Υπάρχουν γέφυρες-φονιάδες και στην Ελλάδα;

Με αφορμή την κατάρρευση της γέφυρας στη Γένοβα, που κόστισε τη ζωή σε 43 ανθρώπους και άφησε πίσω της δεκάδες τραυματίες, πολλές είναι οι χώρες που βρίσκονται σε επιφυλακή και ελέγχουν εξονυχιστικά τις τεράστιες αυτές ειδικές κατασκευές. Ουδείς γνωρίζει πόσο ασφαλείς είναι οι γέφυρες της Ελλάδας και κάθε πόσο ελέγχονται για την καταλληλότητά τους.
Η γέφυρα στη Γένοβα της Ιταλίας, η οποία ήταν γνωστή για την προβληματική της κατασκευή ήδη από τη δεκαετία του 1970, φέρνει ξανά στο προσκήνιο την ανάγκη του προληπτικού ελέγχου και των επεμβάσεων, όταν αυτό είναι απαραίτητο, σε γέφυρες και λοιπά τεχνικά έργα. Πρόκειται εξάλλου για ένα ζήτημα που δεν έχει γεωγραφικούς περιορισμούς.
Οι γέφυρες σε όλη την Ευρώπη, στην Ασία και στην Αμερική βρίσκονται σε ανησυχητική κατάσταση. Πίσω στο 1999, μια μελέτη έδειξε πως το 30% των γεφυρών στην Ευρώπη παρουσιάζει κάποιου είδους ελάττωμα, το οποίο συχνά αφορά διάβρωση των οπλισμών. Στην Αμερική, σύμφωνα με μια φετινή μελέτη, 54.000 από τις 613.000 γέφυρες είναι «δομικά ανεπαρκείς».
Το πρόβλημα αυτό υφίσταται και στην Ελλάδα. Πριν από έναν χρόνο κατέρρευσε μια οδική γέφυρα στην Εθνική Οδό Κομοτηνής – Ξάνθης. Δυστυχώς δεν δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στο θέμα, καθώς ως εκ θαύματος δεν θρηνήσαμε ανθρώπινες ζωές, όπως δυστυχώς συνέβη στη Γένοβα.

Η κατάστασή τους στη χώρα μας

Σε τι κατάσταση βρίσκονται όμως οι γέφυρες και τα λοιπά τεχνικά έργα στην Ελλάδα; Πόσα χρειάζονται επεμβάσεις και πόσα είναι ξεκάθαρα επικίνδυνα;
Μέχρι και τουλάχιστον το 2015 κανείς δεν ήξερε καν πόσες ακριβώς είναι και πού βρίσκονται όλες οι γέφυρες της Ελλάδας. Εκείνη τη χρονιά η Εγνατία Οδός ΑΕ ανέλαβε ένα έργο προϋπολογισμού 1,1 εκατ. ευρώ για την επιθεώρηση και τη μελέτη αναβάθμισης περίπου 1.200 γεφυρών στις περιφέρειες Στερεάς Ελλάδος, Αττικής, Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας, Ηπείρου, Δυτικής Ελλάδος, Κρήτης, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Πελοποννήσου, καθώς και στην Περιφερειακή Ενότητα Ρόδου.
Βασικό αντικείμενο του έργου αυτού, πέρα από την αξιολόγηση της δομικής και λειτουργικής επάρκειας των γεφυρών, ήταν η καταγραφή και κωδικοποίηση των γεφυρών και των λοιπών τεχνικών έργων, καθώς και η δημιουργία ενός Εθνικού Μητρώου Γεφυρών το οποίο θα τηρούσε η δημόσια εταιρεία. Τα αποτελέσματα του έργου αυτού, αν έχει καν ολοκληρωθεί, είναι άγνωστα, ενώ το Εθνικό Μητρώο Γεφυρών, αν ετοιμάστηκε ποτέ, λογικά βρίσκεται κάπου στους servers της εταιρείας, και σίγουρα όχι διαθέσιμο στο Διαδίκτυο.
Είναι σαφές πως η εικόνα της κατάστασης των γεφυρών σε όλη τη χώρα και η διατήρηση του σχετικού μητρώου δεν μπορεί να παραμείνει σε μία εταιρεία (που μάλιστα σε λίγο θα είναι ιδιωτική), αλλά θα πρέπει να περάσει σε κάποια ρυθμιστική αρχή ή υπηρεσία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών. Στη συνέχεια θα πρέπει να θεσμοθετηθεί από τον νόμο η υποχρέωση των διαχειριστών του οδικού -αλλά και του σιδηροδρομικού- δικτύου, είτε είναι το Δημόσιο ή κάποια ιδιωτική εταιρεία, να ελέγχουν συχνά (π.χ. κάθε χρόνο) ή όποτε κριθεί απαραίτητο (π.χ. μετά από κάποιο σεισμό) τις υποδομές που βρίσκονται κάτω από την ευθύνη τους και να δημοσιεύουν τα αποτελέσματα online ώστε ο κάθε πολίτης να έχει εικόνα για την κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι υποδομές στην περιοχή του.

Πρέπει να συντηρούνται συχνά τα έργα

Πέρα από την καταγραφή και τον έλεγχο των γεφυρών, ένα ακόμα σημαντικό κομμάτι της εξίσωσης είναι η συντήρηση των υποδομών. Ως γνωστόν, μετά την κατασκευή ενός έργου παρατηρείται πολύ συχνά αμέλεια ως προς τη συντήρησή του, ιδιαίτερα όταν έχουμε να κάνουμε με έργα τα οποία ανήκουν στο Δημόσιο και άρα δεν υπάρχουν ρήτρες που να αναγκάζουν τους διαχειριστές τους να τα διατηρούν σε άριστη κατάσταση (χαρακτηριστική περίπτωση το Μετρό της Αθήνας). Στην Ιταλία, αν και τα προβλήματα της γέφυρας που κατέρρευσε ήταν γνωστά, οι εργασίες προχωρούσαν με αργούς ρυθμούς και ενώ η κυκλοφορία στην γέφυρα συνεχιζόταν.
Φτάνοντας σε μια εποχή όπου το μεγαλύτερο μέρος των κυρίων οδικών αξόνων της χώρας έχει κατασκευαστεί, το βάρος θα πρέπει να πέσει στον έλεγχο και στη συντήρηση των υπαρχουσών υποδομών. Ο νόμος θα πρέπει να ορίζει τα καθήκοντα των υπευθύνων και τα χρονικά πλαίσια για τους ελέγχους και τα απαραίτητα έργα ώστε αυτά να γίνονται εγκαίρως και όχι όποτε επιλέξουν οι εκάστοτε πολιτικοί, που συχνά δίνουν προτεραιότητα σε έργα βιτρίνας. Πάνω απ’ όλα, αυτό πρέπει να γίνεται σε καθεστώς διαφάνειας και με πλήρη δημοσιότητα, ώστε οι πολίτες να γνωρίζουν την πραγματικότητα για τους δρόμους και τις γέφυρες από τις οποίες διέρχονται, καθώς και ποιοι είναι αυτοί που οφείλουν να αναλάβουν δράση αλλά αμελούν βάζοντας σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές.

Τι επισημαίνει η ΠΟΣΕΜ

Την παρέμβαση του προϊσταμένου της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης, Λάμπρου Τσόγκα, προκάλεσε η καταγγελία της Πανελλαδικής Ομοσπονδίας Συνδικάτων Εργατοϋπαλλήλων Μεταφοράς (ΠΟΣΕΜ) για την κατάσταση της γέφυρας που συνδέει το λιμάνι της Θεσσαλονίκης με όλο το οδικό δίκτυο της χώρας. Συγκεκριμένα, ο κ. Τσόγκας ζητάει από τον εισαγγελέα ποινικής δίωξης να παραγγείλει τη διενέργεια επείγουσας προκαταρκτικής εξέτασης από την Τροχαία και το Λιμεναρχείο Θεσσαλονίκης για διερεύνηση παράβασης άρθρων του Ποινικού Κώδικα, που αφορούν παραβιάσεις κανόνων οικοδομικής και έκθεσης (άρθρα 286 και 306) και τυχόν άλλης αυτεπάγγελτα διωκόμενης πράξης.
H ΠΟΣΕΜ, με βάση αναφορές οδηγών, που καθημερινά επισκέπτονται το λιμάνι και υποχρεωτικά χρησιμοποιούν τη γέφυρα, σημειώνει σε σχετικό έγγραφο ότι αυτή βρίσκεται σε άθλια κατάσταση, καθώς «όλη η επιφάνειά της σε όλα τα σημεία σύνδεσης είναι κατεστραμμένη, υπάρχουν λακκούβες και πολλές ατέλειες, δημιουργώντας τεράστιο πρόβλημα στα φορτηγά που κινούνται στα σημεία αυτά».
Η Ομοσπονδία υπογραμμίζει ότι μετά την πτώση της γέφυρας στην Ιταλία δημιουργείται πρόσθετος φόβος στους οδηγούς των φορτηγών «επειδή δεν έχουμε την τεχνογνωσία να κρίνουμε την επικινδυνότητα της γέφυρας».