Ο θησαυρός της Αμφίπολης

Νέες ανακοινώσεις αναμένεται να γίνουν αύριο για την πορεία και τα ευρήματα του ανασκαφικού έργου στο ταφικό μνημείο της Αμφίπολης. Οι αρχαιολόγοι είναι έτοιμοι να προχωρήσουν στον τέταρτο θάλαμο, καθώς το χώμα του 3ου θαλάμου έχει κατέβει στους 45 πόντους.

Νεότερη ενημέρωση δεν έγινε χθες, καθώς η γενική γραμματέας Λίνα Μενδώνη και η Αννα Παναγιωταρέα είχαν προγραμματίσει να επισκεφθούν τον χώρο σήμερα.

Οι εργασίες συνεχίστηκαν κανονικά τις προηγούμενες μέρες, παρά τις κακές καιρικές συνθήκες. Οι αρμόδιοι πιστεύουν πως αυτό θα γίνει μέσα στις επόμενες 15 μέρες. Μέχρι τότε, υπολογίζουν, θα έχουν αποχωματωθεί όλοι οι θάλαμοι και θα έχουν ανασκαφεί όλοι οι χώροι του τάφου.

Από τις Σφίγγες… στις Καρυάτιδες, το ψηφιδωτό και το κεφάλι της ανατολικής Σφίγγας. 

Πριν από δύο χρόνια ξεκίνησε η τελευταία φάση των ανασκαφών στον λόφο Καστά υπό την προϊσταμένη της ΚΗ΄ Εφορίας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, Κατερίνα Περιστέρη.  Στις 10 Αυγούστου πλήθος δημοσιευμάτων κάνει λόγο για σπουδαία αρχαιολογική ανακάλυψη. Δύο μέρες μετά ο Πρωθυπουργός της χώρας  δηλώνει: «Η γη της Μακεδονίας μας εξακολουθεί να μας συγκινεί και να μας εκπλήσσει αποκαλύπτοντας από τα σπλάχνα της μοναδικούς θησαυρούς που συνθέτουν, υφαίνουν όλοι μαζί αυτό το μοναδικό μωσαϊκό της ελληνικής μας Ιστορίας…»

21 Σεπτεμβρίου αποκαλύφθηκαν οι Καρυάτιδες των οποίων τα κεφάλια είδαμε 14 μέρες πριν. Οι ύψους 2,27μ. Καρυάτιδες, φορούν ποδήρη χιτώνα και μακρύ κροσσωτό ιμάτιο με πλούσιες πτυχώσεις. Φέρουν κοθόρνους, οι οποίοι είναι διακοσμημένοι με κόκκινο και κίτρινο χρώμα. Η αγωνία κορυφώνεται για το πρόσωπο που είναι θαμμένο, καθώς η πολυτέλεια και το μέγεθός του δεν ταιριάζουν με τους απλούς μακεδονικούς τάφους στη γύρω περιοχή.

«Γεωλογική έρευνα που έγινε στον τρίτο χώρο, με χειροκίνητο τρυπάνι, μας έδειξε ότι υπάρχει ένα τέταρτο θύρωμα. Το άνοιγμα είναι 96 εκατοστά», λέει η Λίνα Μενδώνη πρίν από περίπου ένα μήνα.

Στις 12 Οκτωβρίου έρχεται στο φώς το σπουδαίο ψηφιδωτό που βρέθηκε στο δάπεδο του τρίτου θαλάμου του τάφου της Αμφίπολης. Οι φωτογραφίες δόθηκαν στη δημοσιότητα στο πλαίσιο της τακτικής ενημέρωσης από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού

Το ψηφιδωτό, στο οποίο απεικονίζεται άρμα σε κίνηση, που σύρεται από δύο λευκά άλογα, το οποίο οδηγεί ο ψυχοπομπός Θεός Ερμής που φορά πέτασο, μανδύα, φτερωτά σανδάλια και κρατά κηρύκειο ενώ απεικονίζεται γενειοφόρος ώριμος άνδρας, με στεφάνι δάφνης στο κεφάλι.

Λίγες μέρες μετά αποκαλύφθηκε η  Περσεφόνη στο ψηφιδωτό της Αμφίπολης. Η γυναικεία μορφή της παράστασης είναι νεαρής ηλικίας, φορά λευκό χιτώνα και έχει υψωμένο το αριστερό της χέρι προς τα πάνω. Επιβεβαιώνεται ότι αναπαριστά την αρπαγή της από τον Πλούτωνα. H τρίτη μορφή της παράστασης, η Περσεφόνη, είναι πίσω από τον γενειοφόρο άνδρα, ο οποίος -εκτός από το στεφάνι- φοράει και κόκκινο ιμάτιο.

21 Οκτωβρίου αποκαλύφθηκε το μαρμάρινο κεφάλι  της Σφίγγας. Το μαρμάρινο κεφάλι της ανατολικής Σφίγγας εντοπίζεται περίπου 14 μέτρα μακρύτερα από το σώμα της στην είσοδο του ταφικού μνημείου. Το κεφάλι της Σφίγγας που ζυγίζει περίπου 80 κιλά μεταφέρεται στο Μουσείο της Αμφίπολης την ημέρα που βρέθηκε, ενώ η αμέσως επόμενη ημέρα, Τετάρτη 22 Οκτωβρίου είναι αφιερωμένη στη μεταφορά των τμημάτων από το θυρόφυλλο. ΄Ολα στο μνημείο είναι τώρα σκεπασμένα. Παρά τη βροχή και τις κακές καιρικές συνθήκες η ανασκαφή συνεχίζεται και έτσι βρέθηκαν ακόμα δύο θραύσματα από τα φτερά των Σφιγγών.

Πλέον αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον η αυριανή τακτική ενημέρωση του Υπουργείου Πολιτισμού για τυχόν νέα ευρήματα.

Εικασίες για τον ένοικο του τάφου

Ο επίτιμος καθηγητής αρχαιολογίας του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια και επί 35 χρόνια ανασκαφέας στην αρχαία Νεμέα, Στέφανος Μίλερ εκτιμά ότι εκεί μπορεί να είναι θαμμένος ο ναύαρχος Νέαρχος επικεφαλής του στόλου του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Ο βασιλιάς Κάσσανδρος είναι, σύμφωνα με τις ιστορικές εικασίες της Ελένης Αρβελέρ, ο πιθανότερος κάτοχος του ταφικού μνημείου της Αμφίπολης.

«Πιστεύω ότι με το μνημείο της Αμφίπολης πρέπει να σχετίζονται επιφανείς, που είχαν δεσμούς λόγω καταγωγής ή λόγω δράσης με αυτή την πόλη. Πιθανότατα (να πω ασφαλώς;) ο ίδιος ο Κάσσανδρος και η γυναίκα του Θεσσαλονίκη» εκτιμά η βυζαντινολόγος, που εντόνως υποστηρίζει ότι «η μεγαλοπρέπεια του μνημείου συνάδει με τον χαρακτήρα του Κασσάνδρου.

«Δεν είναι συνηθισμένο σοβαροί επιστήμονες, όπως μερικοί θεωρούν την αφεντιά μου, για τα βυζαντινά πράγματα, να μπαίνουν στα χωράφια συναδέλφων τους άλλης ειδικότητας», ομολογεί η ιστορικός κ. Αρβελέρ, εξηγώντας το γιατί έγραψε το βιβλίο «Εικασίες, Βεργίνα – Αμφίπολη»: «Το τολμώ έχοντας επίγνωση του παράδοξου του διαβήματός μου, μόνο και μόνο για να παρουσιάσω ένα πρόβλημα που με απασχολεί από καιρό».

«Το μνημείο χρονολογείται, όπως φαίνεται, σε μια περίοδο που περιλαμβάνει και τα χρόνια της εξουσίας του Κασσάνδρου στην Αμφίπολη», αναφέρει μεταξύ άλλων η κ. Αρβελέρ, επιχειρώντας να δώσει απάντηση στο ερώτημα που την απασχολεί.

Η ίδια απομακρύνεται από τα γνωστά επιστημονικά ενδιαφέροντά της και ασχολείται με τον τάφο της Βεργίνας και τον πρόσφατα ανακαλυφθέντα τάφο της Αμφίπολης.

Οπως εξηγεί στην εισαγωγή του ολιγοσέλιδου βιβλίου της, την απασχολούσε από καιρό «η παρουσία της ελεφαντοστέινης κεφαλής του Μεγάλου Αλεξάνδρου στον τάφο του πατέρα του, Φιλίππου», η παρουσία ομοιώματος βασιλεύοντος βασιλέως σε τάφο ανάμεσα σε νεκρούς. Αυτό το παράδοξο έδωσε αφορμή για διαβάσματα, σκέψεις και εικασίες.