Η Ελλάδα στις φλόγες: «Τέτοιο μπάχαλο και ανοργανωσιά δεν έχω ξαναδεί!»

Δεν μασάει τα λόγια του ο αντιστράτηγος ε.α. Ανδριανός Γκουρμπάτσης, ο οποίος στηλιτεύει στην «Μ» το αλαλούμ της πυρόσβεσης – «Χρειάζεται μια ριζική αναμόρφωση, να γίνουν πολύ μεγάλες τομές στον τομέα της πρόληψης» – Δηλώσεις ειδικών για τις παραλείψεις και όσα πρέπει να γίνουν για να μην ξαναθρηνήσουμε ζωές και δασικές εκτάσεις

Tου ΝΙΚΟΥ ΝΙΚΟΛΕΤΑΚΗ

Για μοιραία λάθη και παραλείψεις όσον αφορά την  πρόληψη, την ετοιμότητα και τη διάταξη του κρατικού μηχανισμού σχετικά με την πυροπροστασία στη χώρα μας κάνουν λόγο ειδικοί που μίλησαν στην «ΜΠΑΜ στο Ρεπορτάζ».

Αυτό που επισημαίνουν είναι ότι η Ελλάδα δαπανά πολύ μεγάλα κονδύλια όσον αφορά τη δασοπυρόσβεση και δεν δίνει την πρέπουσα σημασία στην πρόληψη και την αποκατάσταση, που είναι επίσης πολύ σημαντική.

Αν και φέτος καταγράφηκαν οι μισές πυρκαγιές σε σύγκριση με τον μέσο όρο των ετών 2002-2022, εντούτοις διπλασιάστηκαν οι καμένες εκτάσεις.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η αθροιστικά καμένη έκταση στην Ελλάδα, από την αρχή του έτους έως και την Πέμπτη 24.8.2023, καταγράφει αύξηση 195% σε σχέση με την έκταση που κατά μέσον όρο (2002-2022) καίγεται ετησίως στη χώρα μας. Η μέση καμένη έκταση ανά μεγάλη δασική πυρκαγιά στην Ελλάδα, από την αρχή του έτους έως και την Πέμπτη 24 Αυγούστου, είναι αυξημένη κατά +517% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μέσο όρο της περιόδου 2002-2022.

Τα στοιχεία της μονάδας Meteo του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών από την ανάλυση των δεδομένων του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφόρησης για δασικές πυρκαγιές  σοκάρουν: Με 1.281.480 στρέμματα καμένων εκτάσεων έως την Πέμπτη 24 Αυγούστου η χώρα μας βρίσκεται στην πρώτη θέση μεταξύ 20 μεσογειακών χωρών. Ακολουθεί η Ισπανία με 824.640 στρέμματα που είναι σχεδόν τέσσερις φορές πιο μεγάλη σε έκταση. Στην τρίτη θέση βρίσκεται η Ιταλία με 595.330 στρέμματα.

Με μέσο όρο 47.462 καμένα στρέμματα ανά δασική πυρκαγιά έχουμε και αυτή τη θλιβερή πρωτιά μεταξύ 20 μεσογειακών χωρών. Δεύτερη έρχεται η Αλγερία με μέσο όρο 10.517 ανά δασική πυρκαγιά και τρίτη η Συρία με μέσο όρο 6.053 στρέμματα ανά δασική πυρκαγιά.

Όπως αναφέρουν οι επιστήμονες του Meteo «απαιτείται μια άμεση, δραστική αλλαγή προς ολοκληρωμένες λύσεις διαχείρισης και αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών».

Ανδριανός Γκουρμπάτσης, αντιστράτηγος – υπαρχηγός Π.Σ. ε.α., νομικός – δικαστικός πραγματογνώμονας Διερεύνησης Εγκλημάτων Εμπρησμού:

«Μπάχαλο – Τέτοια ανοργανωσιά δεν έχω ξαναδεί!»

Δεν μασάει τα λόγια του ο κ. Ανδριανός Γκουρμπάτσης.  Χαρακτηρίζει μπάχαλο την κατάσταση φέτος και τονίζει ότι  μετά από τόσα χρόνια εμπειρίας δεν έχει ξαναδεί τέτοια ανοργανωσιά: «Στις 19 Αυγούστου είμαστε πρώτοι στην Ευρώπη σε καμένες εκτάσεις. Το Πυροσβεστικό Σώμα από το 1998, που του ανατέθηκε με τον Ν.2612/1998 η δασοπυρόσβεση, έως σήμερα δεν έχει οργανωθεί έτσι ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά παράλληλα τουλάχιστον δύο μεγάλες πυρκαγιές, όπως το 2000, το 2007, το 2018, το 2021 και το 2023. Ο μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας με την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου ήταν απροετοίμαστος και ανοργάνωτος. Είναι φάουλ επιχειρησιακό. O Έβρος καίγεται εδώ και μέρες. Όταν εκδηλώνεται μια πυρκαγιά και δεν κινητοποιούνται άμεσα οι αναγκαίες δυνάμεις, και 300 πυροσβέστες και 100 αυτοκίνητα να στείλεις μετά ‘‘έχει χαθεί η μπάλα!’’.

Το είδαμε και πέρυσι εκεί. Ξέρουμε όλοι ότι αυτές οι περιοχές είναι ευαίσθητες. Αν δεν αντιδράσεις άμεσα με τις απαραίτητες δυνάμεις στην αρχική φάση, η φωτιά μετά δεν θα σβήσει ούτε σε ένα μήνα…», λέει χαρακτηριστικά.

Ο δικαστικός πραγματογνώμονας Διερεύνησης Εγκλημάτων Εμπρησμού επισημαίνει ότι η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας εξέδωσε το σχέδιο για την αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών με κωδική ονομασία «Ιόλαος» στις 28 Απριλίου, τρεις ημέρες πριν από την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου. «Απευθυνόταν σε όλες τις εμπλεκόμενες δυνάμεις και έλεγε τι πρέπει να κάνουν σε επίπεδο πρόληψης, καταστολής και αποκατάστασης. Οι περισσότεροι δήμοι δεν έχουν επικαιροποιήσει τα σχέδιά τους σύμφωνα με αυτό. Είχαν το παλιό σχέδιο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται», επισημαίνει ο αντιστράτηγος ε.α. και αναφέρει: «Η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας εξέδωσε στις 18 Απριλίου μια εγκύκλιο – οδηγία προς όλες τις περιφέρειες και τους δήμους και τους ζήτησε να φτιάξουν ειδικά σχέδια για την προληπτική απομάκρυνση των πολιτών από τις πυρκαγιές. Οι περισσότεροι δήμοι όταν στέλνεις κάτι τέτοιο τελευταία στιγμή κάνουν επιτροπές και μέχρι να ετοιμάσουν τα σχέδια για έγκριση φτάνει ο Ιούλιος και βλέπω στη ‘‘Διαύγεια’’ ότι ακόμα φτιάχνουν τα σχέδια. Αυτό δεν είναι σοβαρό. Ο κρατικός μηχανισμός όταν μπαίνουμε στην αντιπυρική περίοδο πρέπει να είναι έτοιμος.

Οι δήμοι πήραν λεφτά και αρκετοί δεν είχαν κάνει καθαρισμούς και αποψίλωση καύσιμης ύλης, όπως οφείλουν. Αυτά δεν γίνονται Ιούλιο και Αύγουστο. Αν είχε λειτουργήσει και εφαρμοστεί νωρίτερα το σχέδιο ‘‘Ιόλαος 2’’ θα είχαν πάει καλύτερα τα πράγματα», τονίζει.

Ο κ. Γκουρμπάτσης επισημαίνει ότι υπάρχουν ευθύνες και για τις αναζωπυρώσεις. «Όταν ακούμε ότι αναζωπυρώθηκε φωτιά σημαίνει πως υπάρχει ευθύνη, ότι δεν την έσβησαν καλά. Ρίχνουν λίγο νερό στη μία εστία και πάνε πιο πέρα. Αφού δεν σβήνονται καλά οι αρχικές εστίες, όταν μπαίνει αέρας φουντώνουν τα μέτωπα. Αυτό δείχνει ένα μπάχαλο, ανοργανωσιά!», σημειώνει.

Η κλιματική κρίση δεν βάζει φωτιές, κάνει πιο ευνοϊκές τις  συνθήκες για την εξάπλωση της πυρκαγιάς. Η Τουρκία και η Πορτογαλία δεν έχουν κλιματική κρίση;», λέει χαρακτηριστικά.

Νικόλαος Διαμαντής, αντιστράτηγος Π.Σ. ε.α., νομικός – δικαστικός πραγματογνώμονας, ειδικός σε θέματα Διερεύνησης Εγκλημάτων Εμπρησμού – Διερεύνησης Αστικών και Δασικών Πυρκαγιών

«Εάν δεν δουλέψουν η πρόληψη, η προκαταστολή και η αποκατάσταση, το πρόβλημα θα διογκώνεται ώσπου θα μας εξαφανίσει!».

«Αυτό που πρέπει να αντιληφθούν ο κόσμος, η κοινωνία το κράτος και οι φορείς είναι ότι πρέπει να αλλάξει ο τρόπος προσέγγισης και αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών. Πρέπει να δούμε κατάματα το πρόβλημα στο σύνολό του. Να βγάλουμε τη λέξη ‘‘αντιμετώπιση’’. Οι δασικές πυρκαγιές δεν αντιμετωπίζονται. Οι καταστροφές διαχειρίζονται. Οι δασικές πυρκαγιές είναι ένα σύνολο ενεργειών που ξεκινούν από την πρόληψη, την καταστολή, την αντιμετώπιση και την αποκατάσταση. Δυστυχώς έως τώρα βλέπουμε να ενισχύεται συνεχώς η αντιμετώπιση για πολλά χρόνια, θεωρώντας λανθασμένα ότι αυτή είναι η λύση. Εάν δεν δουλέψουν η πρόληψη, η προκαταστολή και η αποκατάσταση, το πρόβλημα θα διογκώνεται ώσπου θα μας εξαφανίσει! Κατά συνέπεια πρέπει να ληφθούν μέτρα ώστε να ενεργοποιηθούν περισσότερο οι φορείς και η κοινωνία στο θέμα της πρόληψης και της προκαταστολής», σημειώνει ο κ. Διαμαντής.

Ο ίδιος επισήμανε ότι έτσι όπως είναι δομημένο το σύστημά μας, οι μόνοι φορείς οι οποίοι διατρέχουν οριζόντια τον μηχανισμό για την πρόληψη, την αντιμετώπιση και την αποκατάσταση των πυρκαγιών είναι η τοπική αυτοδιοίκηση και οι εθελοντικές οργανώσεις.

«Οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης και το εθελοντικό κίνημα πρέπει να ενεργοποιηθούν περισσότερο σε όλους αυτούς τους τομείς. Να ενεργοποιήσουμε τους μηχανισμούς της πρόληψης, να χρηματοδοτήσουμε έργα πρόληψης. Ενδεχομένως θα χρειαστεί να αλλάξουμε την αντίληψη που έχουμε για το δάσος και το περιβάλλον. Δηλαδή να μην κλειδώνουμε τα δάση μας ώστε να καθίστανται ακατοίκητα σπίτια με πολλή σαβούρα μέσα. Η πυρκαγιά δεν αγαπάει την καθαριότητα και την οργάνωση», αναφέρει.

Αναφερόμενος στο σχέδιο «Ιόλαος» μας είπε ότι «υπάρχει από το 2019 και κανένας δεν ασχολείται. Είναι ένα πολύ καλό σχέδιο, το οποίο έχω δουλέψει και επαγγελματικά με κάποιους δήμους. Το ‘‘Ιόλαος’’ δεν είναι πανάκεια. Δεν προβλέπει έργα. Καθορίζει διαδικασίες, υπευθύνους. Π.χ. αναφέρει ότι κάνουμε Συντονιστικό Τοπικό Όργανο (ΣΤΟ) και όλοι οι φορείς που συμμετέχουν σε αυτό πρέπει να δουν ποια έργα θα αναλάβουν και θα χρηματοδοτήσουν και ποια έχουν προτεραιότητα. Εδώ υπάρχουν δήμοι που δεν έκαναν καν τέτοιο όργανο. Όταν τέθηκε το θέμα έλεγαν ‘‘το κάναμε διά περιφοράς’’.

Στο σχέδιο λέει ποιος είναι υπεύθυνος και ποια είναι τα εργαλεία που έχει για να το κάνει».

Αναφερόμενος στην τοπική αυτοδιοίκηση ο έμπειρος αξιωματικός ε.α. της Πυροσβεστικής επισημαίνει: «Πρόσφατα κυκλοφόρησε μια κοινή υπουργική απόφαση για τις μελέτες πυροπροστασίας σε ακίνητα, είτε είναι εργοστάσια, είτε ποιμνιοστάσια, σπίτια ή άλλες δομές μέσα σε δασικό περιβάλλον ή σε μείξη δασικού και αστικού περιβάλλοντος. Λέει ότι καθένας από τους ιδιοκτήτες θα πρέπει να κάνει μια μελέτη πυροπροστασίας στις εγκαταστάσεις του από εξωτερικό κίνδυνο, δηλαδή δασική πυρκαγιά, και αναφέρει κάποια μέτρα τα οποία πρέπει να ληφθούν. Αυτή η μελέτη πρέπει να κατατεθεί στον δήμο, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να κάνει έλεγχο. Η απόφαση αυτή πρέπει να αρχίσει να εφαρμόζεται από τον Μάρτιο του 2024. Πόσοι δήμαρχοι γνωρίζουν αυτή την απόφαση;

Όλοι πήραν λεφτά για την πυροπροστασία. Αυτοί που προσλήφθηκαν ήταν σε πυροφυλάκια, έκαναν καθαρισμούς, αποκατάσταση ή πήγαιναν καφέδες στα γραφεία των δημάρχων;

Ποιος τους ελέγχει όλους αυτούς; Μόνο εισαγγελέας και όταν γίνει το κακό. Χρειαζόμαστε οργάνωση και υπεύθυνους ανθρώπους. Χρειάζεται εκπαίδευση από μικρά παιδιά των κοινωνιών, των αγροτών, των κυνηγών μας, των μελισσοκόμων, να αντιληφθούν τους κινδύνους. Γιατί δυστυχώς ο μεγαλύτερος εχθρός της πυρασφάλειας είναι η καθημερινότητα», τονίζει.

Το πόρισμα Γκόλνταμερ που έμεινε στο συρτάρι…

Αναφερόμενος στο πόρισμα της επιτροπής Γκόλνταμερ, που δεν έχει εφαρμοστεί ποτέ, επισημαίνει ότι «λέει πολύ σωστά πράγματα, αλλά περιγραφικά. Εμείς δεν θέλουμε περιγραφή, θέλουμε πώς θα περάσουμε στην πράξη», καταλήγει ο κ. Διαμαντής.

Ιωάννης Γήτας, καθηγητής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος ΑΠΘ

Ο καθηγητής τονίζει κι αυτός την ανάγκη να δοθεί έμφαση στην πρόληψη περισσότερο από την καταστολή, πράγμα που οι κυβερνήσεις στην Ελλάδα αποφεύγουν καθώς, όπως λέει, «τα αποτελέσματα δεν είναι άμεσα ορατά».

«Όταν έχουμε λιγότερες πυρκαγιές επειδή έχει γίνει σωστή αποψίλωση, καθαρισμός, όταν υπάρχει εποπτεία και αυστηρή επιτήρηση των δασών, μπορεί να μη φαίνεται τόσο πολύ σε σχέση με την καταστολή των πυρκαγιών», αναφέρει. Όσον αφορά την πυρόσβεση, όπως λέει «πολύ κρίσιμα είναι τα πρώτα 15-20 λεπτά από την εκδήλωση της φωτιάς. Θα πρέπει να έχουν διασπαρεί σωστά οι πυροσβεστικές δυνάμεις, να κάνουν περιπολίες και να επεμβαίνουν άμεσα».

Ο κ. Ιωάννης Γήτας, καθηγητής και διευθυντής του Εργαστηρίου ∆ασικής ∆ιαχειριστικής και Τηλεπισκόπησης του Τμήματος ∆ασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ, τονίζει ότι πρέπει και εμείς ως πολίτες να αλλάξουμε νοοτροπία: «Να σκέφτεται ο καθένας μας δύο φορές πριν αρχίσει να δραστηριοποιείται σε περιοχές στην ύπαιθρο τις δύσκολες μέρες που υπάρχει κίνδυνος έναρξης πυρκαγιάς. Να πηγαίνει ο παππούς να βάλει φωτιά στο χωράφι ή να έρχεται κάποιος εποχικός που δεν προσβλήθηκε φέτος στην Πυροσβεστική Υπηρεσία και θέλει να βγάλει από μέσα του το πρόβλημά και βάζει επίτηδες πυρκαγιές. Ο καθένας νομίζει ότι θα κάψει ένα στρέμμα και η φωτιά μπορεί να κάψει τον μισό νόμο», λέει στην «Μ». «Σίγουρα κάτι πρέπει να αλλάξει. Ο σκοπός είναι να σταματήσει κάποιος μια εστία φωτιάς μέσα στα πρώτα λεπτά. Αν η πυρκαγιά ξεφύγει και μεγαλώσει, δεν πρόκειται να σταματήσει αν οι συνθήκες το επιτρέψουν». Αναφερόμενος στην κατάσταση που επικρατεί όσον αφορά τις καιρικές συνθήκες επισημαίνει: «Δεν έχω στοιχεία για την κλιματική κρίση. Αυτό που βλέπω είναι ότι έχουμε παρατεταμένους και πολλούς καύσωνες. Αυτό σημαίνει ότι δημιουργούνται οι κατάλληλες συνθήκες για να εκδηλωθούν μεγάλες και πολλές πυρκαγιές. Το πιο σημαντικό στοιχείο είναι ότι φέτος είχαμε ήδη 350.000 στρέμματα καμένης έκτασης πριν καν τελειώσει ο Ιούλιος, πράγμα ασύνηθες. Οι φωτιές λαμβάνουν χώρα κυρίως τον Αύγουστο. Φέτος λόγω του παρατεταμένου καύσωνα στις αρχές Ιουλίου με τους τρεις καύσωνες που είχαμε εκδηλώθηκαν μεγάλες πυρκαγιές τον Ιούλιο, Ρόδος, Δερβενοχώρια, Βόλος κ.λπ.,  και συνολικά καμένη έκταση που ξεπερνούσε τα 350.000 στρέμματα». Ο καθηγητής του ΑΠΘ μας μίλησε για τις φετινές καταστροφικές πυρκαγιές και την ταχύτατη εξάπλωση που υπήρξε στον Έβρο: «Τις τελευταίες ημέρες υπήρξαν μεγάλες εκτάσεις που κάηκαν μέσα σε μία νύχτα. Από τα μισά του νομού Έβρου έφτασε στη νότια πλευρά μέσα σε μία νύχτα η πυρκαγιά και ενώθηκε με την άλλη. Αυτό σημαίνει ότι προφανώς οι συνθήκες ήταν τέτοιες, η ταχύτητα ανέμου, η ξηρασία βλάστησης ήταν ιδανικές δυστυχώς για τη μετάδοση της πυρκαγιάς. Για φέτος το καλοκαίρι είναι σίγουρα η μεγαλύτερη πυρκαγιά η οποία δεν έχει κατασβεστεί ακόμα», αναφέρει ο κ. Γήτας, που σημειώνει ότι στην Εύβοια κάηκε μια έκταση της τάξης του μισού εκατομμυρίου στρεμμάτων. «Εδώ μιλάμε για μια φωτιά που έχει κάψει ήδη πάνω από 600.000 στρέμματα, 15% με 20% μεγαλύτερη.

Γεώργιος Μαλλίνης, αναπληρωτής καθηγητής Δασολογίας και Διαχείρισης Περιβάλλοντος Δημοκριτείου Πανεπιστημίου

Στην έλλειψη ενός ενιαίου φορέα διαχείρισης των πυρκαγιών στάθηκε και ο Γιώργος Μαλλίνης, επίκουρος καθηγητής ∆ασολογίας και ∆ιαχείρισης Περιβάλλοντος στο ∆ημοκρίτειο Πανεπιστήμιο, ο οποίος συμμετείχε στην επιτροπή των εμπειρογνωμόνων υπό τον Γερμανό καθηγητή Γιόχαν Γκόλνταμερ. «Είμαι πολύ απογοητευμένος. Είναι δομικό το πρόβλημα και πολύ μεγάλο. Ξεπερνάει κάποια μέτρα διαχείρισης. Χρειάζεται μια ριζική αναμόρφωση, να γίνουν πολύ μεγάλες τομές στον τομέα της πρόληψης. Δυστυχώς πολύ λίγα πράγματα εφαρμόστηκαν στην πράξη από το πόρισμα της επιτροπής, που είχε γίνει διακομματικά αποδεκτό», τονίζει ο κ. Μαλλίνης. «Κάτι πρέπει να γίνει επιτέλους στη χώρα για να σταματήσουν αυτά τα πράγματα», τονίζει. «Εδώ η πρόληψη είναι σε άλλον φορέα, στη ∆ασική Υπηρεσία, ενώ η καταστολή στην Πυροσβεστική, με αποτέλεσμα όλες οι υπηρεσίες να είναι ασυντόνιστες», επισημαίνει ο καθηγητής.

Γαβριήλ Ξανθόπουλος, δασολόγος, πρόεδρος του Οργανισμού Δήμητρα

«Φέτος έχω αποστασιοποιηθεί από το να κάνω δηλώσεις διότι έχω μιλήσει τόσα χρόνια για διαφορετικές αδυναμίες του συστήματος, το οποίο σύστημα αδυνατεί να καταλάβει ότι πονάει σε κάποια στοιχεία τα οποία πρέπει να διορθώσει. Δεν είναι δυνατόν να διορθώνουμε ό,τι μας βολεύει, όταν ο τρόπος του σκέπτεσθαι είναι λάθος και το ότι είναι λάθος αποδεικνύεται από τα αποτελέσματα. Για να αλλάξουμε πρέπει να σκεφτούμε έξω από το πλαίσιο στο οποίο λειτουργούμε μέχρι τώρα. Στις δηλώσεις του ο υπουργός Βασίλης Κικίλιας άφησε να εννοηθεί κάτι τέτοιο».

Ο κ. Ξανθόπουλος επισημαίνει ότι «έχει φανεί εδώ και χρόνια η αδυναμία της Πυροσβεστικής να αντιμετωπίσει σοβαρές πυρκαγιές σε πευκοδάσος, πράγμα που φαίνεται ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχει υπεροπλία στα εναέρια μέσα για να περιορίσουν τη φωτιά ώστε να πλησιάσουν».

Όπως αναφέρει, οι επίγειες δυνάμεις της Πυροσβεστικής δεν έχουν «όπλα», τακτική, λογική για να σβήσουν τη φωτιά στο έδαφος, με αποτέλεσμα ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν να είναι απόλυτα βασισμένος στα εναέρια μέσα. «Όταν μιλάμε για επιτυχία της Πυροσβεστικής αναφερόμαστε στο ότι έσβησαν τη φωτιά τα εναέρια μέσα, δυστυχώς. Όταν δεν φτάνουν τα εναέρια μέσα για να κατασβεστεί μια φωτιά, βλέπετε τα αποτελέσματα», λέει χαρακτηριστικά.

«Μας αγνόησαν»

Ο καθηγητής μας είπε ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη παρέπεμψε στις καλένδες και αγνόησε τις προτάσεις για την πυροπροστασία που είχε διαπιστώσει η επιτροπή υπό τον καθηγητή Γιόχαν Γκόλνταμερ, η οποία συστάθηκε με εντολή του Αλέξη Τσίπρα μετά την τραγωδία στο Μάτι.

«Προτείναμε να κάνουμε έναν οργανισμό μικρού μεγέθους από εξειδικευμένους ανθρώπους, ο οποίος θα παρακολουθούσε και θα αξιολογούσε βήμα βήμα την κατάσταση», τονίζει ο κ. Ξανθόπουλος. «Έναν τέτοιο μηχανισμό που όλα τα λεφτά δεν θα πηγαίνουν στην καταστολή, ενώ τώρα η πρόληψη είναι ο φτωχός συγγενής.

Είναι περίπλοκο το πρόβλημα, έχει αναλυθεί στο πλαίσιο της επιτροπής Γκόλνταμερ. Προφανώς υπάρχουν αδυναμίες, γι’ αυτό και συστήθηκε η επιτροπή για να αναλύσει τι πάει στραβά, όπως και έγινε. Πρότεινε πώς να οργανωθούν τα πράγματα, αλλά όταν από ένα πόρισμα ολόκληρο επιλέγουν δύο – τρία σημεία που τους βολεύουν και τα υπόλοιπα τα αγνοούν, δεν έχουν εφαρμόσει το πόρισμα», αναφέρει ο καθηγητής.

Η ∆ασική Υπηρεσία παραπεταμένη, χωρίς προσωπικό και χρήματα. ‘‘Γυμνοί’’ οι δασικοί κράτησαν τις πυρκαγιές για χρόνια σε έλεγχο. Από τότε που το έχει πάρει η Πυροσβεστική ζητάει συνεχώς περισσότερα χρήματα και έχουμε περισσότερες καμένες εκτάσεις και καταστροφές. ∆εν είναι παράλογο αυτό», τονίζει ο κ. Ξανθόπουλος, ο οποίος επισημαίνει ότι «θα έχουμε σίγουρα δευτερογενείς επιπτώσεις που έχουν να κάνουν τόσο με τις φυσικές καταστροφές (πυρκαγιές, διάβρωση εδάφους, πλημμύρες) όσο και με τη διάρρηξη του κοινωνικο-οικονομικού ιστού».

Νομικά κενά

Σύμφωνα με το πόρισμα της επιτροπής Γκόλνταμερ, που έμεινε στο συρτάρι παρά τη διακομματική αποδοχή, παρατηρείται έλλειψη ενιαίου σχεδιασμού για την πρόληψη και υπάρχουν μεγάλα κενά στη λειτουργία των φορέων που σχετίζονται με την καταστολή των πυρκαγιών. Στην έκθεση αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι στην πρόληψη δασικών πυρκαγιών συμμετέχουν 45 συναρμόδιοι φορείς, χωρίς όμως να μπορούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους. Η ∆ασική Υπηρεσία, που είναι τυπικά επιφορτισμένη με τον συντονιστικό ρόλο στον τομέα της πρόληψης, αδυνατεί να εκτελέσει πλήρως τα καθήκοντά της λόγω νομικού κενού. Στον τομέα της κατάσβεσης η κατάσταση είναι λίγο καλύτερη, αλλά και εκεί δραστηριοποιούνται 17 φορείς, οι οποίοι υπάγονται σε έξι διαφορετικά υπουργεία και ασκούν 11 διαφορετικές αρμοδιότητες!

Η επιτροπή αναφέρει ότι υπάρχει μεγάλη αύξηση στις δασικές πυρκαγιές και στις καμένες δασικές εκτάσεις στην Ελλάδα από τη δεκαετία του ’80 και μετά, φθάνοντας μάλιστα τα 2.700.000 καμένα στρέμματα κατά τη δραματική χρονιά του 2007, περίπου πενταπλάσια του μέσου όρου των τελευταίων 40 ετών.

Η αύξηση της ποσότητας της καύσιμης ύλης εξαιτίας της εγκατάλειψης της υπαίθρου, η ελλιπής διαχείριση των δασών λόγω περιορισμού των διαθέσιμων κονδυλίων, αλλά και η άνευ σχεδιασμού οικονομική και περιφερειακή ανάπτυξη πολλών περιοχών συμβάλλουν στην αύξηση του προβλήματος.

Όπως τονίζεται στο πόρισμα, οι αδυναμίες στο κομμάτι της αποτελεσματικής πρόληψης αποδίδονται, μεταξύ άλλων, στην έλλειψη ενιαίου και κοινού σχεδιασμού αντιπυρικής προστασίας, στην απουσία εγκεκριμένων και τεκμηριωμένων τοπικών αντιπυρικών σχεδίων, στη δυσκολία να υιοθετηθεί η χρήση σύγχρονων τεχνολογικών εργαλείων και επιστημονικών μεθόδων στον επιχειρησιακό σχεδιασμό, στην άναρχη και απρογραμμάτιστη δόμηση δασικών εκτάσεων και τη δημιουργία ζωνών μείξης δασών οικισμών γύρω από μεγάλα αστικά και τουριστικά κέντρα. Οι επιστήμονες επισημαίνουν τη μεγάλη δυσαρμονία των κονδυλίων που διατίθενται για την πρόληψη σε σχέση με τα πολλαπλάσια κονδύλια που δαπανώνται για την καταστολή των πυρκαγιών. Όπως αναφέρουν, «τα αυξανόμενα κονδύλια της τελευταίας εικοσαετίας δεν οδήγησαν σε αντίστοιχη αύξηση στην αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα του μηχανισμού», ενώ «τα επιμέρους προβλήματα αφορούν τόσο τις δυνάμεις και τα μέσα (επίγεια, εναέρια), όσο και τον τρόπο συνεργασίας των φορέων μεταξύ τους».

Οι εμπειρογνώμονες στην έκθεση τονίζουν ότι υπάρχει έλλειψη «επαγγελματικής» εκπαίδευσης του προσωπικού εμπλεκόμενων φορέων, η οποία συνοδεύεται από υπερβολική εξάρτηση από τα εναέρια μέσα πυρόσβεσης. Υπογραμμίζουν μάλιστα ότι η Πυροσβεστική εφαρμόζει σε δασικές πυρκαγιές πρακτικές που κανονικά είναι χρήσιμες σε αστικές φωτιές.

Όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΜΠΑΜ» που κυκλοφορεί