Κορωνοϊός: Προ των πυλών οι μεταλλάξεις «Έψιλον» και «Λάµδα»

Στην πατρίδα μας, η Κρήτη, ένας από τους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως, έγινε ο πρώτος τόπος όπου διαδόθηκε η μετάλλαξη «∆έλτα» και επικράτησε στο 95% των νέων κρουσμάτων.

Της ΑΛΕΞΙΑ ΣΒΩΛΟΥ

Νέοι εχθροί στον ορίζοντα μετά την επέλαση της «Δέλτα»

Με το υπερμεταδοτικό ινδικό στέλεχος να αναμένεται να γίνει κυρίαρχο σε όλη την ελληνική επικράτεια και φυσικά το ίδιο να ισχύει και εκτός συνόρων για το σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών, η ανησυχία για το τι μέλλει γενέσθαι στην κορύφωση της τουριστικής θερινής περιόδου γιγαντώνεται, καθώς ο κορωνοϊός επιφυλάσσει συνεχώς εκπλήξεις. Εκεί που πιστεύουμε πως έχουμε νικήσει, μια νέα μετάλλαξη που εμφανίζεται κάπου στον κόσμο και διασπείρεται παντού με ταχύτητα πυρκαγιάς φέρνει την απόλυτη ανατροπή και μας πηγαίνει πίσω. Όχι στο σημείο μηδέν, αλλά αρκετά πίσω ώστε να χρειαστεί να τρέξουμε περισσότερο για να καλύψουμε το χαμένο έδαφος, με τη θερινή ραστώνη να αποτελεί εμπόδιο, καθώς στην καρδιά του καλοκαιριού η ημερήσια εμβολιαστική δυνατότητα έχει μειωθεί κάτω από τους 50.000 εμβολιασμούς, και λειτουργεί στο… ρελαντί.

Τα κρούσματα

Κι ενώ οι εμβολιασμοί προχωρούν πλέον με ταχύτητα… χελώνας, η μετάλλαξη «∆έλτα» έχει απλώσει για τα καλά το πέπλο της ανησυχίας για το πού θα φτάσουν τα κρούσματα, οι νοσηλείες και οι διασωληνώσεις μέσα στο καλοκαίρι, ο καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής του ΑΠΘ ∆ημοσθένης Σαρηγιάννης εκτιμά πως στα μέσα Οκτωβρίου θα φτάσουμε τους 650 διασωληνωμένους ασθενείς και ότι θα υπάρξει και γραμμική αύξηση των θανάτων, έστω πιο ήπια. Στο μεταξύ κι άλλοι εχθροί μαζεύονται προ των πυλών. Ήδη, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων ECDC έχει εντοπίσει δύο μεταλλάξεις που προκαλούν ανησυχία, το στέλεχος «Έψιλον», που εντοπίστηκε αρχικά στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ, και το στέλεχος «Λάμδα», που μας έρχεται από το Περού, ενώ ο πίνακας του ECDC διαρκώς διευρύνεται και με άλλα στελέχη, όπως το «Κάπα», καθώς οι μεταλλάξεις του ιού δεν σταματούν ποτέ.

Μετά τη μετάλλαξη Β.1.617.2 που όλοι γνωρίζουμε ως μετάλλαξη «∆έλτα» ή ινδικό στέλεχος, καθώς πρωτοεμφανίστηκε στην Ινδία και ανήκει στα στελέχη ανησυχίας σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων ECDC, λόγω της κατά 100% μεγαλύτερης μεταδοτικότητάς της (σε σχέση με το αρχικό στέλεχος), μια νέα πηγή προβληματισμού δημιουργείται με τη μετάλλαξη «Έψιλον», άμεσα σχετιζόμενη με την παγκόσμια επιχείρηση εμβολιασμού.

Το στέλεχος «Έψιλον», με κωδική ονομασία Β.1.427/Β.1.429, που πρωτοεμφανίστηκε στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ, διαθέτει έναν πρωτοφανή μηχανισμό σε μοριακό επίπεδο με τον οποίο ο κορωνοϊός μπορεί να διαφεύγει από τα υπάρχοντα εμβόλια. Όπως εξηγεί ο καθηγητής Οργανικής Χημείας – Φαρμακοχημείας του Τμήματος Χημείας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Γιώργος Κόκοτος, ο μηχανισμός αυτός σχετίζεται με μεταλλάξεις αμινοξέων της πρωτεΐνης ακίδας (spike protein) του ιού. Η πρωτεΐνη ακίδα παίζει σημαντικότατο ρόλο για την πρόσδεση του ιού στα ανθρώπινα κύτταρα και την έναρξη της λοίμωξης.

Στη μετάλλαξη «Έψιλον» τρία αμινοξέα της πρωτεΐνης ακίδας αντικαθίστανται από διαφορετικά αμινοξέα, με συνέπεια την αλλαγή της δομής της πρωτεΐνης στον χώρο, γεγονός που εμποδίζει πλέον τα αντισώματα να την αναγνωρίσουν. Το αποτέλεσμα είναι πως μετριάζεται η εξουδετερωτική ισχύς που έχουν τα αντισώματα που έχουν προέλθει είτε από τον εμβολιασμό είτε από προηγούμενη λοίμωξη με τον ιό. Τέτοιες μεταλλάξεις έχουν τη δυνατότητα να αποφεύγουν και ειδικά μονοκλωνικά αντισώματα που χρησιμοποιούνται στην κλινική πράξη ως θεραπευτικά μέσα. Η αλλαγή της δομής της πρωτεΐνης ακίδας στη μετάλλαξη «Έψιλον» διαπιστώθηκε με την τεχνική της ηλεκτρονικής κρυομικροσκοπίας και επιβεβαιώθηκε ο σχηματισμός ενός νέου χημικού δεσμού με φασματομετρία μάζας. Από τα τέλη του 2020, που πρωτο-ταυτοποιήθηκε η μετάλλαξη «Έψιλον» στην Καλιφόρνια έχουν εντοπιστεί περίπου 46.000 κρούσματα στις ΗΠΑ και το στέλεχος που ο ECDC έχει συμπεριλάβει στα στελέχη ανησυχίας έχει εξαπλωθεί σε 34 άλλες χώρες, με μικρό αριθμό κρουσμάτων μέχρι στιγμής.

Και «Κάπα»

Από την Ινδία, χώρα προέλευσης της μετάλλαξης «∆έλτα», μας έρχεται κι άλλη μία πηγή ανησυχίας που για την ώρα παραμένει στην κατηγοριοποίηση των στελεχών ενδιαφέροντος του ECDC και αφορά στη μετάλλαξη «Κάπα» με κωδική ονομασία Β.1.617.1. Η τρίτη μετάλλαξη που τάραξε τα νερά τις τελευταίες μέρες είναι το στέλεχος «Λάμδα», που πρωτοεμφανίστηκε στο Περού και εξαπλώθηκε στη Λατινική Αμερική.

Η «Λάμδα», με κωδική ονομασία C.37, ανήκει στην κατηγοριοποίηση των στελεχών υπό παρακολούθηση του ECDC μαζί με αρκετά άλλα στελέχη τα οποία καθώς φαίνεται διαθέτουν τις ίδιες ιδιότητες με τα λεγόμενα στελέχη ανησυχίας, αλλά οι πληροφορίες που έχουμε γι’ αυτά είναι ελλιπείς και συνεπώς απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση ώστε να αποκτήσουμε μια καλύτερη εικόνα.

Από τη μεριά τους ο καθηγητής Επιδημιολογίας ΕΚΠΑ Γκίκας Μαγιορκίνης και ο καθηγητής Αιματολογίας και Πρύτανης ΕΚΠΑ Θάνος ∆ημόπουλος θυμίζουν ότι τα εμβόλια των Pfizer και Moderna προστατεύουν από τη συμπτωματική νόσο COVID με τη μετάλλαξη «∆έλτα» κατά 79% και από την ανάγκη για νοσηλεία κατά 93%, με το αντίστοιχο εμβόλιο της AstraZeneca να προστατεύει κατά 62%. Τα ποσοστά αυτά που είναι εμφανώς μειωμένα για το εμβόλιο της AZ ισχύουν για τον πλήρη εμβολιασμό με δύο δόσεις.

Εάν ο εμβολιασμός μείνει στη μέση, τότε η προστασία δεν ξεπερνά το 33%, είναι δηλαδή αισθητά μειωμένη και όλα αυτά τα στοιχεία καταδεικνύουν την επείγουσα ανάγκη όχι μόνο για την αύξηση των εμβολιασμών, αλλά και για την ολοκλήρωση του εμβολιαστικού σχήματος. Νέα δεδομένα παρουσιάστηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση Lancet για την προστασία που προσφέρει το εμβόλιο της Moderna από όλα τα νέα «αναδυόμενα» στελέχη του κορωνοϊού. Όπως εξηγούν η αναπληρώτρια καθηγήτρια Επιδημιολογίας ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, ο πρύτανης Θάνος ∆ημόπουλος και οι γιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Πάνος Μαλανδράκης και Γιάννης Ντάνασης, ο πλήρης εμβολιασμός οδηγεί σε παραγωγή εξουδετερωτικών αντισωμάτων απέναντι σε όλα τα προϋπάρχοντα και τα νεότερα στελέχη, όπως το στέλεχος« Βήτα» (B.1.351, Νότιας Αφρικής), το στέλεχος Β.1.617 (Ινδίας), το στέλεχος «Κάπα» (Β.1.617.1), το στέλεχος «∆έλτα» (Β.1.617.2), το στέλεχος «Ήττα» (Β.1.525, Νιγηρίας), το στέλεχος Α.23.1 (Ουγκάντα) και το στέλεχος Α.VOI.V2 (Ανγκόλα), αρκεί να ολοκληρώνονται οι δόσεις των εμβολίων.

Στο σημείο αυτό η επίκουρη καθηγήτρια Μικροβιολογίας ΕΚΠΑ Βασιλική Πυτιρίγκα θυμίζει πως ο εμβολιασμός επάγει κι άλλους μηχανισμούς προστασίας. ∆εν είναι μόνο τα εξουδετερωτικά αντισώματα με τα οποία αμύνεται ο οργανισμός μας μετά τη χορήγηση του εμβολίου. Υπάρχει και η κυτταρική ανοσία η οποία εμπλέκει τα Τ-λεμφοκύτταρα κι επειδή ενεργοποιείται και από τους άλλους κορωνοϊούς, που κυκλοφορούν εδώ και χρόνια, έχει πολύ πιο μακρά διάρκεια δράσης.

Όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΜΠΑΜ» που κυκλοφορεί

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ