Η Άμυνα στο επίκεντρο του φόρουμ της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων

Οι ευρωπαϊκές χώρες ζήτησαν αύξηση των αμυντικών και στρατιωτικών δαπανών, με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ να ζητά μια πραγματική αμυντική ένωση στο διήμερο (7-8 Φεβρουαρίου) ετήσιο φόρουμ της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) στο Λουξεμβούργο.

Η ΕΤΕπ, ο δανειοδοτικός βραχίονας της ΕΕ με έδρα το Λουξεμβούργο, βρίσκεται στο προσκήνιο των νέων πολιτικών συζητήσεων, καθώς πληθαίνουν οι εκκλήσεις για αύξηση των αμυντικών δαπανών εν μέσω της επιθετικότητας της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Είναι το μεγαλύτερο πολυμερές ίδρυμα στον κόσμο, υπογράφοντας χρηματοδότηση άνω των 75 δισ. ευρώ το 2023, και έχει δεσμευτεί να γίνει η «τράπεζα της ΕΕ για το κλίμα». Το 2019, ανακοίνωσε ότι θα σταματήσει τις επενδύσεις στα έργα πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα, ενώ πλέον είναι ο νούμερο ένα εταίρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη χρηματοδότηση της Πράσινης Συμφωνίας.

Από τον πόλεμο στην Ουκρανία, ωστόσο, υπάρχει μια αυξανόμενη πίεση για περισσότερη χρηματοδότηση αμυντικών και στρατιωτικών έργων.

«Η ειρήνη εντός των συνόρων της ΕΕ δεν είναι αρκετή για να εγγυηθεί την ειρήνη πέρα από τα σύνορά μας», δήλωσε ο Σαρλ Μισέλ, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στο φόρουμ σε μια κεντρική ομιλία, ελπίζοντας να αναπτυχθεί μια ολοκληρωμένη «Αμυντική Ένωση».

Οι ηγέτες της ΕΕ ζήτησαν ενεργά από την ΕΤΕπ να συμμετάσχει περισσότερο σε αμυντικές επενδύσεις από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία την άνοιξη του 2022 και επανειλημμένα έκτοτε.

Οι δηλώσεις Μισέλ έρχονται σε συμφωνία με τα αιτήματα των ηγετών της Γαλλίας και της Εσθονίας για τη συγκρότηση αμυντικών «ευρωομολόγων». Ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου Λυκ Φρίντεν δήλωσε την Τετάρτη ότι είναι υπέρ επίσης.

«Η Ευρώπη μπορεί να κάνει πολύ περισσότερα. Τα νέα ομόλογα της ΕΕ [μπορούν να είναι] ένα σχέδιο του μέλλοντος, [και] πρέπει να το κάνουμε μαζί ως Ευρωπαίοι», εξήγησε.

Τα μέλη της δυτικής στρατιωτικής συμμαχίας ΝΑΤΟ έχουν επίσης δεσμευτεί να δαπανούν τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ τους για την άμυνα.

Ακόμη και για τα μη μέλη του ΝΑΤΟ, είναι καιρός να επενδύσουν ενεργά στην άμυνα, σύμφωνα με τον Πιερ Γκραμενιά, Διευθύνοντα Σύμβουλο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ).

Εάν βρίσκεται κάτω από το όριο του 2%, τότε «[η] άμυνα της ΕΕ δεν είναι αξιόπιστη», δήλωσε ο Πιερ Γκραμενιά σε πάνελ.

Η Πολωνία, η οποία συνορεύει με την Ουκρανία, πρόκειται μάλιστα να δαπανήσει το 4,1% του ΑΕΠ για την άμυνα, ενώ ο Πολωνός υπουργός Οικονομικών Αντρέι Ντομάνσκι δήλωσε στο Euractivτα εξής: «θα συνεργαστούμε με την ΕΤΕπ για να μεγιστοποιήσουμε τον αντίκτυπο».

«Να είστε προσεκτικοί»

Τελικά, στο φόρουμ, με τίτλο «Η ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα σε ένα πολωμένο παγκόσμιο πλαίσιο», οι συζητήσεις για την άμυνα έδιναν και έπαιρναν.

Τον Ιούνιο του 2023, η ΕΤΕπ ανακοίνωσε ότι θα διαθέσει 8 δισεκατομμύρια ευρώ για «την ατζέντα της ΕΕ για την ασφάλεια και την άμυνα» για έργα έρευνας και ανάπτυξης (Ε&Α), τεχνολογίας αιχμής, υποδομών πολιτικής ασφάλειας και διπλής χρήσης – η εφαρμογή των οποίων ισχύει εξίσου για πολιτικούς και στρατιωτικούς σκοπούς.

«Η πρόεδρος της ΕΤΕπ [Νάντια Καλβίνιο] δεν έκρυψε ποτέ το γεγονός ότι αυτό είναι κάτι για το οποίο θέλει να συνεχίσει να εργάζεται», δήλωσε στο Euractiv ο Αμπρουάζ Φαγιόλ, αντιπρόεδρος της ΕΤΕπ, αρμόδιος για το κλίμα. Ο ίδιος μάλιστα δήλωσε ότι οι ανακοινώσεις πιθανόν να γίνουν στο άτυπο Συμβούλιο των υπουργών Οικονομίας στη Γάνδη στις 21-23 Φεβρουαρίου, στο οποίο θα συμμετάσχει η κυρία Καλβίνιο.

Ωστόσο, η χρηματοδότηση αποκλειστικά στρατιωτικών πρωτοβουλιών φαντάζει πολύ επικίνδυνη. «Η ανταπόκριση που λαμβάνουμε από τους επενδυτές μας είναι: ‘Να είστε προσεκτικοί. Η χρηματοδότηση αμυντικών έργων δεν περιλαμβάνεται στη δήλωση αποστολής σας», πρόσθεσε ο αντιπρόεδρος της ΕΤΕπ.

Τεχνικά, τίποτα δεν εμποδίζει την τράπεζα να επενδύσει σε πρωτοβουλίες αποκλειστικά στρατιωτικού χαρακτήρα. Οι μέτοχοι είναι τα κράτη μέλη και μια απλή πλειοψηφία θα μπορούσε να αλλάξει τις επενδυτικές αποφάσεις της τράπεζας.

Η υπερβολικά στρατιωτική παρέκκλιση μπορεί, ωστόσο, να θέσει σε δοκιμασία την εμπιστοσύνη των επενδυτών και υπάρχουν ανησυχίες ότι η τράπεζα θα μπορούσε να χάσει την αξιολόγηση ΑΑΑ, λόγω της οποίας μπορεί να δανείζεται χρήματα στις χρηματοπιστωτικές αγορές με πολύ ευνοϊκά επιτόκια.

«Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν πείθει τα ταμεία και τα συνταξιοδοτικά ταμεία να επενδύσουν περισσότερο στην άμυνα και την ασφάλεια», είχε δηλώσει ο αντιπρόεδρος της ΕΤΕπ για την ασφάλεια και την άμυνα, Κρις Πέιτερς, σε συνέντευξή του στο Euractiv τον Ιανουάριο, υποδηλώνοντας ότι δεν υπάρχει, επομένως, λόγος για την τράπεζα της ΕΕ να αναλάβει αυτό το ρίσκο.

Η Καλβίνιο έχει προσδώσει στη θέση που κατέχει μια πολιτική στροφή, και προς το παρόν δεν δήλωσε τίποτα η ίδια ούτε για την άμυνα ούτε για την ασφάλεια στην κεντρική ομιλία της στο φόρουμ.

Όμως άλλοι, όπως ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ήταν πρόθυμοι να εκφράσουν την ανάγκη για σημαντικότερη χρηματοδότηση με τη βοήθεια της ΕΤΕπ.

«Είμαι πεπεισμένος ότι μια πραγματική ενιαία αγορά για την άμυνα θα πρέπει να στηρίξει αυτή τη νέα εποχή της ευρωπαϊκής ασφάλειας», δήλωσε.

Τον Δεκέμβριο, στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αναφέρθηκε «ένας ενισχυμένος ρόλος του Ομίλου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για τη στήριξη της ευρωπαϊκής ασφάλειας και άμυνας».

Σε συνέντευξη Τύπου τον Ιανουάριο, ο Ευρωπαίος Επίτροπος για την εσωτερική αγορά Τιερί Μπρετόν, αρμόδιος για την άμυνα, κάλεσε τον χρηματοπιστωτικό κλάδο να στηρίξει τις ευρωπαϊκές προσπάθειες για την αύξηση των αμυντικών επενδύσεων.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ