Στην γηραιά ήπειρο το…φάντασμα του αναθεωρητισμού!

Αυτό που απασχολεί και θα απασχολήσει τη διεθνή πολιτική ανάλυση εντονότερα μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία -κάτι που δεν πέτυχε ίσως λόγω διεθνών συνθηκών η εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο το ’74- είναι η ευκολία με την οποία μία χώρα παραβιάζει το διεθνές δίκαιο μέσω της αποτύπωσης του δόγματος του αναθεωρητισμού και της επαναχάραξης των συνόρων.

Του Νίκου Βασιλειάδη 

Οι εξελίξεις όπως διαμορφώθηκαν στην Ουκρανία θεωρούνται προπομπός μεγάλων γεωπολιτικών εξελίξεων στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο, στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Δίχως άλλο η απειλή του αναθεωρητισμού, που λαμβάνει σάρκα και οστά στην Ουκρανία, ρίχνει βαριά τη σκιά της και πάνω από την Ελλάδα και την Κύπρο. Η παραβίαση του διεθνούς δικαίου και η ακύρωση των διεθνών συνθηκών και συμφωνιών, μέσω της αποτύπωσης του αναθεωρητισμού του Πούτιν επί του πεδίου, δίνουν έναυσμα στον Τούρκο πρόεδρο να ενισχύσει τη ρητορική του και τον πολιτικό του σχεδιασμό, με στόχο την αναβίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Ήδη, σχετικά μηνύματα έχει στείλει με τις δηλώσεις του στη Βουλή ο Έλληνας πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, καταδικάζοντας ως επικίνδυνη κάθε «αναθεωρητική προσέγγιση επαναχάραξης συνόρων» και στο ίδιο πνεύμα ο ΥΠΕΞ, Νίκος Δένδιας, με το βλέμμα σαφώς στη Ρωσία αλλά και την Τουρκία, υποστήριξε ότι «η προστασία της εδαφικής ακεραιότητας, της κυριαρχίας και της ανεξαρτησίας όλων των κρατών αποτελεί ιερό ευαγγέλιο και θεμέλιο λίθο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής».

Μπορεί το Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά σε αυτήν τη χρονική στιγμή να είναι ένα δευτερεύον περιφερειακό ζήτημα, όμως η Αθήνα και η Λευκωσία βλέποντας μπροστά δεν μπορούν να παραβλέψουν το γεγονός πως, όπως εξελίχθηκε η κατάσταση στην Ουκρανία, αποτελεί μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για τον Τούρκο ηγέτη να θελήσει να ακολουθήσει τα βήματα του Πούτιν, ακόμα και αν όχι στο άμεσο μέλλον.
Το κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου φυσικά είναι ο πλέον «εύκολος στόχος» εάν η Τουρκία θελήσει να ακολουθήσει ένα τέτοιο σενάριο, ενώ αν και ακραία, ωστόσο όχι αδύνατη, φαντάζει η απειλή απέναντι στην Ελλάδα, με στόχο τα νησιά και πρόσχημα τη στρατιωτικοποίηση ή τη Θράκη με τη δικαιολογία της προστασίας του μουσουλμανικού πληθυσμού.

Επανασύνδεση

Η Ιστορία έχει αποδείξει ότι ο Ερντογάν -άσχετα αν στην παρούσα φάση εμφανίζεται λόγω της δυσχερούς θέσης στην οικονομία πρόθυμος να επανασυνδεθεί με τη Δύση και να προβάλει τη διάθεσή του για ρόλο περιφερειακού παίκτη δηλώνοντας υπέρ του διεθνούς δικαίου- θα ακολουθήσει τον δρόμο του Δικαίου και δεν θα θελήσει να εκμεταλλευθεί την ιστορική ευκαιρία που του παρουσιάζεται για να υλοποιήσει τα μακροχρόνια σχέδιά του. Σε αυτή τη φάση, που το ΝΑΤΟ απαιτεί ενότητα και κάθε παραφωνία χαρακτηρίζεται υπέρ του αντιπάλου, μια κίνηση επί του πεδίου από τον Ερντογάν, λένε διπλωμάτες, δεν αποτελεί επιλογή. Ωστόσο, η στάση που κρατά, τόσο με το σόου με τα Δαρδανέλια όσο και με την απόφαση να μη συμμετάσχει στις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, δείχνει πως ο Ερντογάν κρατά στο «κατάστιχό του» τη δυνατότητα να επαναλάβει ό,τι ο Βλαντιμίρ Πούτιν έπραξε στην Ουκρανία -συμπεριλαμβανομένων και των απειλών στις όμορες χώρες- και ό,τι εξάλλου πρώτη η Τουρκία έχει εφαρμόσει στην πράξη με την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το ’74.

Ευκαιρία για Αθήνα -Λευκωσία

Όλα αυτά επειδή δεν είναι σενάρια τα οποία βρίσκονται στη σφαίρα της φαντασίας αλλά πολύ ισχυρές ενδείξεις για το μέλλον, συνιστούν ίσως την πιο κατάλληλη ευκαιρία για Αθήνα και Λευκωσία να θέσουν τους δικούς τους όρους και να αξιοποιήσουν το Ουκρανικό για να καταδείξουν τους κινδύνους της τουρκικής προκλητικότητας, αν η Τουρκία θέλει να «επανενσωματωθεί», αξιοποιώντας τη συγκυρία. Έστω και αν αυτό απαιτεί άλλο μείγμα πολιτικής και διάθεση για πρωτοβουλίες, διάλογο ουσιαστικό και όχι προσχηματικό και κυρίως η Αθήνα να μην οχυρώνεται σε μια ακινησία πίσω από την αδιαλλαξία της Άγκυρας.

Το βέβαιο είναι ότι ο Ερντογάν περνά δύσκολες στιγμές, καθώς προσπαθεί να κρατήσει τις ισορροπίες. Και οι επιλογές καταγράφονται. Με την εξάρτηση της Άγκυρας από τη Μόσχα να είναι σε υψηλά επίπεδα αλλά και με την πίεση να συνταχθεί με τις επιταγές του ΝΑΤΟ, η παραπαίουσα στάση του Ερντογάν ανάμεσα σε Μόσχα και Ουάσινγκτον γίνεται ακόμα πιο επικίνδυνη, με μεγαλύτερο παρασκήνιο.

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι μία μεγάλη δοκιμασία της αξιοπιστίας της Δύσης και των ΗΠΑ, που αναμφίβολα με τις συγκεκριμένες επιλογές τους ξύπνησαν τη «ρωσική αρκούδα». Χωρίς να έχει υπάρξει ένα ξεκάθαρο και σταθερό plan B, σε περίπτωση που ο Πούτιν θα έκανε ό,τι έκανε η Ουκρανία κινδυνεύει να γίνει ένα δεύτερο Αφγανιστάν.

Αυτό που συμβαίνει είναι πως οι διεθνείς συνθήκες και συμφωνίες κατά καιρούς έχουν αποτυπώσει τις θέσεις των ισχυρών, έχουν γίνει κουρελόχαρτα μπροστά στο πνεύμα και τη λογική του αναθεωρητισμού και της επαναχάραξης των συνόρων. Κάτι που η Δύση θα κληθεί από εδώ και στο εξής να αντιμετωπίσει και να χαράξει τις δικές της κόκκινες γραμμές αν δεν θέλει η εισβολή του Πούτιν να δώσει ευκαιρία στον Ερντογάν ή σε οποιονδήποτε άλλο να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο.

Και κάτι τελευταίο, γιατί πρέπει να λεχθεί. Αν η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε αντιδράσει όπως όφειλε (και μπορούσε) στις προκλήσεις του Ερντογάν το 2020, ίσως ο Πούτιν το σκεφτόταν διπλά πριν εισβάλει στην Ουκρανία. Ας ελπίσουμε ότι αυτά θα ειπωθούν και θα ληφθούν υπόψη σοβαρά στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ στο εγγύς μέλλον.

Όπως δημοσιεύθηκε στην “ΜΠΑΜ στο ρεπορτάζ”

Διαβάστε επίσης

Οργή για καθηγητή στην Τουρκία: “Οι άντρες μας περιμένουν τις Ουκρανές αλλά αυτές πάνε στην Ευρώπη”

Ουκρανία: Ο ΟΗΕ ζητά να προστατευθούν 100.000 παιδιά που ζουν σε ιδρύματα