Οι Podemos και η πολιτική ουτοπία

Της Έρης Τσάκωνα

Στην Ισπανία συνέβη ό,τι και στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες που βρέθηκαν στην μέγγενη των σκληρών πολιτικών λιτότητας. Ο δικομματισμός έχασε την πάλαι ποτέ πρωτοκαθεδρία του. Τα δύο κόμματα που εναλλασσόταν στην εξουσία από τον θάνατο του δικτάτορα Φράνκο μέχρι σήμερα, το δεξιό Λαϊκό Κόμμα και το κεντροαριστερό Σοσιαλιστικό Κόμμα, συγκεντρώνουν αθροιστικά στις δημοσκοπήσεις το 50% της πρόθεσης ψήφου. Η ταχεία άνοδος των ριζοσπαστικών αριστερών κομμάτων και της ξενοφοβικής ακροδεξιάς, αποτελεί κοινό παρονομαστή για την συντριπτική πλειοψηφία των χωρών-μελών της Ε.Ε που κλήθηκαν να εφαρμόσουν ασφυκτική δημοσιονομική πολιτική.

Το κίνημα «Podemos» («Μπορούμε») του 36χρονου ακαδημαϊκού πολιτικού επιστήμονα Πάμπλο Ιγκλέσιας, το οποίο ξεκίνησε ως φορέας διαμαρτυρίας αντλώντας τη δυναμική του από τους «Indignados» της Πουέρτα ντελ Σολ, θα ήταν η πρώτη επιλογή του ισπανικού εκλογικού κόμματος αν γινόταν αύριο εκλογές στη χώρα της Ιβηρικής. Αναλύοντας τα στοιχεία των δημοσκοπήσεων, το πολιτικό έρεισμα των «Podemos», εδρεύει στα κοινωνικά στρώματα που επλήγησαν περισσότερο από τις αυστηρές δημοσιονομικές πολιτικές και είδαν το βιοτικό τους επίπεδο να συμπιέζεται, καθώς και στους νέους, όπου ένας στους δύο είναι άνεργος.

Ίσως να «ωρίμασε» το λαϊκό αίτημα για «πραγματική δημοκρατία» που αιτούντο οι εκατοντάδες χιλιάδες «αγανακτισμένοι» Ισπανοί της Πουέρτα ντε Σολ. Ίσως όμως να πρόκειται για στιγμιαία επιτυχία που ενισχύεται από την λαϊκιστική πολιτική ρητορεία που κεφαλαιοποιεί στο έπακρο την λαϊκή δυσαρέσκεια.

Στην πρώτη περίπτωση, το «Podemos» βάσει του καταστατικού του, προωθεί τη συμμετοχική δημοκρατία. Όπως οι «Indignados» λάμβαναν αποφάσεις μέσω γενικών συνελεύσεων στις πλατείες, αντίστοιχα, παρόμοια διαδικασία ακολουθείται και στους «Podemos», μέσω των αποκαλούμενων  «κύκλων», ευέλικτών επιτροπών. Ένα ακόμη δημοκρατικό εργαλείο τους, είναι οι online ψηφοφορίες των μελών. Επίσης, οι «Podemos» υποστηρίζουν ότι απευθύνονται σε πολίτες δίχως κομματική «ταυτότητα», αλλά και σε εκείνους που θέλουν να δώσουν δύναμη σε ένα κίνημα που διασώσει τη δημοκρατία αντιπαρατασσόμενο στην «la casta», όπως αποκαλούν τον δικομματισμό, την πολιτική και επιχειρηματική ελίτ.

Στη δεύτερη περίπτωση, το κίνημα ανέβασε κατακόρυφα τα ποσοστά του χάρη στην ρητορική δεινότητα και το «charm offensive» του ιδρυτή του και μοιράζει ανεδαφικές υποσχέσεις, τις οποίες όσο πλησιάζει προς την εξουσία θα αναιρεί υπό το ασφυκτικό «πρεσάρισμα» της Κομισιόν, διότι η συμμετοχή στην ΕΕ και στη ευρωζώνη προϋποθέτει την τήρηση κανόνων. Αν εξαιρέσουμε ότι τουλάχιστον υπάρχει η παραδοχή ότι η δυνατότητα εξόδου από το ευρώ αποτελεί ουτοπία, ορισμένες πολιτικές προτάσεις των Podemos, είναι αμφιλεγόμενες. Όπως σημειώνει σε πρόσφατη έκθεσή του για τους Podemos το ερευνητικό ινστιτούτο «Open Europe», η κυριότερη πρόταση του κόμματος είναι ένα «βασικό εισόδημα για όλους τους πολίτες, μόνο και μόνο γιατί είναι πολίτες». Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις το μέτρο θα κοστίσει 145 δισεκατομμύρια ευρώ, περίπου το 14.5% του εθνικού ΑΕΠ. Αυτό θα συνιστούσε παραβίαση κανονισμών του Ευρωπαϊκού προϋπολογισμού.

Δεδομένου ότι οι θεμελιώδεις αρχές της Ε.Ε και της ευρωζώνης καταργούν κάθε εγχείρημα νέο-απομονωτισμού και η αλληλεξάρτηση με τη διεθνή οικονομία είναι αναπόφευκτη, άραγε πόση ελευθερία υλοποίησης της ατζέντας τους έχουν ευρωπαϊκά κόμματα όπως οι Podemos, το κίνημα των Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο στην Ιταλία, της Λεπέν στη Γαλλία και του Φάρατζ στη Βρετανία;

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Η ΑΞΙΑ» στις 23.11.2014