«Είναι η οικονομία, ανόητε!»

Της Έρης Τσάκωνα

Η υπεραισιοδοξία του ρώσου προέδρου Βλάντιμιρ Πούτιν στην καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου που παραχωρεί στο τέλος του έτους για την ανάκαμψη της εθνικής οικονομίας εντός της επόμενης διετίας, δεν έγινε δεκτή με εφησυχασμό από τους πιστωτές της χώρας και τα hedge funds.

Αν και απέδωσε τα προβλήματα της ρωσικής οικονομίας στις κυρώσεις της Δύσης, ως απάντηση για την ρωσική εμπλοκή στο ουκρανικό ζήτημα, ίσως ο ίδιος να έχει αντιληφθεί πόσο απροετοίμαστη βρέθηκε η χώρα μπροστά στην «καθίζηση» των τιμών του πετρελαίου. Όπως έγραψε ο διεθνής οικονομικός Τύπος, ο Πούτιν δεχόταν επί σειρά ετών εισηγήσεις για αναπροσαρμογή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, ώστε η εθνική οικονομία να μην εξαρτάται πλήρως από τις εξαγωγές ενέργειας.

Η επιβράδυνση της ρωσικής οικονομίας είχε παρατηρηθεί πολύ νωρίτερα από την επιβολή των κυρώσεων της Δύσης. Έκπληξη δημιουργεί η δήλωση της επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας Ελβίρα Ναμπιούλινα, η οποία έκανε λόγο για μια κρίση που κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει πριν από έναν χρόνο. Αναλύοντας τους δύο παράγοντες που οδήγησαν σε αιμορραγία την ρωσική οικονομία, διαπιστώνει κανείς τα εξής.

Αφενός, η κλιμακούμενη αύξηση της παραγωγής πετρελαίου λόγω της σχιστολιθικής δραστηριότητας στις ΗΠΑ, παρακολουθείται από τους αναλυτές τα τρία τελευταία έτη. Ο «αγώνας δρόμου» των αμερικανών για την υπέρβαση στην ημερήσια παραγωγή δεν ξεκίνησε φέτος. Η Ρωσία, ως μία χώρα όπου η συντριπτική πλειονότητα της εξαγωγικής δραστηριότητας καλύπτεται από το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο, είναι το λιγότερο αφελές να μην λαμβάνει υπόψη τους δυνητικούς κινδύνους και να υπολογίζει τα έσοδα του προϋπολογισμού του 2015 με την τιμή του βαρελιού στα 100 δολάρια.

Αφετέρου, οι συνέπειες των κυρώσεων από ΗΠΑ και ΕΕ στη Μόσχα, δεν εκτιμήθηκαν σωστά, ή τουλάχιστον υποβαθμίστηκαν στο εσωτερικό της χώρας από το Κρεμλίνο και αντιμετωπίστηκαν με εθνικιστικές «κορώνες» που προστάτευσαν τη δημοφιλία του Βλάντιμιρ Πούτιν. Η φυγή κεφαλαίων από τη χώρα και ο αποκλεισμός της πρόσβασης στις διεθνείς αγορές στους υπερδανεισμένους ενεργειακούς ρωσικούς κολοσσούς, όπως η Rosneft, ήταν τα πρώτα άμεσα αποτελέσματα των κυρώσεων που έγιναν ορατά εντός συντόμου χρονικού διαστήματος, από την προσάρτηση της Κριμαίας. Ως εκ τούτου, το Κρεμλίνο υποχρεώνεται να στηρίζει με κρατικό χρήμα τους ενεργειακούς κολοσσούς.

Και ποια είναι η διέξοδος; Η λύση σίγουρα δεν θα έρθει από την άνοδο των τιμών του πετρελαίου, τουλάχιστον για το 2015. Ο ΟΠΕΚ, διαμηνύει ότι η τιμή του πετρελαίου δεν θα πέσει ακόμη κι αν φθάσει στα 20 δολάρια το βαρέλι, γεγονός που καταδεικνύει ότι στόχος των Αράβων είναι να θέσουν εκτός παιχνιδιού Αμερικανούς και Ρώσους.

Μήπως μόνο η χαλάρωση των κυρώσεων της Δύσης μπορεί να δώσει το «φιλί» της ζωής στην ασθμαίνουσα ρωσική οικονομία; Για την Ουάσιγκτον, απλώς δεν τίθεται ζήτημα άρσης τους, αν και την ίδια στιγμή, η ΕΕ εμφανίζεται διχασμένη ως προς τη συνέχιση των κυρώσεων. Η Ιταλία, η οποία διατηρεί στενούς ενεργειακούς δεσμούς με τη Ρωσία, φοβάται για αντίμετρα και εντείνει την πίεση στο Βερολίνο για χαλάρωση των κυρώσεων.

Ωστόσο, για να γίνουν βήματα από ΗΠΑ και ΕΕ προς αυτή την κατεύθυνση, πρέπει ο Πούτιν να απεμπλακεί από την ουκρανική κρίση. Εξέλιξη εξαιρετικά απίθανη, δεδομένου ότι ο ρώσος πρόεδρος πιστώθηκε αρκετούς πόντους δημοφιλίας στο εσωτερικό μετά την προσάρτηση της Κριμαίας και επένδυσε τον πολιτικό του λόγο στο δόγμα της «Νέας Ρωσίας».

Γι’ αυτό και αποκτά βαρύνουσα σημασία, η «αντεπίθεση» του ρώσου προέδρου. Ποιες κινήσεις θα κάνει ο Βλάντιμιρ Πούτιν στη γεωπολιτική σκακιέρα για να πείσει τους πολίτες του ότι υπαίτιοι για την σημερινή κατάσταση της οικονομίας είναι οι «εξωτερικοί εχθροί» της Ρωσίας;

Εν τέλει, οι αγορές δεν ενθουσιάζονται από την «καπατσοσύνη» ενός προέδρου.

«Είναι η οικονομία, ανόητε», θα του απαντούσαν οι αμερικανοί.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Η ΑΞΙΑ” στις 27.12.2014