Στην πανδημία τα νοσοκομεία «μπούκωσαν» τους ασθενείς με αντιβιοτικά

Τα νέα στοιχεία που φέρνει στο φως έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας δείχνουν ότι στα χρόνια της πανδημίας έγινε διευρυμένη κατάχρηση αντιβιοτικών, ειδικά στους νοσηλευόμενους ασθενείς, και το γεγονός αυτό έχει επιδεινώσει τη σιωπηλή επιδημία της μικροβιακής αντοχής, η οποία αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες απειλές της δημόσιας υγείας διεθνώς.

Της ΑΛΕΞΙΑΣ ΣΒΩΛΟΥ

Όπως προκύπτει από μελέτη, το 92% των ασθενών με COVID-19 που τα έλαβαν δεν τα χρειάζονταν

Ειδικά στη χώρα μας, που είναι πρωταθλήτρια Ευρώπης στη μικροβιακή αντοχή και στα νοσοκομειακά superbugs (ανθεκτικά μικρόβια), τα οποία δεν τα «πιάνει» κανένα από τα γνωστά αντιβιοτικά, η επίδραση αυτής της κατάχρησης έχει ιδιαίτερα δυσμενή αντίκτυπο και καθιστά ακόμα πιο επιβεβλημένη τη λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής.

Επ’ αυτής της μελανής πληγής που κάνει τα νοσοκομεία μας να αιμορραγούν, το υπουργείο Υγείας και ειδικότερα ο υφυπουργός Υγείας Μάριος Θεμιστοκλέους σε συνεργασία με τον ΕΟΔΥ εκπονούν σχέδιο δράσης για να μειωθεί η μικροβιακή αντοχή στο ΕΣΥ αλλά και στην κοινότητα.

Συλλοιμώξεις

Ωστόσο όπως προκύπτει από μελέτη, το 92% των ασθενών με COVID-19 που έλαβαν αντιβιοτικά δεν τα χρειάζονταν.

Το παράδοξο είναι ότι μόνο το 8% των ασθενών που νοσηλεύτηκαν με λοίμωξη κορωνοϊού είχε βακτηριακές συλλοιμώξεις που απαιτούσαν χορήγηση αντιβιοτικών. Ωστόσο, συνολικά το 75% των νοσηλευομένων με COVID-19 έλαβε αντιβιοτικά «για καλό και για κακό», χωρίς να υπάρχει αληθινή αιτιολογία. Αυτό ακούγεται πολύ οξύμωρο όταν στην κοινότητα ένας πολίτης δεν μπορεί να πάρει αντιβιοτικά στο φαρμακείο, καθώς (ορθώς) απαιτείται συνταγογράφηση ιατρού.

Η αναίτια χρήση αντιβιοτικών κατά την πανδημία παρουσίασε διακυμάνσεις αναλόγως της γεωγραφικής περιοχής: από 33% για τους ασθενείς σε ΗΠΑ και Λατινική Αμερική έως και 83% στην Ανατολική Μεσόγειο (εκεί όπου ανήκει η χώρα μας) και στις χώρες της Αφρικής. Επίσης η έκθεση του ΠΟΥ καταγράφει μείωση των συνταγών για αντιβιοτικά μεταξύ 2020 και 2022 για την Ευρώπη και την Αμερική, αλλά αύξηση για τον αναπτυσσόμενο κόσμο, τις χώρες της Αφρικής.

Κατάχρηση

Η μεγαλύτερη κατάχρηση αντιβιοτικών καταγράφηκε στους ασθενείς με σοβαρή νόσηση COVID-19, όπου η χορήγησή τους διεθνώς άγγιξε το 81% των νοσηλευομένων. Σε αυτούς τους ασθενείς μάλιστα η κατάχρηση αντιβιοτικών έπιασε ταβάνι σε όλες τις χώρες, καθώς επικράτησε παντού η λογική «δώσε αντιβιοτικά μήπως βοηθήσουν».

Στους ασθενείς με ηπιότερες νοσήσεις υπήρξαν μεγαλύτερες διακυμάνσεις, με το ρεκόρ της χορήγησης αντιβιοτικών να κατέχει η Αφρική που «έπιασε» ποσοστό αναίτιας χορήγησης 79%, όπως επισημαίνει η Dr Silvia Bertagnolio, επικεφαλής του Τμήματος Επιτήρησης του ΠΟΥ σε θέματα μικροβιακής αντοχής.

Τα αντιβιοτικά δεν βρίσκονται όλα στην ίδια κατηγορία ως φάρμακα. Ο ΠΟΥ τα κατατάσσει σε τρεις κατηγορίες (πρόσβαση, παρακολούθηση και απόθεμα), ανάλογα με τον κίνδυνό τους να δημιουργήσουν ανθεκτικά μικρόβια. Η έκθεση του οργανισμού εντόπισε πως τα αντιβιοτικά της κατηγορίας «παρακολούθηση», που ενέχουν και τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την ανάπτυξη μικροβιακής αντοχής, ήταν εκείνα που χορηγήθηκαν διεθνώς περισσότερο κατά την πανδημία.

«Όταν ένας ασθενής χρειάζεται αντιβιοτικά, συνήθως το όφελος ξεπερνάει τους κινδύνους που σχετίζονται με την ανάπτυξη μικροβιακής αντοχής.

Ωστόσο, όταν χορηγούνται αδικαιολόγητα δεν προσφέρουν κανένα όφελος παρά μόνο εκθέτουν τον ασθενή και την κοινότητα στους σοβαρούς κινδύνους της μικροβιακής αντοχής», εξηγεί η Dr Silvia Bertagnolio.

Ένα άλλο εύρημα του οργανισμού είναι πως συνολικά η χρήση αντιβιοτικών δεν βελτίωσε την κλινική έκβαση των ασθενών με COVID-19. Αντίθετα μάλιστα ενδέχεται να επιδείνωσε την κατάσταση των πασχόντων χωρίς βακτηριακές λοιμώξεις, σε σύγκριση με τους ασθενείς που δεν έλαβαν (αναίτια) αντιβιοτικά. Όλα αυτά καθιστούν επιβεβλημένη την ορθολογικότερη χρήση των αντιβιοτικών ώστε να μειωθούν οι κίνδυνοι και για τους ίδιους τους ασθενείς μέσα στα νοσοκομεία, εκεί όπου τα ανθεκτικά μικρόβια αναδεικνύονται σε πρώτη αιτία θανάτου για τους νοσηλευομένους, αλλά και σε επίπεδο κοινωνίας.

Αναφορικά με τα πρωτόκολλα θεραπείας των ασθενών με COVID-19, δεδομένα που συλλέχθηκαν από 450.000 ασθενείς που εισήχθησαν σε νοσοκομεία με λοίμωξη κορωνοϊού σε 65 χώρες θα παρουσιαστούν στη Βαρκελώνη κατά τη διάρκεια παγκόσμιου συνεδρίου. Τα δεδομένα αφορούν τριετή διάρκεια, από τον Ιανουάριο του 2020 μέχρι τον Μάρτιο του 2023, καταδεικνύουν την αναίτια χρήση αντιβιοτικών κατά τη διάρκεια της πανδημίας και αποτελούν τροφή για σκέψη για την επερχόμενη Συνάντηση Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών τον προσεχή Σεπτέμβριο με θέμα τη μικροβιακή αντοχή. Καθώς διάγουμε την εποχή του «τέλους των αντιβιοτικών», η καταπολέμηση της Λερναίας Ύδρας των ανθεκτικών μικροβίων θα πρέπει να καταπολεμηθεί με δραστικά και πολυεπίπεδα μέτρα, καθώς έχει ταυτόχρονα αντίκτυπο στην δημόσια υγεία, την υγεία των ζώων, τη γεωργία, την κτηνοτροφία και στο περιβάλλον.

Όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΜΠΑΜ» που κυκλοφορεί