο για διασπάθιση δημοσίου χρήματος και νεποτισμό να κρέμεται πάνω από το κεφάλι της και με τους συσχετισμούς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να είναι πιο εύθραυστοι παρά ποτέ, η υποψήφια για την προεδρία της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα αναλάμβανε τελικά το ύπατο αξίωμα της Ε.Ε.

Του Νίκου Βασιλειάδη 
Το σκάνδαλο που έριχνε σκιές στην εικόνα της εκλεκτής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος ήταν όταν στην προηγούμενή θητεία της ως υπουργός Άμυνας, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν βρέθηκε αντιμέτωπη με μια εξεταστική επιτροπή η οποία και διερευνούσε πώς κερδοφόρες συμβάσεις του υπουργείου της ανατέθηκαν σε εξωτερικούς συμβούλους, χωρίς την κατάλληλη εποπτεία, καθώς και αν ένα δίκτυο άτυπων προσωπικών της διασυνδέσεων διευκόλυνε τη σύναψη αυτών των συμφωνιών.
Το 2015, για παράδειγμα, το γερμανικό υπουργείο Άμυνας δαπάνησε μέχρι και 100 εκατ. ευρώ σε εξωτερικούς συμβούλους, αλλά δήλωσε επισήμως μόνο 2,2 εκατ. ευρώ. Την επόμενη χρονιά δαπανήθηκαν 150 εκατ. ευρώ, αλλά δηλώθηκαν μόλις 2,9 εκατ. ευρώ. Στο μεταξύ, στο ένα τρίτο των συμβάσεων που συνάφθηκαν δεν ακολουθήθηκε το ισχύον νομικό πλαίσιο.
Η ίδια η Φον ντερ Λάιεν είχε υποστηρίξει ότι υπήρξαν λάθη στη διαδικασία των αναθέσεων που δεν έπρεπε να συμβούν, αλλά υπερασπίστηκε τη χρήση των συμβούλων λέγοντας ότι θα πραγματοποιούσαν μια τεράστια αναμόρφωση στο υπουργείο.
Αν και αποδείχθηκε πως τον Αύγουστο του 2019 το γερμανικό υπουργείο Άμυνας διέγραψε «για λόγους ασφαλείας» γραπτά μηνύματα τόσο από το υπηρεσιακό κινητό τηλέφωνό της, που είχαν ήδη χαρακτηριστεί ως «αποδεικτικά στοιχεία», όσο και από το υπηρεσιακό κινητό τηλέφωνο της γραμματέως της, η πρώην υπουργός δεν υπέστη καμία κύρωση.

Η υποψηφιότητά της

Αντιθέτως, στις 2 Ιουλίου 2019 η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προτάθηκε από τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν ως υποψήφια για την προεδρία της Κομισιόν βλέποντας στο πρόσωπό της μια συντηρητική πολιτικό, ικανή να ικανοποιήσει την αριστερή παράταξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Με την πρόταση έγινε δεκτή ως υποψήφια για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και στις 16 Ιουλίου 2019 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο «επικύρωσε» τον διορισμό της ως προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Μετά τη δύσκολη ψηφοφορία για την εκλογή της, οι ευρωβουλευτές καλωσόρισαν σε μεγάλο βαθμό την πρώτη γυναίκα στο τιμόνι της Επιτροπής και τη βοήθησαν να προωθήσει τη φιλόδοξη, μετασχηματιστική ατζέντα της, συμπεριλαμβανομένης της ευρωπαϊκής πράσινης συμφωνίας, του ταμείου ανάκαμψης COVID-19, της πράξης για την τεχνητή νοημοσύνη και μιας συνολικής μεταρρύθμισης της πολιτικής μετανάστευσης και ασύλου του μπλοκ.
Χειροκρότησαν τη Φον ντερ Λάιεν για την αποφασιστική ηγεσία της μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία επέφερε μια πρωτοφανή σειρά κυρώσεων κατά του Κρεμλίνου, μη αναστρέψιμα σχέδια για την κατάργηση των εισαγόμενων ορυκτών καυσίμων και την έναρξη ενταξιακών συνομιλιών με το Κίεβο. Η αρχηγία της Φον ντερ Λάιεν στην πρώτη αυτή θητεία της ενίσχυσε το διεθνές προφίλ της και της χάρισε τον τίτλο της πιο ισχυρής γυναίκας για το 2022 και το 2023 από το περιοδικό Forbes.

Τα σύννεφα…

Όλα καλά, θα μπορούσε να πει κανείς κάνοντας αυτή τη σύντομη αποτίμηση. Αλλά δυστυχώς η θητεία της Γερμανίδας προέδρου της Κομισιόν μόνο δάφνες δεν διεκδικεί.
Η πορεία της ισχυρής γυναίκας της Ευρώπης από πολλούς στις Βρυξέλλες χαρακτηρίζεται από μια σειρά αποτυχιών και αμφιλεγόμενων πρακτικών.

Το PfizerGate

Το πρώτο μεγάλο σκάνδαλο στο οποίο ακούγεται το όνομά της ήρθε από κάποια SMS αναφορικά με την εμπλοκή της στην κολοσσιαία συμφωνία, ύψους δισ. δολαρίων, για τα εμβόλια κατά της COVID με τον φαρμακευτικό κολοσσό Pfizer-BioΝΤech. Σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ), η πρόεδρος της Κομισιόν κανόνισε προσωπικά τη μεγάλη συμφωνία για προμήθεια έως και 1,8 δισ. δόσεων του εμβολίου αντί 35 δισ. ευρώ – σε εμπιστευτικές, παρασκηνιακές, προκαταρκτικές διαπραγματεύσεις με τον επικεφαλής της αμερικανικής φαρμακευτικής εταιρείας Pfizer Αλμπερτ Μπουρλά την άνοιξη του 2021. Η Φον ντερ Λάιεν είχε αναλάβει προσωπικά τις διαπραγματεύσεις για αυτή την τρίτη σύμβαση προμήθειας εμβολίων, χωρίς να έχει αντίστοιχη εντολή. Και οι δύο είχαν διαπραγματευτεί τη συμφωνία μέσω γραπτών μηνυμάτων για αρκετούς μήνες. Όταν οι New York Times ζήτησαν πρόσβαση στην αλληλογραφία, η Κομισιόν αρνήθηκε να αποκαλύψει το περιεχόμενο.
Μάλιστα, όταν διατυπώθηκαν οι πρώτες σχετικές κατηγορίες εναντίον της, η πρόεδρος της Κομισιόν δεν φιλοτιμήθηκε καν να εμφανιστεί στη συνέντευξη Τύπου που οργανώθηκε για να υπερασπιστεί τον εαυτό της, αλλά έστειλε την επίτροπο Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων, Στέλλα Κυριακίδου, να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά.
Η διαμεσολαβήτρια της ΕΕ Έμιλι Ο’Ράιλι και το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο ήθελαν επίσης να μάθουν τι υπήρχε στα μηνύματα, αλλά η ομάδα της Φον ντερ Λάιεν το απέρριψε υποστηρίζοντας ότι δεν βρέθηκαν έγγραφα που να εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της Κομισιόν.

Ακριβό μου εμβόλιο

Όσον αφορά το θέμα των χρημάτων και πόση ήταν η παραπάνω ταρίφα για την τρίτη σύμβαση της Επιτροπής γι’ αυτό το εμβόλιο, τα ανεπιβεβαίωτα στοιχεία λένε ότι οι δόσεις του αρχικά κόστιζαν 15,50 ευρώ η κάθε μία, και στη συνέχεια η τιμή τους ανέβηκε στα 19,50 ευρώ.
Η γερμανική κυβέρνηση πάντως, που αποκαλύφθηκε ότι δαπάνησε συνολικά 13,1 δισ. ευρώ για εμβόλια, έγινε γνωστό ότι παρήγγειλε 39 δισ. δόσεις εμβολίων από την Pfizer σε τιμή περίπου 15,50 ευρώ η κάθε μία τον Δεκέμβριο του 2020.
Εννέα μήνες αργότερα, όπως έγραψε το Euractiv, τα πλήρωσε 23,20 ευρώ το τεμάχιο… Με απλά λόγια κάποιοι πλήρωσαν παραπάνω και άλλοι κέρδισαν περισσότερα.

Χάριν του συζύγου

Μια παράμετρος της υπόθεσης αυτής όμως, που δεν είδε ιδιαίτερα το φως της δημοσιότητας, είναι πως με την Pfizer φαίνεται να σχετίζεται και μια άλλη εταιρεία η οποία στελεχώθηκε με πρώην υψηλά ιστάμενους εργαζομένους της φαρμακευτικής πολυεθνικής, η εταιρεία Orgenesis, στην οποία ήταν υψηλόβαθμο στέλεχος ο σύζυγος της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Το σκάνδαλο με την Orgenesis αποκαλύφθηκε από επτά ευρωβουλευτές των Πρασίνων, οι οποίοι με επιστολή τους ζήτησαν να ερευνηθούν οι εμπορικές δραστηριότητες του συζύγου της Χάικο φον ντερ Λάιεν, αφού φέρεται ότι επωφελήθηκε από χρηματοδότηση ύψους 300 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω της Orgenesis Inc., στην οποία συμμετείχε ως ιατρικός διευθυντής. Αξίζει ακόμα να σημειωθεί πως, σύμφωνα με τους ευρωβουλευτές, «η Orgenesis Inc. και οι ευρωπαϊκές θυγατρικές της δεν είναι εγγεγραμμένες στο μητρώο διαφάνειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Το σκάνδαλο αυτό μάλιστα έχει και «ελληνικό άρωμα», αφού και η ελληνική κυβέρνηση έδωσε στην Theracell Laboratories ΙΚΕ, μια κοινοπραξία στην οποία συμμετέχει η ελληνική Theracell ΑΕ. Αλλά και η εισηγμένη στον Nasdaq, Orgenesis Inc. με διαδικασίες-εξπρές το κολοσσιαίο ποσό των 32 εκατ. ευρώ για να πραγματοποιήσει επενδυτικό σχέδιο στη χώρα μας, ύψους 83 εκατ. ευρώ, με τίτλο «Εξατομικευμένες κυτταρικές & γονιδιακές θεραπείες (POCare Model)».

Λεφτά στις τσέπες δικτατόρων

Μετά από αυτά τα «ανεπιβεβαίωτα» σκάνδαλα θα περίμενε κανείς πως ενόψει της αντίστροφης μέτρησης για τις ευρωεκλογές του Ιουνίου η απερχόμενη πρόεδρος της Κομισιόν, που πήρε εκ νέου το χρίσμα για δεύτερη πενταετή θητεία στην προεδρία της Κομισιόν από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, θα ήταν πιο προσεκτική. Όμως η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για ακόμη μία φορά κατηγορείται ότι έδινε δισεκατομμύρια σε χώρες για να κρατάνε τους μετανάστες, με παράδειγμα τα 150 εκατ. ευρώ με τα οποία χρηματοδότησε πέρυσι την Τυνησία, στο πλαίσιο μιας συμφωνίας για τη μετανάστευση, τα οποία όμως κατέληξαν απευθείας στα χέρια του προέδρου της χώρας, Κάις Σαϊέντ. Οι ευρωβουλευτές μάλιστα κατηγόρησαν την Κομισιόν ότι αρνήθηκε να απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικά με τη συμφωνία με την Τυνησία -όπως λένε έγινε μυστικά και πέρασε βιαστικά- και ανησυχούν ότι εξετάζει μια σειρά από ad hoc συμφωνίες με άλλες αφρικανικές χώρες, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου σε αυτές.

Το PieperGate

Και σαν να μην έφτανε αυτό, ένας νέος πονοκέφαλος προέκυψε για την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μετά τις έντονες διαμαρτυρίες τεσσάρων επιτρόπων για τον διορισμό του Μάρκους Πίπερ ως απεσταλμένου της Επιτροπής για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ), με βασικό μισθό περίπου 20.000 ευρώ μηνιαίως.
Η πρόεδρος της Κομισιόν προσέφερε μάλιστα στον Πίπερ ένα «συγκλονιστικό συμβόλαιο» που θα του επιτρέψει να φτάσει στη σύνταξη σε τέσσερα χρόνια, με δυνατότητα ανανέωσης για άλλα δύο, δηλαδή ένα συνολικό δημοσιονομικό κόστος 1,44 εκατ. ευρώ.
Και οι αντιδράσεις δεν είναι τυχαίες, αλλά προέρχονται από κορυφαίους αξιωματούχους της ΕΕ όπως ο Ζοζέπ Μπορέλ, ο Τιερί Μπρετόν, ο Νικολά Σμιτ και ο Πάολο Τζεντιλόνι, οι οποίοι έστειλαν κοινή επιστολή επισημαίνοντας ότι ο διορισμός του Πίπερ σε θέση ειδικού συμβούλου «έχει δημιουργήσει ερωτήματα για τη διαφάνεια και την αμεροληψία της διαδικασίας».
Όπως σημειώνει το Politico, στο PieperGate (όπως ονομάστηκε το υπό γέννηση νέο σκάνδαλο) ο επιτυχών υποψήφιος είναι ένας απερχόμενος ευρωβουλευτής από το ίδιο το γερμανικό πολιτικό κόμμα της προέδρου Φον ντερ Λάιεν και αυτό γεννά υποψίες, αφού υπάρχουν δημοσιεύματα ότι ο Πίπερ προτιμήθηκε αν και είχε τη χαμηλότερη βαθμολογία κατά τη διαδικασία πρόσληψης.
Υπό άλλες συνθήκες μια τέτοια κίνηση θα έφερνε μερικές χλιαρές αντιδράσεις και στη συνέχεια θα… χανόταν στη λήθη, όμως η ΕΕ είναι σε διαδικασία εκλογών και η πρόεδρος της Κομισιόν δέχεται ισχυρό ράπισμα από τους τέσσερις επιτρόπους που ζητούν εξηγήσεις.

Νεποτισμός και εξυπηρετήσεις

Το PieperGate δεν είναι η μοναδική πρόσληψη που έκανε κατ’ αυτόν τον τρόπο η Φον ντερ Λάιεν κατά τη θητεία της στο τιμόνι της Κομισιόν. Το περασμένο καλοκαίρι η πρόεδρος της Κομισιόν προσπάθησε να επιβάλει έναν Αμερικανό στη θέση του επικεφαλής οικονομολόγου της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού, κατά παράβαση των εσωτερικών κανόνων που καθιστούν την κατοχή μίας από τις 27 εθνικότητες της Ένωσης προϋπόθεση για την απόκτηση μιας τέτοιας θέσης. Τελικά αναγκάστηκε να υποχωρήσει υπό την πίεση της Γαλλίας και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Προεκλογικές ακροβασίες

Επίσης, πολλά ερωτήματα στις Βρυξέλλες δημιούργησε και η απόφαση της προέδρου της Κομισιόν ενόψει των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να αναθέσει καθήκοντα διευθυντή της προεκλογικής εκστρατείας της στον Μπγιορν Ζάιμπερτ, επικεφαλής του γραφείου της με μεγάλη επιρροή στις Βρυξέλλες, ενώ εκπρόσωπός της ορίστηκε ο πρόσφατα διορισμένος (στις αρχές Μαρτίου) ως επικεφαλής της Γενικής Διεύθυνσης Επικοινωνίας της Κομισιόν, Αλεξάντερ Βιντερστάιν.
Βάσει των κανόνων δεοντολογίας, ο Ζάιμπερτ έχει λάβει άδεια άνευ αποδοχών από την Κομισιόν, ωστόσο δημιουργούνται ερωτήματα για την ισορροπία που θα πρέπει να κρατήσουν αμφότεροι ως στελέχη της Επιτροπής, ένα θεσμικό όργανο που, σύμφωνα με τις συνθήκες, είναι ανεξάρτητο από κομματικές πολιτικές, με τη νέα πολιτική τους ιδιότητα. Αναπάντητο μένει εξάλλου το ερώτημα για το γεγονός ότι ο διορισμός τους λήγει στις 10 Ιουνίου, ενώ η Φον ντερ Λάιεν θα παραμείνει υποψήφια έως τη διαδικασία εκλογής της από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατά την πρώτη ολομέλεια, στις 16 Ιουλίου.
Σε περίπου 60 ημέρες θα γνωρίζουμε το αποτέλεσμα των εκλογών για το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τη σύνθεσή του και τους συσχετισμούς ανάμεσα στις διάφορες πολιτικές ομάδες που δρουν σε αυτό.
Με τη σειρά της, η παραπάνω εικόνα θα καθορίσει, σε μεγάλο βαθμό, τα πρόσωπα που θα επιλεγούν προκειμένου να αναλάβουν την ηγεσία των βασικών θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την επόμενη πενταετία.
Ανάμεσά τους και εκείνου που χαρακτηρίζεται από τους περισσότερους ως ο πιο σημαντικός: της προεδρίας της Κομισιόν.
Με βάση τα σημερινά δεδομένα, η απερχόμενη πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δείχνει να διατηρεί προβάδισμα για μια δεύτερη πενταετία σε αυτό το αξίωμα, καθώς το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα που τη στηρίζει αναμένεται πως θα διατηρήσει τον τίτλο του πιο ισχυρού και στη νέα Ευρωβουλή, παρότι θεωρείται βέβαιο, με βάση τουλάχιστον τις δημοσκοπήσεις, ότι θα είναι αποδυναμωμένο και θα διαθέτει λιγότερους από τους 176 βουλευτές που έχει σήμερα (σε σύνολο 703).
Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει πως ο δρόμος της Φον ντερ Λάιεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα, ούτε ότι η επανεκλογή της έχει «κλειδώσει».
Οι εσωτερικές αντιθέσεις τόσο στο ΕΛΚ όσο και στο μετεκλογικό πολιτικό τοπίο στις Βρυξέλλες, καθώς είναι γνωστό ότι απαιτείται ευρεία συναίνεση και κατάλληλη «μοιρασιά» ανάμεσα στις κυβερνήσεις των «27» και τις πολιτικές ομάδες προκειμένου να ευοδωθεί η οποιαδήποτε υποψηφιότητα, κάνουν τον προεκλογικό αγώνα της προέδρου της Κομισιόν δύσκολο, με πολλούς να εκφράζουν ήδη τη δυσαρέσκειά τους προς το πρόσωπό της δηλώνοντας πως είτε θα καταψηφίσουν είτε θα απόσχουν από την εκλογή της.
Το πιο ανυπέρβλητο όμως εμπόδιο που έχει να αντιμετωπίσει η Φον ντερ Λάιεν είναι ο ίδιος της ο
εαυτός και η ροπή της προς την “παρρησία, φιλαρέσκεια και φιλαυτία”, όπως πολύ
χαρακτηριστικά σημειώνει η Liberation αναλογιζόμενη τα σκάνδαλά της.
Το πιο ανυπέρβλητο όμως εμπόδιο που έχει να αντιμετωπίσει η Φον ντερ Λάιεν είναι ο ίδιος της ο εαυτός και η ροπή της προς τη «φιλαρέσκεια και φιλαυτία», όπως πολύ χαρακτηριστικά σημειώνει η Liberation αναλογιζόμενη τα σκάνδαλά της.

Όπως δημοσιεύθηκε στην “ΜΠΑΜ στο ρεπορτάζ” που κυκλοφορεί 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Έκτακτη τηλεδιάσκεψη των Ευρωπαίων ΥΠΕΞ καλεί ο Μπορέλ

Ιταλία: Αρχίζει η τηλεδιάσκεψη των ηγετών της G7 με θέμα συζήτησης τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή