Ο Έλληνας που «κατακτά» την Ευρωπαϊκή Ένωση στα περιβαλλοντικά θέματα

Συνέντευξη στην Ελένη Τσιάβο

Σε ηλικία μόλις 28 ετών ο Ηλίας Γραμπάς απόφοιτος του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας κατάφερε να θίξει σημαντικά περιβαλλοντικά ζητήματα σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γεμάτος πείσμα και δυναμισμό εργάζεται  στη Διακομματική Ομάδα (Intergroup) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που ασχολείται με την Κλιματική Αλλαγή, τη Βιοποικιλότητα και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Έναν χρόνο πριν αποφάσισε να φύγει από τη χώρα προς αναζήτηση ενός καλύτερου μέλλοντος.  Μιλώντας στην Μπαμ, εξηγεί πως πήρε τη μεγάλη απόφαση για αυτό το βήμα, πως διαχειρίζεται η Ευρώπη τα σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα αλλά και πως «συμπεριφέρεται» η Ελλάδα με τον απίστευτο φυσικό της πλούτο.

Bee Week High Level Conference

1. Ηλία πες μας λίγα πράγματα για εσένα. Πως πήρες την μεγάλη απόφαση να φύγεις από την Ελλάδα και να πας να ζήσεις στο εξωτερικό, ξεκινώντας ουσιαστικά από το μηδέν;

Η απόφαση να φύγω από την Αθήνα υλοποιήθηκε πέρυσι, ωστόσο προϋπήρχε ως σκέψη για αρκετά χρόνια. Έχοντας σπουδάσει στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, η παρουσίαση της επαγγελματικής εμπειρίας στις Βρυξέλλες ήταν εξαρχής μία γοητευτική προοπτική. Έχοντας λάβει τα απαραίτητα θεωρητικά εφόδια, επιχείρησα να τα εφαρμόσω μετέπειτα εν πράξει, γεγονός που έγινε πραγματικότητα όταν στις αρχές του προηγούμενου έτους μου προσφέρθηκε η ευκαιρία απασχόλησης μέσω μίας πρακτικής άσκησης στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) και ειδικότερα στο Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα αυτού (United Nations Environment Programme).

2. Θεωρείς ότι αυτή σου η απόφαση σε δικαιώνει με τα μέχρι τώρα αποτελέσματα;

Όπως κάθε νέο βήμα είναι συνδεδεμένο με μία σειρά αστάθμητων παραγόντων, έτσι και η επιλογή κάθε νέου ανθρώπου να φύγει από τη χώρα του προς αναζήτηση εργασίας εμπεριέχει σαφώς ένα μεγάλο ρίσκο. Με πάντα θετικό ωστόσο πνεύμα, φιλότιμο και την απαραίτητη επιμονή, παρατηρώ πως οι αστάθμητοι παράγοντες τείνουν να περιορίζονται στο ελάχιστο, παρέχοντας συνθήκες σταθερότητας και περαιτέρω εξέλιξης. Σε προσωπικό επίπεδο, αισθάνομαι χαρούμενος με τη θετική τροπή των γεγονότων, στην οποία θα ήθελα να υπογραμμίσω τον καταλυτικό ρόλο της οικογένειας μου, χωρίς τη στήριξη της οποίας ενδεχομένως η εν λόγω επαγγελματική απόφαση να μην είχε λάβει χώρα.

3. Έχεις καταφέρει να θίξεις περιβαλλοντικά ζητήματα σε επίπεδο ευρωπαϊκής ένωσης. Μπορείς να μας αναφέρεις με τι ακριβώς ασχολείσαι;

Αυτή τη στιγμή εργάζομαι στη Διακομματική Ομάδα (Intergroup) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που ασχολείται με την Κλιματική Αλλαγή, τη Βιοποικιλότητα και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Η Ομάδα αυτή ιδρύθηκε το 1994 με τη στήριξη των τεσσάρων μεγαλύτερων πολιτικών ομάδων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καθώς και βουλευτών αυτού από όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκεντρώνοντας μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από όλες τις πολιτικές ομάδες και κοινοβουλευτικές επιτροπές, η Διακομματική αυτή Ομάδα παρέχει μία πλατφόρμα συζήτησης, διαμόρφωσης ιδεών και χάραξης ευρωπαϊκών πολιτικών με βάση τις συνεισφορές μίας πληθώρας ενδιαφερόμενων μερών (σχετικών εμπειρογνωμόνων, Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, της Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των κρατών μελών, ερευνητών, ακαδημαϊκών, καθώς και του ιδιωτικού τομέα­). Στόχος μας είναι η εξεύρεση βιώσιμων λύσεων σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές προκλήσεις της εποχής μας, και ειδικότερα η αποτελεσματική ενσωμάτωση των τριών πυλώνων της βιώσιμης ανάπτυξης (κοινωνικός, οικονομικός και περιβαλλοντικός) στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και στις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να υπογραμμίσω πως οι καθοριστικής σημασίας 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ αποτελούν το ‘φάρο’ αυτής της προσπάθειας.

Ο ερευνητής Ηλίας Γραμπάς (αριστερά), ο Executive Director του United Nations Environment Programme,Erik Solheim (στο κέντρο) και δίπλα ο διευθυντής του γραφείου στις Βρυξέλλες, Thierry Lucas, United Nations Environment Programme Brussels Office Head

4. Πόσο ανοικτή είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση στο να «ακούσει» τέτοιου είδους θέματα και τι δράσεις βρίσκονται σε εξέλιξη;

Η δράση για το περιβάλλον, είναι πλέον μία από τις βασικές προτεραιότητες της τρέχουσας θητείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ενώ είμαι πεπεισμένος πως θα παραμείνει ως τέτοια και με τη νέα σύνθεση του, σε συνέχεια των εκλογών του ερχόμενου Μαϊου. Πέρα από την ηθική διάσταση της προστασίας του πλανήτη μας, είναι γεγονός πως η κλιματική αλλαγή δεν έχει σύνορα, ενώ οι αρνητικές της επιπτώσεις είναι αισθητές σε κάθε έκφανση της σύγχρονης πραγματικότητας. Ενδεικτικές περιπτώσεις αποτελούν οι συνέπειες της στην ανθρώπινη υγεία και ευημερία, η άρρηκτη σύνδεση της με σύγχρονες κοινωνικοπολιτικές προκλήσεις, όπως η περιβαλλοντική μετανάστευση και η αποδιοργάνωση των τοπικών κοινωνιών, καθώς και η διατάραξη και αποσταθεροποίηση των εθνικών οικονομιών.

Η σημασία των παραπάνω φαινομένων και η επιτακτική ανάγκη για συλλογική δράση έχουν σαφώς βρει το δρόμο τους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στις Βρυξέλλες, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να αναλαμβάνει μία σειρά ενεργειών προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση μέσα στο έτος. Ειδικότερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καταθέσει τις προτάσεις της προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο αναφορικά με την ‘Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τις Πλαστικές Ύλες σε μία Κυκλική Οικονομία’, τη ‘Μείωση των Επιπτώσεων Ορισμένων Πλαστικών Προϊόντων στο Περιβάλλον’, καθώς και τις ‘Λιμενικές Εγκαταστάσεις Παραλαβής για την Παράδοση Αποβλήτων από Πλοία’, οι οποίες είναι νομοθετικές πρωτοβουλίες κομβικής σημασίας για τη μείωση της μόλυνσης του πλανήτη μας. Ακόμη, μεταξύ αλλων το πολυαναμενόμενο σχέδιο της ‘Κοινής Αγροτικής Πολιτικής’ παρουσιάστηκε τον Ιούνιο, ενώ ως το τέλος του έτους αναμένονται η ανανεωμένη ‘Στρατηγική Βιοοικονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης’, και η ‘Στρατηγική για μία Οικονομία Χαμηλών Εκπομπών Άνθρακα’.

5. Θεωρείς ότι η Ελλάδα έχοντας τόσο φυσικό πλούτο λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος; Και αν όχι τι πιστεύεις ότι πρέπει άμεσα να κάνει;

Όντας μία χώρα με μοναδικό περιβαλλοντικό πλούτο, η Ελλάδα είναι μία από τις πρώτες χώρες που υποστήριξαν την υιοθέτηση ενός νόμου-πλαισίου για την προστασία του περιβάλλοντος (νόμος 1650/1986), ενώ οι αρχές της προστασίας του βρίσκονται ενσωματωμένες στο άρθρο 24 του Συντάγματος. Επιπλέον, σύμφωνα με την πρόσφατη Εθνική Έκθεση Αξιολόγησης για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, ανάμεσα στις βασικές εθνικές προτεραιότητες περιλαμβάνονται η μετάβαση προς μια κυκλική οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, η βελτίωση των προσπαθειών μείωσης των αποβλήτων, καθώς και η περαιτέρω ενδυνάμωση των πολιτικών ανακύκλωσης για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την αύξηση της αποδοτικότητας των διαθέσιμων πόρων.

Ωστόσο, αναντίρρητα η προστασία του περιβάλλοντος υφίσταται αρκετές προκλήσεις από το επίπεδο της τοπικής έως και της εθνικής διακυβέρνησης, κατά βάση ως συνέπεια της οικονομικής κρίσης, καθώς και της αναδιαμόρφωσης των εκάστοτε πολιτικών προτεραιοτήτων. Δύο επιταγές καίριας σημασίας είναι η αποφυγή της καταστροφής του οικολογικού πλούτου της χώρας, και η προσεκτική χρήση των διαθέσιμων περιβαλλοντικών πόρων σε πλήρη αρμονία με τις κοινωνικοοικονομικές διαστάσεις της βιώσιμης ανάπτυξης. Προς αυτήν την κατεύθυνση, η ανάληψη μακρόπνοων πολιτικών πρωτοβουλιών και η χάραξη προορατικών στρατηγικών είναι δράσεις ζωτικής σημασίας. Ακόμη, η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης σε σχετικά θέματα (όπως λαμβάνει χώρα αναφορικά με τα πλαστικά προϊόντας μιας χρήσης) σε συνδυασμό με τη συντονισμένη δράση της κοινωνίας των πολιτών, την ενεργή δραστηριοποίηση των σχετικών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και σαφώς μέσω της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, είναι αξιοσημείωτες ενέργειες που δύνανται να επιφέρουν θετικά αποτελέσματα σε ό,τι αφορά την προστασία του περιβάλλοντος και την απαραίτητη διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης.

6. Και μια ερώτηση σε προσωπικό επίπεδο: Θα γύριζες πίσω στη χώρα σου με τα τωρινά δεδομένα που υπάρχουν;

Διαγράφοντας μία τροχιά εξόδου από την κρίση, και οδεύοντας προς την ολοκλήρωση του ‘Τρίτου προγράμματος οικονομικής προσαρμογής για την Ελλάδα’ στις 21 Αυγούστου, εύχομαι η εθνική οικονομία να επωφεληθεί από αυτήν τη δυναμική. Με την περαιτέρω ορθοπόδηση της, τη μείωση της ανεργίας και τη βελτίωση των προοπτικών απασχόλησης, ελπίζω οι συνθήκες να επιτρέψουν σε όλες αυτές τις χιλιάδες νέων επιστημόνων, συμπεριλαμβανομένου και εμού, την επιστροφή και επαγγελματική δραστηριοποίηση στην Ελλάδα.